Kadınlar Saltanatı

Kösem Sultan

Osmanlı tarihinin ünlü ve etkili kadınlarından olan Kösem Sultan, 1590 yılında Bosna'da Anastasya adıyla doğdu Bosna Beylerbeyi tarafından İstanbul'a gönderildi 15 yaşındayken Sultan I Ahmet'e haseki oldu Keskin zekasıyla padişahı etkisi altına aldı Kösem Sultan kısa sürede bütün saraya nüfuzunu kabul ettirdi



Genç yaşında dul kalınca, tahta geçen I Ahmet'in kardeşi I Mustafa ve daha sonra II Osman zamanında devlet işlerine çok fazla karıştığı için eski saraya gönderilir ama 11 yaşında tahta geçen oğlu IV Murad'ın ilk saltanat yıllarında yeniden devlet yönetimini etkilemeye başlar

Sultan Murad büyüyüp yetiştikten sonra annesinin faaliyetlerini büyük ölçüde engellese de, genç yaşta ölümü üzerine Kösem Sultan yeniden etkin hale gelir Torunu Sultan IV Mehmed zamanında Kösem Sultan, nüfusunu korumakla birlikte, gelini, padişahın annesi Turhan Sultan, kendi yükselişine engel olarak gördüğü Kösem Sultan'a karşı çıkar ve bir gece dairesi basılarak boğdurulur Ancak valide sultanlığı sonunda ele geçiren Turhan Sultan'ın, Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığa gelişiyle elini eteğini devlet işlerinden çekmesiyle "Kadınlar Saltanatı"olarak adlandırılan dönem sona erer

Safiye Sultan

Safiye Sultan'ın kimi tarihçiler tarafından Nurbanu Sultan'la karıştırıldığı iddia edilse de, onun gelini ve III Murat'ın eşi olduğunu biliyoruz Eski bilgilere göre Safiye, Venedik'in en asil ailelerinden birine mensup Babası Korfo valisi Leonardo Baffo Babasının yanına giderken Akdeniz'de bir çatışma sırasında Türk denizcilerin eline geçer, istanbul'a getirilerek saray haremine verilir



Tanıdık geldi değil mi? Nurbanu Sultan'ın geçmişinin Safiye Sultan'ınki ile karıştırıldığını söylemiştik Zaten yeni kaynaklara göre Venedik'ten gelen ve Baffo ailesine mensup olan Nurbanu Sultan Safiye Sultan ise, Arnavut kökenli, Ducagini dağlarının Rezi köyünden olduğu söylenen bir cariye

Sarayda eğitildikten sonra, Nurbanu Sultan tarafından oğlu Şehzade Murat'a sunuluyor Safiye, zamanla Murat'ı kendine bağlamaya ve ona her dediğini yaptırmaya başlar Gittikçe nüfusu artar Saray Nurbanu Sultan'la arasındaki iktidar çekişmelerine sahne olur Tahta çıkan Sultan Murat'a, annesi Nurbanu Sultan, sırf Safiye'yi unutsun diye son derece alımlı ve güzel cariyeler sunar Ancak başarılı olamaz Adım adım hedeflerine ulaşan Safiye Sultan, çok can yakan bir Osmanlı kadın sultanı olarak tarihe geçer Nurbanu Sultan gibi Venedik yanlısı bir politika izlediği iddia edilir

Nur Banu Sultan

Sultan Selim'in adına şiirler yazdığı Nurbanu Sultan'ın kimi tarihçiler tarafından İspanya'da yaşayan Yahudi bir ailenin kızı olduğu söyleniyor Yahudiler üzerine uyguladıkları baskıların artması üzerine Sicilya'ya yerleşen aile aynı baskıyı burada da görünce, bir Malta gemisiyle ülkeyi terk ederken Akdeniz'de Barboros Hayrettin Paşa tarafından esir edilerek İstanbul'a getirilir Hürrem Sultan tarafından saraya alınan Nurbanu Sultan, II Selim'e haseki olur



Yılmaz Çetiner'in "Harem'de Bir Venedikli - Nurbanu Sultan" kitabının yazarı Yılmaz Çetiner'in de içinde olduğu kimi tarihçiler ise III Murat'ın annesi olan Nurbanu Sultan'ın kaynaklarla Venedikli olduğu iddia ediyor Ünlü Baffo ailesinden

Venedik'te Osmanlı arşivlerinde saklı diplomatik yazışmalara göre Nurbanu Sultan eski vatanına Osmanlı sarayından bile hizmet vermektedir Hatta bir savaşı da engellemiştir Eşinin saltanatı dönemindeki etkisi, oğlunun saltanatında artarak devam eder

Mihrimah Sultan

Kanuni'nin Hürrem Sultan'dan olma kızı Mihrimah Sultan yaşamı boyunca devlet işlerinde çok söz sahibi oldu 17 yaşındayken Diyarbakır Valisi Rüstem Paşa'yla evlendi ve Rüstem Paşa bu evlilikten sonra sadrazam oldu



