Abdülhamit (1.) . ( 06.03.1725)- (28.03.1789)

Osmanlı Padişahlarının yirmiyedincisi


--------------------------------------------------------------------------------


İslam Halifelerinin doksanikincisi


--------------------------------------------------------------------------------



Saltanatı: 1774-1789

Babası: III Ahmed Han - Annesi: Rabia Şermi Sultan

Doğumu: 20 Mart 1725 Vefatı: 28 Mart 1789


20 Mart 1725 yılında Topkapı Sarayı'nda doğdu Küçük yaştan itibaren zamanın büyük alimleri tarafından ilim öğretildi Akıllı, zeki, ileri görüşlü, kültürlü, gayretli bir şehzade olan Abdülhamid, ağabeyi Sultan III Mustafa Han'ın 21 Ocak 1774'te vefatı üzerine 49 yaşında Osmanlı tahtına oturdu


Osmanlı Devleti'nin en buhranlı devresinde tahta çıkan Abdülhamid Han, Rus harbini kardeşi III Mustafa gibi en az zararla kapatmayı düşünüyordu Gerçekten de altı yıl boyunca devam etmekte olan Rus savaşı Osmanlı Devleti'nin aleyhine gelişiyordu Neticede Sultan Abdülhamid Han, Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım'ın Osmanlı Devleti'nden ayrılması, Rusların Karadeniz'de donanma bulundurmaları ve Ortodoks halkın koruyuculuğunu yapmaları şartlarını kabul etmek mecburiyetinde kaldı Bu muahedenin en ağır maddelerinden biri Kırım'ın Rusya'nın müdahalesine açık bırakılması idi Bu sebeple Rusya ile her an sulh döneminin bozulabileceğini hesaplayan Sultan I Abdülhamid Han, bilhassa kapıkulu ocaklarının ıslahı için harekete geçti Fransa'dan mühendisler getirtti Mühendishane-i bahr-i hümayunu (Devlet Deniz Mühendishanesi) kurdurdu Sürat topçuları ocağı geliştirildi


Bu arada Rus muharebesindeki karışıklıklardan istifade ile Anadolu, Mısır, Hicaz ve Şam'da çıkan isyanları bastırdı İran kuvvetlerinin hudut tecavüzleri üzerine başlayan savaşlar Osmanlıların zaferiyle sonuçlandı Basra ele geçirildi Rus tehlikesine karşı Soğucak ve Anapa kaleleri tahkim edildi Öte yandan 1784'te Rusya Kırım'daki hanlık çekişmelerini fırsat bilerek bu ülkeye girdi ve binlerce müslüman ve Türk'ü katlettikten sonra ilhak ettiğini açıkladı Her Osmanlı gazasına koşan ve


Rayete meylederiz kamet-i dilcu yerinde


Tuğa dil bağlamışız kakül-i hoş-bu yerine,


Olmuşuz can ile billah Gazayî teşne


Kanını düşmen-i dinin dökeriz su yerine


diyen Kırımlıların asil ve kahraman sesleri kısılmış, Rusların ilhak etmeleri Türkler için unutulmaz bir ızdırap kaynağı olmuştu Bütün nüfusu Türk olan hanlığın kaybı Macaristan ve Orta Avrupa'nın gidişine benzemiyordu Nitekim bu oldu bittiye tahammül edemeyen Abdülhamid Han, 1787'de Rusya'ya harp ilan etti Ancak Ruslar'ın Avusturya'yı savaşa ikna etmesi, Osmanlı Devletii'ni iki cephede savaşmeya mecbur bıraktı Serdar Koca Yusuf Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Şebeş'te Avusturya kuvvetlerini bozguna uğrattı Buna karşılık Rus cephesinde komutanlar arasındaki rekabetler, bozguna zemin hazırladı Ruslar Yaş ve Hotin kalelerinden sonra Özi'ye de girdiler ve burada tarihte eşine az rastlanan bir katliam yaptılar


Nitekim Sultan I Abdülhamid Han kendisine sadrazam tarafından gönderilen Özi kalesi ile ilgili raporun okunması sırasında yapılan mezalimi dinlerken "Potemkin nam moskof prensi, kalede mevcut yirmi beş bin müslümanı bila istisna katleylemiş, çocuk, yaşlı, hamile, emzikli demeden cümlesini şehid eylemiştir" cümlesine gelince, üzüntüsünden felç geçirerek vefat etti (28 Mart 1789) Eminönü Bahçekapısındaki türbesine defnedildi


Sultan I Abdülhamid Han, yaptığı her işte Allah rızasını arar, kalbi İslam için çarpardı Devlet idaresinden boş kalan zamanlarını namaz kılarak Cenab-ı Hakk'ı zikir ile geçirir, elinden Kur'an-ı Kerim'i düşürmezdi Peygamber Efendimiz ve Ehl-i beytini çok severdi Bunun için Mekke ve Medine'ye hizmete, özel bir itina gösterirdi Diğer Osmanlı sultanları gibi tebeasına karşı kalbi şefkatle ve merhametle dolu idi Pek çok imar faaliyetlerinde bulundu Annesi Rabia Sultan'ın ruhu için 1778'de Beylerbeyi'nde bir cami, muvakkıthane, hamam ve sıbyan mektebi, Medine-i münevverede medrese, Emirgan'da cami, Eminönü'nde büyük bir imaret, çeşme, sebil, sıbyan mektebi, medrese, türbe ve bir kütüphane inşa ettirdi Türbesinde, sandukanın kuzey tarafında bulunan duvar içindeki bir mermer üzerinde Peygamber efendimizin kadem-i şerîfleri (mübarek ayak izleri) bulunmaktadır


HAKKINDA YAZILANLAR


Sultan IAbdülhamid/Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi (1774-1789)

Fikret Sarıcaoğlu

TATAV Y İstanbul 2001


27 Osmanlı padişahı olan Sultan I Abdülhamid'in 16 yıllık saltanat süresi oldukça karışık bir döneme rastlar Kırım'ın kaybedilmesiyle birilikte gittikçe olumsuz seyr eden iç ve dış gelişmeler tam anlamıyla bir krize dönüşmüştü Halkın karamsarlığa ve padişahın benzeri duygulara kapılmasının öncesinde, devletin zâfiyetleri dile getirilmiş, bir takım ıslahât girişimleri gerçekleştirilmiş, bir takım ıslahât girişimleri gerçekleştirilmiş ve oluşan tepkiler çıkarılan yangınlar veya bgildiriler yoluyla duyurulmuştu Abdülhamid devletin organize olmasına, görevlerin kötüye kullanılmasına yönelik uyarılarını bir danışman üslubuyla ve devamlı şekilde yazıya dökerken tebdî-i kıyâfetle çoğu zaman halkın içinde bulunuyordu Bu araştırmada ilk kez kendi yazıları izlenerek bir padişaha ve dönemine ışık tutulurken, tüm yönleriyle yalnız bir padişah sergillenmektedir