Noktalama İşaretleri

- Cümle sonlarında kullanılır Belli bir duraklama yapılacağını gösterir(Cümle yazdırıldı)

2- Şiir, kitap, gazete, dergi, yazı başlıklarından sonra nokta kullanılmaz Bölüm başlıklarından sonra da kullanılmaz

Büyük Nutuk Gün Eksilmesin Penceremden Giriş V Bölüm

Başlıklardan sonra satır başı yapılmamış, söze açıklamayla devam edilmişse nokta kullanılır (Zamir çeşitleri: Kişi zamiri, işaret zamiri, soru zamiri)

3- Kurum ve kuruluş isimlerinden sonra nokta kullanılmaz Sait Çiftçi Dispanseri Müdür Yıldız Sineması)

4- Sık geçen kısaltmalarda nokta kullanılır (Prof Dr TC) Ancak kimi kısaltmalarda nokta kullanılmaz TBMM AET NATO TDK cm kg l fe

5- Sıra bildirmek için sayılardan sonra konur II Mehmet III Selim 5 Cadde XX yüzyıl Sıra bildiren sayılarda l'nci (birinci) biçimindeki yazılışlar kısaltma sayılmaz

6- Tarihleri yazmada gün, ay ve yılı ayırmak için aralarına konur 9X1I1986, 131967 Tarihlerde ay adları yazıyla

olursa ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz 23 Nisan 1920

7 Saat ve dakikaları ayırmak için kullanılır

Okul saat 830'da başlar

8- Kelimelerin bir veya birkaç harfi alınarak yapılan kısaltmalarda kullanılır Psikol şok sos sp snt

9- Sıra göstermek için satır başlarına konan harflerden ve sayılardan sonra kullanılır a, b 11 A B

10-Üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur 8375562, 27870197 Gruplara ayrılan sayılarda nokta kullanılmayabilir






Virgül (,)

1-Yazıda arka arkaya gelen eş görevli kelimeler arasına konur Ali, Mahmut ve Veli samimi arkadaştırlar

2- Eş görevli cümleler arasına konur Hızla içeri girdi, çantasını aldı

3- Cümle içindeki ara sözleri ayırmak için kullanılır Bütün okullar, İstanbul Lisesi hariç, eylül sonunda açılıyor

4- Cümle içinde özel olarak vurgu yapılması gereken kelimeden sonra kullanılır Böylece, her istediğini almış oldu

5- Sayılarda ondalık bölümleri ayırmak için kullanılır 45,9 999,9 13,5 587,3

6- Çok uzun cümlelerde özneden sonra kullanılır 7Tekrarlanan kelimeler arasına konurAkşam,yine akşam-AHaşimAncak, ikilemelerde kelimeler arasına virgül konmaz Akşam akşam, bata çıka

8- Hitap kelimelerinden sonra konur Sayın Başkan, Sevgili kardeşim,

9- Ve, veya bağlaçlarından önce ve sonra virgül kullanılmazOradan buraya gelen ve gidenlerin arkası kesilmiyordu

10-Bir düşünceyi kabul veya kabul etmeme sözlerinden sonra kullanılırHayır, sizin gibi düşünmüyorum Evet, sizi dinliyorum'

11-Yazışmalarda yer isimlerini tarihlerden ayırmak için kullanılır

Beşiktaş, 9 Aralık 1986, Ankara, 3 Mayıs 1960

12-Ünlem grubu oluşturmak için cümlede ünlem gibi kullanılan kelimeden sonra konur, ünlem ise cümle sonuna alınır

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın!

13- Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur 38, 6 19,5 0,25

14- Biyografik künyelerde yazar, eser, basım evi vb maddelerden sonra konur




Noktalı virgül ( ; )

1-Şekil ve anlamca bağları bulunan cümleleri ayırmak için kullanılır

At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır

2- Cümle içinde aynı değerde olup virgül ile ayrılmış türleri, grupları ayırmak için kullanılır

Sınıfın öğrencilerinden Ali, Hasan ve Veli 3-A sınıfına;

Murat, Mehmet, Onur da 3-B sınıfına gönderildiler Olan oldu, iş işten geçti; gelmese de olur

3- Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur

İtalya, İngiltere, Fransa; Roma, Londra, Paris




İki nokta ( : )

1- Bir cümlenin sonunda açıklama yapılacaksa, örnek verilecekse konur

Başarmanız için bir tek şart vardır: Çalışmak İnce sesli harflerimiz şunlardır: e, i, ü, ö

2- İki noktadan sonra gelen açıklama bağımsız bir cümle ile başlıyorsa, cümlenin ilk kelimesi büyük yazılır Annesi merak ederek sordu: Bu çalışmadan kırık mı aldin?

