İslam'da Merhamet ve Merhametli Olmak

İslam'da Merhamet
İslam Ansiklopedisi

Rahmet kökünden gelen merha*met, acımak, şefkat göstermek, af, lü*tuf ve ihsanla muamele etmek gibi gü*zel anlamları içermektedir
İslam dininin insana yaklaşımı cid*di bir değerlendirmeye tâbi tutuldu*ğunda, bu yaklaşımda, yumuşaklığın, şefkat ve merhametin ağır bastığı gö*rülür Katılığın, sertliğin, kıyıcılığın İslam'da yeri olmadığını, siyaset ola*rak benimsenmediğini hem kaynaklardan hem de uygulamalardan kolayca anlamak mümkündür Tatbikat bu dinde katılığın değil, yumuşaklığın; şiddetin, zulmün değil, merhametin; intikamın değil, affediciliğin geçerli olduğunu ortaya koymaktadır
Kimileri, Kur'an'da mevcut olan azap ayetlerine, cehennem tasvirleri*ne, inkârcı ve isyancılara, günâhta di*renenlere yöneltilen tehditlere Kur'*an'ın tek gerçeği imiş gibi bakmaktadırlar Buradan haraketle İslam'ı yalnız kor*kutan, ürküden, cezalandıran bir din olarak görmektedirler
Her dinde ve kutsal kitapta oldu*ğu gibi Kur'an'da da inançsızlıkta di*renenleri, doğru yoldan sapanları, günâhta ısrar edenleri, tutumlarının karşılığı olarak çeşitli cezaların ve acıklı bir sorun beklediğini haber ve*ren birçok ayet vardır
Suç işleyenler, belirlenen kuralla*rın dışına çıkanlar için yalnız dinler tarafından değil, her çağda her dev*let ve otorite tarafından en hafifin*den, idama kadar her türlü ceza ter*tip edilmiştir Hiçbir nizam, kuralla*rını çiğneyenlere yeşil ışık yakmaz "aferin", "iyi etmişsin" demez Bu, Müslümanlık için de geçerlidir Müslümanlık da varlığını tanımayanlara, getirdiği esaslara başkaldıranlara, yan çizen mensuplarına karşı dünyevi ve uhrevi çeşitli cezalar öngörmüştür Uygulamalardan anlaşıldığına göre bu cezalardan bazılarının caydırıcı et*kisi ön planda tutulmuştur Üstelik her cezanın tam bir adaletle, asla zu*lüm ve intikam aracı haline getirilmeksizin uygulanmasını istemiştir
Buraya kadar belirtmeye çalıştığı*mız gibi suç, ceza ve tehditler madal*yonun yalnızca bir yüzü Bazıları ma*dalyonun yalnız bu yüzüne bakıyor*lar Hâlbuki madalyonun bir de öbür yüzü var Bu yüz Yüce Allah'ın rah*metini, merhametini ve bağışlayıcılığını müjdelemektedir Allah Teâlâ, kendisine ortak koşulması, varlığının ve birliğinin tanınmaması hariç bütün günâhları affedebileceğini haber ver*mektedir:
"Allah kendisine ortak ko*şulmasını asla bağışlamaz; bundan başkasını dilediği kimse için bağışlar" (Nisa süresi, 48)

Bilinmektedir ki Kur'an'da birçok ayet "Gafurun" "Rahimün" diye so*na ermektedir Bunlar Allah Teâlâ'-mn Esmaü'l-Hüsnâ'sındandır Gafur, Allah çok bağışlayıcı; Rahim, Allah çok acıyıcı demektir Kur'an-ı Kerim'de Yüce Mevla'nın bağışlayıcılığını haber veren, şirk hariç bütün günâhları affedebileceğini belirten mü*teaddit ayetler mevcuttur:
* "De ki: Ey (günâh işlemekle) kendi nefisleri aley*hine haddi aşan kullarım! Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin! Çünkü Allah bütün günâhları bağışlar Şüp*hesiz o çok bağışlayan, çok esirgeyen*dir" (Kur'an, zum er süresi 53)
* "Rah*metim her şeyi kaplamıştır" (Kur'an, A'raf sûresi 156)
* "Senin bağışlama*sı bol Rabbin merhamet sahibidir" (Kur'an, Kehf süresi 58)

Anlamında*ki ayetler Allah'ın engin merhameti*ne birer örnektir Bir kudsi hadiste de "Rahmetim gazabımı geçmiştir" buyurulmuştur
Kur'an'ın umumi havasından çok açık bir şekilde Yüce Rabbimizin mer*hamet ve bağışlayıcılığının ağır bas*tığı sonucu çıkmaktadır
Peygamberimiz Hz Muhammed (SAV) merhametin evrensel mesajlarını terennüm etmiştir:
* "Siz yerdekilere acıyın ki göktekiler (Allah ve Melekler) de size acı*sın"
* "Merhamet etmeyene merhamet olunmaz"
* "Allah'ın kuluna merhameti, şef*katli bir annenin çocuğuna olan merhametinden daha fazladır"
* "Cenâb-ı Hakkın yüz rahmeti vardır Bunlardan yalnız birini dün*yaya indirdi ve o bütün yaratıkların birbirine acımasına yetti Kalan dok*san dokuz merhametini âhirete bırak*tı"

Görülüyor ki Peygamberimiz hem Allah Teâlâ'nın engin merhametine tercüman olmakta hem de bir Pey*gamber olarak merhamet müjdeleri vermektedir
İslâmı anlayışta başta insanlar bü*tün yaratıklara acınacaktır Bütün canlılar rıfk ile (incelikle) muamelee göreceklerdir Bir hadis-i şerifte Cenab-ı Hakkın merhameti bir okya*nusa, tüm insanların işlediği günah ise bir kuşun gağasındaki bir damla ça*mura benzetilmektedir O kadarcık çamur okyanusu nasıl bulandıramazsa, kulların günahı da Allah'ın engin merhametini menfi yönde etkilemez
Müslüman din uluları bu İslâmi merhamet anlaşıyını çok iyi kavramış*lardır Bu konudaki sözleri gerçekten hayranlık uyandırıcıdır
Beyazıd-ı Bistâmi şöyle diyor:
"Benim müritlerim kıyamet gününde cehennemin kapı*sında durup, cehennemlik olanların yerine kendilerini cehenneme atmaz*larsa ben onlardan davacı olurum"

Ebu Hafs Haddat buyurdu:
"Bü*tün cehennemliklerin azabı bana yükletilse, onlar affedilse, onların azabı bana çektirilse, onlar affedilse, onla*rın azabı bana çektirilse ben bundan memnun olurum"

İbrahim Düssükî:

"Hiçbir din yol*cusu, bütün insanları sevinceye, on*lara şefkat besleyinceye, görünen ayıplarını örtünceye kadar olgunluğa ulaşamaz"


Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: İslâm merhametin kaynağıdır ve teo*ri ve pratikte onu en yetkin şekilde temsil etmektedir