Joseph Stiglitz

Joseph Eugene "Joe" Stiglitz (9 Şubat 1943) Amerikalı ekonomist ve Columbia Üniversitesi öğretim görevlisi 1973'da John Bates Clark Madalyası'na layık görüldü ve 2001 yılında Nobel Ekonomi Ödülü aldı Bill Clinton'nın hükümetinde ekonomi daşımanlığı başkanlığıyla ünlendi ve daha sonra Dünya Bankası Başkan Yardımcılığı ve Başekonomistliğini görevinde bulundu Küreselleşme, piyasa tutuculuğu[1], ve Ulusarası Para Fonu, Dünya Bankası gibi bazı uluslararası kurumlar hakkındaki kıritik bakışaçılarıyla ünlü 2001'de Stiglitz, Columbia Üniversitesinde bir düşünce takımı[2] olan Initiative for Policy Dialogue(IPD)'yi kurdu 2001'den beri Columbia Üniversitesinin bir üyesi ve 2003'den beri üniversite profesörü Stiglitz ayrıca University of Manchester'nin Dünya Yoksulluk Sınırıları Kurumu(Brooks World Poverty Institute) başkanı ve Papaya ait Sosyal Bilimler Akademisi[3] üyesi


HAYATI


Stiglitz, Gary'de doğdu, yahudi bir aile olan Charlotte ve Nathaniel Stiglitz'in oğlu 1960'dan 1963'e kadar tartışma takımının ve öğrenci konseyinin aktif bir üyesi olduğu Amherst College'inde öğrencilik yaptı Öğreniminin dördüncü yılında, daha sonra da mezun olacağı Massachusetts Institute of Technology(MIT)'ye gitti Amherst College tarafından öğrenim derecesiyle ödüllendirildi 1965'den 1966'ya kadar Chicago Üniversitesi'nde NSF'den bağış alan Hirofumi Uzawa kontrolünde araştırma yaptı 1966 ve 1967 arası MIT'de doktorasını çalıştı ayrıca bu sırada aynı üniversitede asistanlık yapmaya başladı MIT'nin basit ve modeller üzeründe yoğunlaşan, doğruca önemli ve alakalı sorular üzerinde yoğunlaşan economik bakışaçısı Stiglitz'e iyi uydu[1] 1969'ile 1970 arası Cambridge Üniversitesi'de Fulbright araştırma bursu aldı Sonraki yıllarda Yale Universitesi, Duke Universitesi, Stanford Universitesi, Oxford Universitesi ve Princeton Universitesi'nde profesörlük yaptı Stiglitz şu anda Columbia Üniversitesi'nde profesörlük yapmakta ayrıca J Bradford DeLong ve Aaron Edlin ile The Economists' Voice dergisinin editörlüğünü yapmakta Stiglitz genellikle Neo-Keynesyen görüşe sahip bir ekonomist olarak görülür


Stiglitz'in microekonomi teorisine sayısız katkısının yanısıra, Stiglitz birçok politik aktivitide bulundu Bill Clinton hükümetinde 1995 ve 1997 yılları arası Ekonomik Danışmanlar Kurulu'nun(Council of Economic Advisors) başkanlığını yaptı Dünya Bankası'nda 1997 ve 2000 yılları arası başkan yardımcı olarak ve baş ekonomist olarak görev aldı 1999 yılı aynı zamanda uluslararası ekonomik kuruluşlara 1999 yılı Seattle'daki WTO toplantısı gibi benzersiz protestoların olduğu bir yıldı


Stiglitz'in ekonomiye bazı önemli katkıları


Enformasyon Asimetrisi


Stiglitz'in en ünlü araştırması özel bir enformasyonun bir başkasından çıkarmak için ekonomistlerce kullanılan bir teknik olan tarama süreci(screening) üzerine olmuştur Bu teori bilgi asimetsinie katkıda bulunmuş ve 2001 yılında Stiglitz'e George A Akerlof ve A Michael Spence ile Nobel Ekonomi Ödülü paylaştırmıştır[1]

