Cemal Reşit Rey ( 1904)- (07.10.1985)

Cemal Reşit Rey 25 Eylül 1904'te Kudüs’te doğdu O sırada babasının görevi nedeniyle ailesi burada kalıyordu İlk piyano derslerini annesinden aldı ve sekiz yaşında ilk valsini besteledi İstanbul Galatasaray Lisesi’nde ilköğrenimine başlayan Cemal Reşit Rey burada iki yıl okudu Daha sonra 1913’te babası ‘‘Babıali Olayı’’ nedeniyle ülkeden ayrılmak zorunda kalınca ailesi ile birlikte Fransa’ya yerleşti Burada Marguerite Longu adlı piyano eğitbilimcisinin öğrencisi oldu I Dünya Savaşı’nın çıkması nedeniyle aile Fransa’dan ayrıldı ve İsviçre’de Cenevre’ye yerleşti Cemal Reşit Rey burada St Antoine Koleji ile Cenevre Konservatuarında eğitimini sürdürdü Altı yıl burada kaldıktan sonra aile 1920 yılında Paris’e döndü Eski öğretmeni Marguerite Longu ile piyano çalışmalarını sürdüren Cemal Reşit Rey burada ayrıca Raoul Lappara ile kompozisyon, Gabriel Fauré ile müzik estetiği ve Henri Defosse ile de orkestra şefliği çalıştı Buradaki üçüncü yılında Türkiye’de Cumhuriyetin kurulması üzerine Cemal Reşit Rey ülkesine geri döndü ve o sıralar Darülelhan olarak bilinen İstanbul Konservatuarında öğretmen olarak çalışmaya başladı Burada kompozisyon ve piyano dersleri verdi Cemal Reşit Rey, Türkiye’ye geldikten üç yıl sonra önce bir koro ve daha sonra da 1934 yılında bugünkü İstanbul Kent Orkestrasının temeli olan yaylı sazlar bölümünü kurdu Bu yaylı sazlar topluluğuna onbir yıl sonra üflemeli çalgıları da ekleyerek bunu bir orkestraya genişletti ve 1968 yılına kadar yönetti Bu orkestranın dışında 1946-60 yılları arasında başka ülkelerde yabancı orkestralar yönetti İstanbul Filarmoni Derneğinin kurulmasına da önayak olan Cemal Reşit Rey 1938-40 yılları arasında ayrıca Ankara Radyosunda ‘‘Batı Müziği Yayınları’’ programının şefi olmuştur Bunun dışında İstanbul Radyosunda kendi hazırladığı ‘‘Piyano Dünyasında Gezintiler’’ adlı programında kendi parçaları ile birlikte Türk ve yabancı yapıtlar seslendirdi


Çeşitli türlerde parçalar besteleyen Cemal Reşit Rey, melodik ve tonal olan bu yapıtlarının birkaç ayrı döneme ayrılarak incelenebileceğini belirtmiştir


1 Bunların ilki 1919 ile 1926 yılları arasındaki öğrencilik dönemi diye bilinen dönemdir Bu dönemde Fransız halk şarkıları bestelemiştir


2 Daha sonra 1926’dan 1931’e kadar Türk halk şarkılarını armonize ettiği dönem gelir Bu şarkılardan 12 Anadolu Türküsü adı altında toplanmış olanların ilk seslendirilişi Paris’te Pleyel salonunda gerçekleştirilmiştir


3 1931 ile 1950 yılları arasındaki dönemi ise kontrpuan uygulayımına yöneldiği dönemidir Bu dönemdeki besteleri ‘gizemli’ olarak tanımlanır


4 1950’den sonraki yılları kapsayan bu son dönemde ise büyük orkestralar için senfonik şiirler bestelemiş ve Türk makamlarından yararlanmıştır


Türk müziğine dayanan birçok yapıt besteleyen Cemal Reşit Rey 7 Ekim 1985 yılında İstanbul’da öldü


Hakkında yazılanlar

1Bir Usta, Bir Dünya: Cemal Reşit Rey

Fatma Türe

Yapı Kredi Yayınları


“Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi Bir Usta Bir Dünya Arşiv sergilerinin bahar ayı konuğu çok sesli Türk Müziği'nin kurucusu Cemal Reşit Rey Paris'te başlayan müzik serüvenini Cenevre'de virtüöz sıfatı ile devam ettiren ve daha ondokuz yaşında iken Darü'l elhan'ın piyano ve kompozisyon öğretmenliğine atanan Rey, sadece solistliği ve kompozitörlüğü ile değil, orkestra şefliği ve öğretmenliği ile de büyük bir usta Operaları, konçertoları, halk türküleri, operetleri ve marşları ile Türk müzik tarihinin köşetaşlarından biri olan Cemal Reşit Rey'i, fotoğrafları, elyazıları, notaları, kitapları ve kişisel eşyası ile selamlıyoruz”