3- İki nokta işaretinden sonra örnekler sıralanacaksa ilk kelimenin birinci harfi küçük yazılır Sınıfın hali şöyleydi: kırık iki masa, yerde sandalyeler

4- Kataloglarda yazar adları ile eser adları arasına konur (Yahya Kemal Beyatlı: Eski Şiirin Rüzgarıyla, Kendi Gök Kubbemiz)




Üç nokta ()

1- Bir sebeple bitirilmemiş cümlelerin sonuna konur Burada kırlar o kadar güzel ki

2- Açıkça yazılması istenmeyen kişi ve yer adları yerine kullanılır Onun A geldiğini kimse bilmiyordu

3- Kaba sayılan, yazılması istenmeyen sözlerin yerine konur Yaptığı kötülüğünü sonradan anladım diyordu

4- Bir konuda birtakım örnekler verilirken başkalarının da bulunduğunu belirtmek için kullanılır Bu gezide her öğrenci bir yemek getirmişti: köfte, dolma, helva

5- Alıntılarda; başta ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur

Türkçenin çekilmediği yerler vatandır, ancak çekildiği yerler vatanlıktan çıkar Yahya Kemal




Soru işareti (?)

1- Soru bildiren cümlelerin sonuna konur Nereden geliyorsunuz?'

2- Soru bildiren kelimelerden sonra da konur Kimsin? Parola nedir? '

3- İçinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cümlelerde bu işaret kullanılmaz

Buradan bir çıktım mı doğru sendeyim Buldum mu kaçırmam

4- Bazı kelimeler ve cümlelerde soru bildiren kelime olmadığı halde soru anlamı vardır O zaman kullanılır Adınız? Doğduğunuz yer?

5- Bir söze inanılmadığını, sözün şüphe ile karşılandığım bildirmek için sözden sonra veya cümle sonunda soru işareti parantez içinde konur

Öğrenci çok çalıştığını(?) söylüyordu Çok yoruldum de-' di(?)

6- Bilinmeyen yer, tarih vb durumlar için kullanılır Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri: ?)



Ünlem işareti (!)

1-Sevinç, acı, korku, hayret, nefret, bunalma duygularım anlatan cümlelerin sonuna konur

Ne mutlu Türküm diyene! - Atatürk Hey, baksanıza! Dur yolcu! Aferin! Alçak! Zalim! Öf! Çok karışmasana be!

2- Ünlem niteliğinde yapılan seslenmelerden sonra da ünlem işareti konur

Arkadaş! Simitçi!

3- Söylevlerde kullanılır

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir İleri!

4- Ünlemden, ünlem niteliğinde kullanılan kelimeden sonra gelen cümle duygu bildiren bir cümle olmazsa, o zaman ünlem bildiren kelimeden sonra virgül konur Cümle sonunda ise ünlem işareti kullanılmaz Başka işaretler, nokta, soru vb kullanılır

Arkadaş, sana uğurlar olsun Oh, hava nihayet serinledi

5- Ünlem işareti parantez içinde bir kelimeden veya cümleden sonra kullanılırsa, küçümseme, alay, dikkat çekme anlamı verir

Gençliğinde büyük bir atıcı olduğunu söyledi (!) Fizik sınavının birincisi (!) olduğunu söylüyordu




Çizgi (-)

1- Konuşmaları göstermek için kullanılır

- Kimsin?

- Parola nedir?

- Benim, çavuşun

2- Çizgiden önce konuşan kişinin isimleri de yazılabilir Nöbetçi - Kimsin? Nöbetçi - Parola nedir? Çavuş - Senin çavuşun

3- Karşılıklı konuşma şeklinde olmayan sözler de konuşma cizgisi ile verilebilir Öğretmeninin yanına sokuldu

- Bana izin veriniz gideceğim, dedi



Birleştirme çizgisi (-)

1- Satır sonuna sığmayan kelimeleri birleştirmek için kullanılır

(Sana dar gelmeyecek mak-beri kimler kazsın M Akif)

2- Yazýlým Dili bilgisi derslerinde kökleri ve ekleri ayırmak için kullanılır (Al-mak, ver-mek, taşı-mak)

3- Kelimeleri hecelere bölmek için kullanılır (İs-tan-bul, yem-ye-şil, li-se-si)

4- Cümle içinde ara sözleri belli etmek için kullanılır

Bunu anlatmamdaki maksat -açıklamak gereksiz ya- sizi uyarmaktır

5- Eski Arapça ve Farsça sözlerde kök ve ekleri ayırmak için kullanılır

Kelam-ı kibar^ Servet-i Fünün, Cemiyet-i Akvam, Ateş-perest

6- iki soyadını birleştirmede, yabancı yer adlarında kullanılır Joliot-Curie, Aiscae-Lorraine, Jean-Jacaues Rousseau, Saint-Simon