Geleneksel neoklasik ekonomik düşüncesine göre piyasa bazı limitli ve iyi açıklanmış piyasa başarısızlıkları dışında hep etkindir; Stiglitz ve diğerleri son sıralarda yapılan araştırmalarında bu düşünceyi tersine çevirdi: piyasa sağde bazı istisnai durumlar altında etkindir Yani, piyasa bazı sınırlı durumlar dışında etkindir değil, bazı istisnai durumlar altında etkindir Stiglitz (ve Greenwald)[2] "ne zaman bir piyasa tam değil ve enformasyon mükemmel değil ise(ki bu zaten sanala olarak tüm ekonomilerde doğru), rekabetçi piyasa tahsisi bile Pareto etkin sayılmaz" Başka bir değişle, herzaman hükümet müdahalesi ile Pareto iyileştirme sözkonusudur, diğerlerinin durumunu kötüleştirmeden[2] Bu sonuçlara ve açıklanmış piyasa başarısızlıklarına rağmen, devlet müdahalesi geleneksel "piyasa başarısızlığı" okulunun önerdiği "optimal" devlet müdahalesinden çok daha geniş[3] Stiglitz'e göre "görünmez el" diye bir şey yoktur[4]

"Dışsallıkğın" olduğu zaman-birinin bir haraketi başkasına iyi veya kötü bir katkıda bulunuyorsa- piyasa iyi işlemez Ama son araştırmalar gösteriyorki mükemmel olmayan enformasyon ve risk piyasalarında bu dışsalıklar çok yaygın


Bügünkü gerçek tartışma piyasa ile devlet müdahalesi arasındaki dengeyi bulmak ( ve üçüncü bir sektör hükümet dışı kar amacı gütmeyen kuruluşlar) İkiside gerekli Birbirlerini tamamlayabilirler Bu denge dönemdem döneme ve bölgeden bölgeye değişebilir[5]

"Aula Manga" ödülünün alışının sebepleri Stiglitz'in dediğine göre: "Ben Enformasyon Ekonomisi önemli, öncü değişikliklerini göstermeyi umdum Enformasyonla ilgili sorunlar sağdece piyasa ekonomisinde değil aynı zamanda politik ekonomide de yer alıyor, ve konferansın son bölümüde, politik gelişim için eksik mükemmeliyetin bazı enformasyan etkilerini keşfettim"Stiglitz, Aula Magna

Etkin Ücret: Shapiro-Stiglitz modeli

Stiglitz ayrıca etkin ücret üzerinede araştırmalar yaptı, ve neden işizliğin olduğu, neden maaşların iş arayanların kontrolünde olmadığı (asgari maaşın olmadığı durmda), ve neoklasik pradigmasının gönülsüz işsizliğe cevep verip vermediğini sorgulayan Shapiro-Stiglitz modelinin yaratılmasında katkıda bulundu[6] Bu soruların cevabı 1984 yılında Shapiro ve Stiglitz tarafından bir araya getirildi: "İşsizlik istihdamın bilgi yapısı tarafından kontrol edilir"[6] İki gözlem bu analizin altını çiziyor:


1 Sermayenin diğer yapılarının tersine, insan kendi gücünü, çabasını seçebilir

2 işçilerin ne kadar güç sarfediceğini belirlemek firma için maliyetli olur

Shapiro-Stiglitz modelinin makalesinin matematiksel analizi, makalenin bakış açısının ötesinde Tüm modelin açıklaması verilen linklerde bulunabilir[7] Modelin bazı önemli uygulamaları şöyle:

1 İşsizliğin artışını önlemek için ekonomik durgunluk sırasında ücretler yeteri kadar düşmez Eğer emek talebi içeri kayarsa, maaşlar azalır Ama ücretler düştüğü için, büyük olasılıkla işçiler işlerini yaparken ellerinden gelen çabayı göstermeyecektir Eğer istihtah seviyesi aynı kalırsa (aynı şekilde işsizlik seviyesi de), işçiler görevini yapmaktan kaçacaklardır Ücretler bir önceki istihdam seviyesini tutturmak için yeteri kadar düşmeyecektir Bu sebepten dolayı ekonomik durgunluk sırasında işsizlik artmalıdır

