Afganistan

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-21-2012

Coğrafi Verileri

Konum: Güney Asya'da, Pakistan'ın kuzey batısında, İran'ın doğusunda yer almaktadır

Coğrafi konumu: 33 00 Kuzey enlemi, 65 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Asya
Yüzölçümü: toplam: 652,230 km²; kara: 652,230 km²; su: 0 km²
Sınırları: toplam: 5,529 km
Sınır komşuları: kuzeydoğuda Çin 76 km, batıda İran 936 km, doğu ve güneyde Pakistan 2,430 km, kuzeyde Tacikistan 1,206 km, kuzeyde Türkmenistan 744 km, kuzeyde Özbekistan 137 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
Sahip olduğu denizler: yok (kara ile çevrili)
İklimi: Sert bir bozkır iklimi hakimdir; kışları soğuk, yazları sıcak geçer

Arazi yapısı: Kuzeydoğu ve güneyde engebeli dağlık arazilere ve ovalara sahiptir

Kuzey doğusunu Hindu Kuş dağları kaplar

Ayrıca güneyde Süleyman, kuzeyde Bendi Türkistan dağları mevcuttur

Güney bati bölgeleri geniş çöllerle kaplıdır

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Amu Darya 258 m; en yüksek noktası: Nowshak 7,485 m
Doğal kaynakları: doğal gaz, petrol, kömür, bakır, krom, kükürt, kurşun, çinko, demir, berilyum, yakut, tuz, kıymetli taşlar
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %12

13
sürekli ekinler: %0

21
diğer: %87

66 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 27

200 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Hindu Kuş dağları bölgesinde depremler; su baskınları; kuraklıklar
Akarsuları: En önemli akarsuyu Hilmend'dir

Amuderya, Kokça, Kunduz ve Kâbil adlı akarsuları bulunmaktadır

Bunların dışında küçüklü büyüklü çok sayıda akarsuyu mevcuttur

Coğrafi not: Kara ile çevrili
Nüfus Bilgileri

Nüfus: 28

396 milyon (2009 Temmuz ayı tahmini)
Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %44

6 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759)
15-64 yaşlarda: %52

9 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463)
65 yaş ve üzerinde: %2

4 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2009 tahmini)
Nüfus artış oranı: %2

629 (2009 tahmini)
Mülteci sayısı: 21 mülteci/1,000 nüfus (2009 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1

05 erkek/kadın
15 yaş altı: 1

05 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 1

05 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0

93 erkek/kadın
toplam nüfusta: 1

05 erkek/kadın (2009 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 151

95 ölüm/1,000 doğan bebek (2009 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 44

64 yıl
erkeklerde: 44

47 yıl
kadınlarda: 44

81 yıl (2009 tahmini)
Ortalama çocuk sayısı: 6

53 çocuk/1 kadın (2009 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0

01(2001 verileri)
Ulus: Afgan
Nüfusun etnik dağılımı: Pestunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %13, Özbekler %9
Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1
Dil: Resmi dil Peştuca ve Afgan Farsçasıdır

Nüfusun %35 i Peştuca, %50 si Farsça (Dari), %11 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %28

1
erkeklerin: %43

1
kadınların: %12

6 (2000 tahmini)

Yönetimi

Ülke adı: Resmi tam adı: Afganistan İslam Cumhuriyeti
kısa şekli : Afganistan
Yerel tam adı: Jomhuri-ye Eslami-ye Afghanestan
yerel kısa şekli: Afganestan
eski adı: Afganistan Cumhuriyeti
ingilizce: Islamic Republic of Afghanistan
Yönetim şekli: İslami Cumhuriyet
Başkent: Kabil
İdari bölümler: 34 il (vilayet); Badakhshan, Badghis, Baghlan, Balkh, Bamyan, Daykundi, Farah, Faryab, Ghazni, Ghor, Helmand, Herat, Jowzjan, Kabul, Kandahar, Kapisa, Khost, Kunar, Kunduz, Laghman, Logar, Nangarhar, Nimroz, Nuristan, Paktika, Paktiya, Panjshir, Parwan, Samangan, Sar-e Pul, Takhar, Uruzgan, Wardak, Zabul

Bağımsızlık günü: 19 Ağustos 1919
Milli bayram: Kurtuluş günü, 19 Ağustos (1919)
Anayasa: 16 Ocak 2004
Hukuk sistemi: İslam hukuku
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü)

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara il çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır

İş gücü: 15 milyon (2004 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %31, sanayi %26, hizmet %43 (2008 verileri)
Sanayi: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri

Elektrik üretimi: 839 milyon kWh (2007 tahmini)
Elektrik tüketimi: 1

01 milyar kWh (2007 tahmini)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (2008 tahmini)
Elektrik ithalatı: 230 milyon kWh (2007)
Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri
İhracat tutarı: 327 milyon $ (2007 verileri)
İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el örgüsü halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler

İhracat ortakları: Hindistan % 20

5, Pakistan % 18

5, ABD % 17

2, Tacikistan % 13

3, Hollanda % 7

2 (2008)
İthalat tutarı: $4

85 milyar (2007 verileri)
İthalat ürünleri: Sermaye malları, gıda, tekstil, petrol ürünleri
İthalat ortakları: Pakistan 36

9 %, ABD % 9

5, Almanya % 7

7, Hindistan % 5

2 (2008)
Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri)
Para birimi: Afgani (AFA)
Para birimi kodu: AFA
Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart

İletişim Bilgileri

Kullanılan telefon hatları: 460,000 (2008)
Telefon kodu: 93
Radyo yayın istasyonları: AM 21 (6 sı pasif durumda; Kabil radrosu aktif olanıdır), FM 23, kısa dalga 1 (diller Peştuca, Darice, Urduca ve İngilizce) (2008)
Radyolar: 167,000 (1999)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 7 (Kabil'in bir merkezi devlet televizyon istasyonu ve 34 ilde yayın yapan 6 bölgesel istasyon

) (2006)
Televizyonlar: 100,000 (1999)
Internet kısaltması:

af
Internet servis sağlayıcıları: 47 (2009 verileri)

Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryolları: toplam: 24

6 km
Karayolları: toplam: 42,150 km
asfalt: 12,350 km
asfalt olmayan: 29,800 km (2006 tahmini)
Su yolları: 1,200 km (2008)
Boru hatları: gaz 466 km (2008)
Limanları: Kheyrabad, Shir Khan
Hava alanları: 51 (2009 tahmini)
Helikopter alanları: 11 (2009 tahmini)