7- Kelimeler arasında "-den a, ve, ile, arasında" anlamları-nı vermek üzere kullanılır Türk-Alman işbirliği, Türkçe-ingilizce sözlük

8- iki veya daha fazla özel kişi ve yer adı arasına konur (İstanbul-Ankara yolu, Koç-Sabancı anlaşmazlığı)




Tırnak işareti (" ") 1-Bir yazıda başkasından söz alınıp kullanılacaksa olduğu gibi aktarılan başkasının sözünün basma ve sonuna konur

Atatürk, "Ne Mutlu Türk'üm Diyene" sözünü bizzat söylemiştir

2- Söylendiği şekilde yazıya aktarılmayan kişilerin sözleri tırnak içine alınmaz

Atatürk Türk olmanın mutluluğunu belirtmiştir

3- Cümle içinde özellikle belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır

Çok kullandığımız "bay" kelimesi aslında zengin demektir

4- Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem) tırnak içinde kalır "İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!" diyorlar

Yahya Kemal Beyatlı

5- Parça içinde geçen edebî eser isimleri, bilimsel yayınların isimleri de özellikle birkaç kelimeden oluşuyorlarsa tırnak içinde gösterilirler

"Çalıkuşu" "Babanız Atatürk" "Otuz Beş Yaş"

6- Tırnak içinde yazılan başlıklardan sonra kesme işareti kullanılmaz

"Han Duvarlarım okudunuz mu?

7- Gazetelerin, dergilerin başlıkları tırnak içinde yazılmaz Hürriyet Varlık 8- Tırnak içinde aktarılan sözün de içinde başka bir aktarma varsa o zaman söz içindeki aktarma tek tırnak içinde yazılır Annesi oğluna, "Babana git, sana 'Neden gelmedin' diye

sorarsa,annem göndermedi dersin," dedi




Parantez ( )

1- Cümle içinde açıklayıcı bilgiler verilecekse kullanılır

O kitabın çıkış tarihinde (1968) sen okuma yazma bilmiyordun

2- Cümle içinde kullanılan ara sözlerin veya cümlelerin başına sonuna konur Bugünkü medeniyet yolunda ilerleyişimiz (Daha önceki Müslüman Türk medeniyetleri düşünülürse) pek de büyük bir ilerleme olmasa gerek)

3- Parantez içinde yazılan tam anlamlı bir cümle ise cümlenin sonundaki nokta, soru veya ünlem işareti parantezi kapamadan konur Bugünkü medeniyet yolunda ilerleyişimiz(Daha önceki müslüman Türk medeniyetleri düşünülürse) pek de büyük bir ilerleme olmasa gerek)




Kesme işareti (')

1- Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için kullanılır Ali'den, Asya'da, Atatürk'üm, Türk'e, Venüs'ü

Ancak kurum ve kuruluş adlarından sonra kesme işareti kullanılmaz

Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Yazýlým Dili Kurumuna

Ayrıca kişi adlarından sonra kullanılan unvanlara gelen ekler de ayrılmaz

Sevinç Hanıma, Ender Beyden, Ali Efendinin

2- Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır TBMM'nin ABD'nin

3- Sayılardan sonra getirilen ekleri ayırmak için kullanılır Cumhuriyet 1923'de ilan edildi

4- Bir harf veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır

n'nin m olması şekli Türkçede -daş'la yapılmış kelimeler şunlardır

5- Metre (m), litre (l), kilometre (km) şeklindeki kısaltmalardan sonra kesme işareti kullanılır

Ankara-İstanbul yolunun 300 km'lik kısminin yapımı bitmişti

6- Basım sırasında bazı harfler değişik şekilde dizilse bile (italik, çok belirgin siyah) kesme işareti yine de kullanılır Faruk Nafiz'in Han Duvarları'nı okudunuz mu?

7- Gazete ve dergi başlıklarına ek getirilmişse kesme işareti ile ayrılır

Anayasa'yı, Resmi Gazete'de

8- Özel isimlerden türetilmiş kelimeler (isim, mastar şeklinde fiil ve sıfatlarda) kesme işareti kullanılmaz

Türklük, Türkleşmek, Türkçülük, İstanbullu, Ankaralı,

Araplaşmak, Romalı, Londralı, Parisli, Türkçenin, Hristiyanlığın Aydınlıdan

9- Yabancı özel adların sonundaki çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır

Bordo'lu

10-Özel isim satır sonunda bitmiş, aldığı eki yazacak yer kalmamışsa o zaman kesme işareti özel ismin sonundaki yerine konur, ismin sonuna gelen ek diğer satırın basına yazılır, ancak birleştirme işareti özel ismin bulunduğu satırın sonuna konmaz Kesme işaretinin konması yeterlidir

(Dün İstanbul' dan geldi)






Logged