2 Olası gerekçe(possible corollary): Ücret tembelliği Bir ücretten diğerine atlamak her firmanın uygun ücret miktarlarının çok fazla değiştirmesi gerekecek, buda işsizlik oranında kayışa yol açacak Firmalar işsizlik oranı uygun şekilde artana kadar ücretleri kısamayacak (bir uyum problemi)


Çıktı asla Pareto etkin değil

1 Her firma daha az işçi çalıştıracaktır çünkü sosyal maliyetinden çok işe almanın özel maliyetleri olacaktır— sosyal maliyet dersek her koşulda [w*>e'] olacaktır

2 Ayrıca negatif dışsallıklarda vardır Her firma işe alarak diğer firmaların için işsizlik varlık değerini yükseltecektir Ama bu problem açıkça 'doğal işsizlik oranını' hep çok yüksek tutacaktır

Ana madde: Etkin ücret


Bazı Stiglitz teorilerinin pratik uygulamaları

Stiglitz ve diğerlerinin teorileri matamatiksel gerçekliği konusunda hiç olası bir şüpe yok iken, bu teorilerin politik ekonomiye ve ekonomik politikaların gerçek hayata uygulamaları konusunda birçok tartışma ve anlaşmazlık vardır[8] Whither Socialism?(nereye sosyalizm)[9] adlı kitabında ilk olarak belirlediği yeninin gelişiminden anlıyacağımız gibi Stiglitz politik-ekonomik görüşü sürekli olarak uyum sağlıyor


Eksik ve mükemmel olmayan enformasyon ortaya çıkınca, piyasa sisteminin Chicago okulu taraftarları gerçek dünyanın Pareto etkin iddialarını sürdüremediler Bu sebepten dolayı, Stiglitz kapitalizimi, rasyonal-beklenti teoricilerinin izlediği kapitalizmin modelinden sapıp sosyolizime kayacağı paradoksundan daha gerçekçi bir varsayımda bulunmak için rasyonel-beklenti dengesini kullandı[10]


Stiglitz'in ekonomiye etkisi Samuelson'nun önerdiğinden daha da çok müdahaleciliğe itti Samuelson piyasa başarısızlıklarını etkin piyasanın bir istisnası olarak görmüştü Oysa Greenwald-Stiglitz teorisi piyasa başarısızlığını bir norm olarak görerek, "devlet nerdeyse herzaman piyasa kaynakları dağıtımını yükseltebilirdi" kurmuştur ayrıca Sappington-Stiglitz teoremi ""ideal bir hükümet özelleştirme ile yapılabileceğinden ççok daha iyi yönetim yapabilir"[11] (Stiglitz 1994, 179)[10]


Stiglitz'in bu önerileri ekonomistler tarafından değilde daha çok politik bilim adamları ve sosyoloji alanında bulunan tarafından benimsendi Stiglitz'in ana ekonomik görüşleri ve içgüdüleri genelde doğru görünsede, hala bu devletin kurumları ne kadar zorlayıcı olmalı ve devlet ile sivil toplum arasında nasıl bir ilişki olması konusunda bir soru işareti bırakıyor[12]


POLİTİK YAŞAMI


Stiglitz'in Washington dönemi (1992 - 2000)

Stiglitz Clinton'un danışma ekibine mart 1992'de katıldı, ekonomik danışmanın ilk üyesi ve daha sonra başkanı olarak Çevresel konularda çok etkin oldu ve daha sonra hiç geçmeyen toksik atık yasasının yapımına yardımcı oldu Stiglitz'in görüşleri şu anda günülük tartışmalara sıkça konu olan ters seçim ve manevi zarar formulize etmekte yardımcı olmuştur

Stiglitz'in en önemli katkısı ekonomik düşünceniyi açıklamakta katkıda bulundu, "üçüncü yol", önemli ama sınırlı devlet müdahalesi; başı boş piyasalar sık sık iyi işlemezler, ama devlet piyasaya herzaman müdahale etmemelidir