06-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Afganistan Coğrafi Verileri Konum: Güney Asya'da, Pakistan'ın kuzey batısında, İran'ın doğusunda yer almaktadır Coğrafi konumu: 33 00 Kuzey enlemi, 65 00 Doğu boylamı Haritadaki konumu: Asya Yüzölçümü: toplam: 652,230 km²; kara: 652,230 km²; su: 0 km² Sınırları: toplam: 5,529 km Sınır komşuları: kuzeydoğuda Çin 76 km, batıda İran 936 km, doğu ve güneyde Pakistan 2,430 km, kuzeyde Tacikistan 1,206 km, kuzeyde Türkmenistan 744 km, kuzeyde Özbekistan 137 km Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili) Sahip olduğu denizler: yok (kara ile çevrili) İklimi: Sert bir bozkır iklimi hakimdir; kışları soğuk, yazları sıcak geçer Arazi yapısı: Kuzeydoğu ve güneyde engebeli dağlık arazilere ve ovalara sahiptir Kuzey doğusunu Hindu Kuş dağları kaplar Ayrıca güneyde Süleyman, kuzeyde Bendi Türkistan dağları mevcuttur Güney bati bölgeleri geniş çöllerle kaplıdır Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Amu Darya 258 m; en yüksek noktası: Nowshak 7,485 m Doğal kaynakları: doğal gaz, petrol, kömür, bakır, krom, kükürt, kurşun, çinko, demir, berilyum, yakut, tuz, kıymetli taşlar Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %1213 sürekli ekinler: %021 diğer: %8766 (2005 verileri) Sulanan arazi: 27200 km² (2003 verileri) Doğal afetler: Hindu Kuş dağları bölgesinde depremler; su baskınları; kuraklıklar Akarsuları: En önemli akarsuyu Hilmend'dir Amuderya, Kokça, Kunduz ve Kâbil adlı akarsuları bulunmaktadır Bunların dışında küçüklü büyüklü çok sayıda akarsuyu mevcuttur Coğrafi not: Kara ile çevrili Nüfus Bilgileri Nüfus: 28396 milyon (2009 Temmuz ayı tahmini) Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %446 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759) 15-64 yaşlarda: %529 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463) 65 yaş ve üzerinde: %24 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2009 tahmini) Nüfus artış oranı: %2629 (2009 tahmini) Mülteci sayısı: 21 mülteci/1,000 nüfus (2009 tahmini) Cinsiyet oranı: doğumlarda: 105 erkek/kadın 15 yaş altı: 105 erkek/kadın 15-64 yaşlarında: 105 erkek/kadın 65 yaş ve üzeri: 093 erkek/kadın toplam nüfusta: 105 erkek/kadın (2009 tahmini) Bebek ölüm oranı: 15195 ölüm/1,000 doğan bebek (2009 tahmini) Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 4464 yıl erkeklerde: 4447 yıl kadınlarda: 4481 yıl (2009 tahmini) Ortalama çocuk sayısı: 653 çocuk/1 kadın (2009 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001(2001 verileri) Ulus: Afgan Nüfusun etnik dağılımı: Pestunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %13, Özbekler %9 Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1 Dil: Resmi dil Peştuca ve Afgan Farsçasıdır Nüfusun %35 i Peştuca, %50 si Farsça (Dari), %11 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %281 erkeklerin: %431 kadınların: %126 (2000 tahmini) Yönetimi Ülke adı: Resmi tam adı: Afganistan İslam Cumhuriyeti kısa şekli : Afganistan Yerel tam adı: Jomhuri-ye Eslami-ye Afghanestan yerel kısa şekli: Afganestan eski adı: Afganistan Cumhuriyeti ingilizce: Islamic Republic of Afghanistan Yönetim şekli: İslami Cumhuriyet Başkent: Kabil İdari bölümler: 34 il (vilayet); Badakhshan, Badghis, Baghlan, Balkh, Bamyan, Daykundi, Farah, Faryab, Ghazni, Ghor, Helmand, Herat, Jowzjan, Kabul, Kandahar, Kapisa, Khost, Kunar, Kunduz, Laghman, Logar, Nangarhar, Nimroz, Nuristan, Paktika, Paktiya, Panjshir, Parwan, Samangan, Sar-e Pul, Takhar, Uruzgan, Wardak, Zabul Bağımsızlık günü: 19 Ağustos 1919 Milli bayram: Kurtuluş günü, 19 Ağustos (1919) Anayasa: 16 Ocak 2004 Hukuk sistemi: İslam hukuku Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü) Ekonomik Göstergeler Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara il çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır İş gücü: 15 milyon (2004 verileri) Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %31, sanayi %26, hizmet %43 (2008 verileri) Sanayi: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri Elektrik üretimi: 839 milyon kWh (2007 tahmini) Elektrik tüketimi: 101 milyar kWh (2007 tahmini) Elektrik ihracatı: 0 kWh (2008 tahmini) Elektrik ithalatı: 230 milyon kWh (2007) Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri İhracat tutarı: 327 milyon $ (2007 verileri) İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el örgüsü halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler İhracat ortakları: Hindistan % 205, Pakistan % 185, ABD % 172, Tacikistan % 133, Hollanda % 72 (2008) İthalat tutarı: $485 milyar (2007 verileri) İthalat ürünleri: Sermaye malları, gıda, tekstil, petrol ürünleri İthalat ortakları: Pakistan 369 %, ABD % 95, Almanya % 77, Hindistan % 52 (2008) Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri) Para birimi: Afgani (AFA) Para birimi kodu: AFA Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart İletişim Bilgileri Kullanılan telefon hatları: 460,000 (2008) Telefon kodu: 93 Radyo yayın istasyonları: AM 21 (6 sı pasif durumda; Kabil radrosu aktif olanıdır), FM 23, kısa dalga 1 (diller Peştuca, Darice, Urduca ve İngilizce) (2008) Radyolar: 167,000 (1999) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 7 (Kabil'in bir merkezi devlet televizyon istasyonu ve 34 ilde yayın yapan 6 bölgesel istasyon) (2006) Televizyonlar: 100,000 (1999) Internet kısaltması: af Internet servis sağlayıcıları: 47 (2009 verileri) Ulaşım ve Taşımacılık Demiryolları: toplam: 246 km Karayolları: toplam: 42,150 km asfalt: 12,350 km asfalt olmayan: 29,800 km (2006 tahmini) Su yolları: 1,200 km (2008) Boru hatları: gaz 466 km (2008) Limanları: Kheyrabad, Shir Khan Hava alanları: 51 (2009 tahmini) Helikopter alanları: 11 (2009 tahmini)