Akarsular...

A K A R S U L A R

Akarsu, belirli bir yatak içinde sürekli veya en az bir mevsim boyunca akan sudur Akarsuyun doğduğu yere kaynak, döküldüğü yere ağız denir Bir akarsuyu komşu akarsu havzasından ayıran sınıra su bölümü çizgisi denir Su bölümü çizgisi genellikle dağların en yüksek kesiminden geçer Su bölümü çizgisi, kalkerli arazilerde, kurak bölgelerde ve bataklık alanlarda belirsizdir

Talveg çizgisi: Bir akarsu yatağının en derin noktalarını birleştiren çizgiye denir

Akarsu Havzası: Bir akarsuyun sularını topladığı bölgeye denir Havzası en geniş olan akarsu Amazondur

Açık Havza: Sularını denizlere kadar ulaştırabilen akarsu havzalarıdır Türkiye’deki başlıca büyük akarsular buna örnektir

Kapalı Havza: Sularını denizlere kadar ulaştıramayıp kuruyan veya göle dökülüp kalan akarsulardır Kapalı havzaların oluşmasında; yer şekillerinin oluşumu ve iklim etkilidir

Kapalı havzalar genellikle iç kesimlerde, kurak iklim bölgelerinde görülür Açık havzalar ise kıyı kesimlerde ve nemli iklim bölgelerinde görülür

Türkiye’deki başlıca kapalı havzalar; Van gölü, Tuz gölü, Göller yöresi, Konya ovası, Eber kapalı havzası gibidir


AKARSULARDA AKIM (DEBİ)

Akım, akarsu yatağının herhangi bir kesitinden 1 snde geçen su miktarıdır m ³/sn olarak ifade edilir Akımı en yüksek olan akarsu Amazon dur Türkiye’de ise Fırat tır

Akımda Etkili olan Faktörler

1) Havzaya düşen yağış miktarı,

2) Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği,

3) Sıcaklık Sıcaklığın arttığı dönemlerde buharlaşma artacağından dolayı o dönemde akım düşmesi olur Ayrıca kış sıcaklıklarının çok düşük olduğu yerlerde yağışlar kar şeklinde düşer Bunlar kışın erimediği için akarsu bu dönemde beslenemez Dolayısıyla akım düşmesi görülür

4) Akarsu yatağı çevresindeki bitki örtüsü

5) Havzanın genişliği,

6) Havzadaki dağların kar buzları,

7) Yeraltı suları ve kaynakları,

8) Beşeri faktörler: Akarsulardan sulama amacıyla yararlanılması

AKARSU REJİMİ

Akarsuyun akımında yıl boyunca meydana gelen değişikliğe akarsu rejimi denir

Akarsu Rejiminde Etkili Faktörler

1) Yağış rejimi (en fazla etkili olan faktördür)

2) Sıcaklık şartları

3) Havzanın genişliği Aynı iklim bölgesinde geniş olması sadece akımı etkiler Farklı iklim bölgelerinde geniş ise rejim daha düzenli olur

4) Akarsu yatak eğimi: Eğimin fazla olması rejimin düzensizliğine yol açar

Rejimlerine Göre Akarsular

1) Düzenli Rejimli Akarsular:

Yıl boyunca akım değişikliğinin az olduğu akarsulardır Ekvatoral iklim ve Ilıman Okyanus iklimlerindeki akarsular Bu akarsular yıl boyunca enerji üretmeye, sulama, içme suyu elde etmeye ve ulaşıma elverişlidir

2) Düzensiz Rejimli Akarsular:

Yıl boyunca akım değişikliğinin fazla olduğu akarsulardır Yağış rejimi düzensiz olan iklimlerde görülür