Bill Clinton tekrar başkan seçildiğinde, Stiglitz'e ekonomik daşmanlığın başında kalmasını teklif etti Ama o önceden Dünya Bankası'nın başkan yardımcısı ve başekonomisti olarak anlaşmıştı


Dünya Bankası son on yıllık kominizmden piyasa ekonomisine geçen ülekler ve gelişmekte olan ülkelerin Uluslararası Para Fonu(IMF)'nin uyguladığı şok terapisi politikalrının bakarken, yarattığı GSYH küçülme ve yoksulluğun artışına çok büyük ve kötü boyuttaydı(ki şimdide öyle) IMF gelişmekte olan ülkeler kredi verirken bazı şartlar koyuyor ve bu ülkelerin saniyilerinin genişlemeden düyaya açılmalarını sağlıyordu, ki bu daha uluslararası birçok pazara hazır olmayan piyasalar için felaket ile sonuçlanırken, gelişmiş ülkelerdeki korumacı politikalar devam ediyordu


Stiglitz'in hep Amerika Birleşik Devletleri Hazine Sekreteri Lawrence Summers ile zayıf ilişkileri olmuştur 2000 yılında Summers resmen Stiglitz'in işten ayrılmasını istedi Stiglitz görevinin bitmesine bir ay kala istifazını sundu ve bankayı 2000 yılının şubat ayında terk etti[13] Dönemin Dünya Bankası Başkanı James Wolfensohn kasım 1999'da Stiglitz'in istifasını açıkladı ve fakat başkanın özel danışmanı olarak bankada kalıcağını söledi

"Joseph E Stiglitz üç yıl başekonomist olarak boyunca fakir ülkelere yardım konusundaki geleneksel yaklaşımların etkinliği ile ilgili sorular yönettikten sonra istifasını sunmuştur"[14]

Bu görevinde bile Amerika Birleşik Devletleri hazıne başkanlığını hedef alarak IMF'yi eleştirmeye devam etti ve New Republic'de çıkan bir makalesinde şöle yazdı:

"IMF'ye küstah diyecekler Gelişmekte olan ülkelere yardım ediyorum sanarak gelişmekte olan ülkelerin dediklerini IMF dinlemiyor bile diyecekler IMF'ye azı sıkı ve demokratik yapıdan izlole diyecekler IMF politikalarının ülkelere durgunluğa ortandande krize sürekliyor diyerek olayları kötüleştirdiğini söyleyecekler Ve bir yerde haklılar Ben 1996'dan 1999 kasımına kadar, son yarım asılın en ölümcül küresel krizinde, Dünya Bankası baş ekonomistiydim Ve IMF'nin Kuzey Amerika Hazinesine nasıl hesep verdiğini gördüm Ve şok oldum"

Bu makale Dünya Bankası ve IMF'nin yıllık toplantısından bir hafta önce yayınlandı ve olayları kışkırttı [15]


Politik Konuşmalara Davet


2000 yılının temmuz ayında Stiglitz Ford, Rockefeller, McArthur, Mott Foundations, Kanada ve İsveç hükümetlerinin de desteğini alarak [Initiative for Policy Dialogue]] (IPD)'yi kurdu Amaç gelişmekte olan ülkere yardım konusunda demokratik süreci genişletmek ve alternatif politikalar ile alternatif fonlar bulmaktı


Ana madde: Initiative for Policy Dialogue


Stiglitz'in yayınladığı bazı kitaplar

Stiglitz üçyüzün üzerinde akademik makalenin yanısıra patent haklarından uluslar arası iktisata, ekonominin yönetilmesinden iyi etkiye, karmaşık konulara açıklayıcı öneriler getiren bir kaç kitabın da yazarıdır


Stability with Growth: Macroeconomics, Liberalization and Development

(Büyüme ile İstikrar: Makroekonomi, Özgürleşme ve Gelişim)