Babasını Malta'ya sefer düzenlemeye ikna etmek için kendi parasıyla 400 gemi yaptıracağına söz verdiği bile iddia edilen Mihrimah Sultan, annesinin ölümünden sonra, önce babasına, ardından kardeşi II Selim'e danışmanlık yaparak valide sultan rolü üstlendi

Kendisine derin bir aşk duyduğu söylenen Mimar Sinan, adına Edinekapı'da cami, çeşme, hamam ve medreseden oluşan Mihrimah Sultan Camii ve külliyesini yapmıştır

Kuşkusuz bu kadınların gücünde, ihtirasları kadar, kendilerini ve oğullarını korumak zorunda oluşları da etkili olmuştu Öyle ya da böyle Onlar tarih boyu konuşuldu ve büyük olasılıkla konuşulmaya da devam edecek
Bir döneme hükmeden haseki ve valide sultanlar Aslında sayıları bir elin parmağını geçmeyecek kadar az ve onların bir kısmını ismen de olsa biliyoruz Kanuni döneminin sonlarında başlayıp, 1656 yılında Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığına kadar devam eden dönemde, devlet yönetimi ve saray hayatında varlığını belirgin bir şekilde hissettiren bu kadınlar, bahsi geçen dönemin "kadınlar saltanatı" olarak anılmasına sebep olurlar

İlk olarak Osmanlı tarihçisi Ahmet Refik Altınay tarafından 1916 yılında yayınlanan aynı adlı kitabında kullanılan "kadınlar saltanatı" dönemi, türlü entrika ve büyük mücadelelere sahne olduğu kadar, hayatta kalabilme savaşının da verildiği bir dönemdi belki de

Kuşkusuz bu kadınların gücünde, ihtirasları kadar, kendilerini ve oğullarını korumak zorunda oluşları da etkili olmuştu Öyle ya da böyle Onlar tarih boyu konuşuldu ve büyük olasılıkla konuşulmaya da devam edecek



Alman Barok ressam Anton Hickel'in Roxelana ve Sultan adlı tablosu (1780)

Hürrem Sultan
Lehistan Krallığı'nın sınırları içerisinde bulunan Rutenya'da
doğdu Tatar akıncılar tarafından 1520 tarihinde 20'li yaşlarında Rutenya'den kaçırılmış, Kırım Hanı'nın himayesine girmiştir daha sonra Osmanlı sarayına sunulmuştur[kaynak belirtilmeli]
16 yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmiyordu Ama daha sonraki kayıtlara göre mesela 19 yüzyılın Ukrayna'daki ilk kayıtlarına göre Anastasia (Kısaca Nastia) Polonyalıların geleneğinde, Aleksandra Lisowska olarak bilinir Genelde Hürrem Sultan ya da Hürrem balsaq sultan olarak bilinirdi; Avrupa dillerinde Roxolena, Roxolana,Roxelane, Rossa, Ruziac, Türkçe'de Hürrem (Farsça kökenliخرم Hürrem), neşeli olan kişi ve (Arapçada Kerîme -كريمة) Soylu olan kişianlamına gelir Roxelana, onun gerçek ismi olmayabilir ama takma adı onun Ukraynalı soyuna ait olan (Günümüze ait yaygın isim Ruslana) ve doğu slav ismi olan, Roxolany ya da Roxelany, şimdiki Ukrayna halkında 15 yüzyıldan sonra kullanılıyordu



Alman Barok ressam Anton Hickel'in Roxelana ve Sultan adlı tablosu (1780)

Hürrem Sultan saraya geldiğinde Kanuni'nin Manisa valisi iken birlikte olduğu Mahidevran Sultan'dan Mustafa isimli bir oğlu vardı
Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman'a bir kız, dört oğlan çocuğu doğurdu En büyük oğlu Mehmet Şehzade tahta çıkamadan suikast sonucu öldü İkinci oğlu Selim tahta çıktı Diğer çocukları da Beyazıt Cihangir Şehzadeleridir Kızı Mihrimah Sultan'ı Vezir-i Azam Rüstem Paşa ile evlendirdi
Devlet yönetiminde etkili olan Hürrem Sultan, İran savaşını destekledi Ruslar ve Lehlerle barış içinde yaşanılmasını sağladı Bu dönemde Ruslar Kazan ve Astrahan Hanlıklarına hakim olup doğuya doğru yayılmaya başladılar
Hürrem Sultan 18 Nisan 1558 tarihinde eşi Kanuni Sultan Süleyman'dan 8 sene önce 52 yaşındayken ölmüştür Oğlu II Selim'in tahta çıkışını göremedi Süleymaniye Camisi Külliyesi içinde kendisi için yaptırılan türbeye gömüldü Türbenin iç duvarları bir cennet bahçesini tasvir eden İznik çinileriyle kaplıdır



Hürrem Haseki Sultan, 18inci yüzyıldaki resmedilmiş hali