Bu kitapta Stiglitz şu sıralardaki makroekonomik tartışmalara, sermaye piyasası serbestliğine, gelişme ve altarnetif politikalarla gelişmeye deyindi Geleneksel makroekonomik görüşe göre Washington'daki görüş birliği, gelişim için fiyat istikrarını hedefleyen sınırlı amaçlar belirliyor, kuralları belirlenmiç para maliye politikası gibi az sayıda araçvar, ve piyasa ekonomisine temin edilmemiş bir inanç olarak tanımlanıyor Fakat, yeni makroekonomik yapı gerçek istikrara ve uzun dönem sürdürülebilir ve eşitlenebilir büyümeye odaklanır, istikrar oluşturmak, büyümeyi sağlamak için çeşitli standartlaşmamış yollar önerir, ve piyasa başarısızlıklarının gerekli yerlerinde devlet müdahalesini kabul eder Politika yapıcıları ekonomik etkinliği arttırmaya odaklanan yapısal reformlarla büyümeyi arttırmaya çalışırken, büyümenin sonuçlarına çok az önem vererek istikrarı sağlamaya çalışıyorlar Daha fazlası sermaye piyasa serbestliği gibi yapısal değişikliklerin ekonomik istikrara çok büyük etkisi var Bu kitap istikrar politikalarının uzun dönem büyümeye önemli etkilerinin olduğu üzerinde duruyor Kitabın ilk kısmı bazı anahtar soruları sunuyor ve ekonomiye nesnel bir boyuttan farklı bir göz ile bakıyor İkinci kısmı ekonomik modellerin analizini sunuyor ve Keynesyen, Heterodoks ve muhafazakar bakış açısıyla istikrar politikaları gibi makroekonominin temel konularını işliyor Üçüncü kısmı benzer şekilde sermaye piyasalarının serbestliğini işliyor


Making Globalization Work


(Küreselleşmenin İşe Yaramasını Sağlamak)(2006) Bu kitap küreselleşmenin eşitsizliğine ve gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere olan aşırı etkisine dikkat çekiyor Stiglitz yüksek vergi oranları, gelişmiş ülkelerin kendi yararlarına kullandıkları patent sistemleri, ayrıca gelişmiş üleklerce yapılan fakir ülkelere yapılan hasarlar üzerinde durarak dünyanın daha sonradan hepimizin açı çekiceği bir istikrardan uzaklaştığına dikkat çekiyor Bu kitap küreselleşme ile ilgili sorunların kararların arkasında giydirilmiş odaklara ve bu kötü etkilerin adiliğin yönlendirilişinin nasıl bakıldığı konusunu açığa vuruyor Stiglitz şeffaflık kurumlarının dünyanın en fakir ülkelerinin yarına dönmesi gerektiğini ve demokrasi açığının dünyada hızla artığı konusunu şiddetle tartışıyor Eksik piyasa çalışmalarının nasıl arzulanan düzeltici devlet müdahale politikaları yarattığını gösterdi

Stiglitz ekonomik fırsatlar yeterili vegeniş değil, finalsal kırizler tekrarlanması çok maliyetli, ve zengin ülkeler bu konu için çok az şey yaptılar Bu kitap iyimser bir bakış açısına sahip, toplumların küresel problemlere dikkat çekeceğini ve uluslar arası ekonomik ilişkilerin iyiye doğru zorlanacağını umuyor Stiglitz bu kitabı[16] iki milyondan fazla kopya sattı

Ana madde: Making Globalization Work

The Roaring Nineties

Bu kitap 2003 yılında basıldı Kitap 1990ların yükselişini analiz ediyor


Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı


Stiglitz bu kitabı 2002'de yayınlamıştır Ülkemizde de, aynı sene içinde [[Sadece kayıtlı kullanıcılar linkleri görebilir ÜCRETSİZ Kayıt olmak için tıklayın] planb] yayın evi tarafından Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vuralın çevirisi ile yayınlanmıştır Stiglitz bu kitabında IMF'ye korkusuzca ağır eleştirilerde bulunmuştur, ve bu sebepten olsa gerek bu kitapla adı fazlasıyla duyuldu


Stiglitz küreselleşmeyi şöyle açıklıyor: "Küreselleşme, yani serbest ticaretin önündeki engellerin kaldırılması ve ulusal ekonomilerin daha fazla bütünleşmesi, iyi yönde kullanılıcak bir güç olabilir; ve dünyadaki herkesi özellikle fakirleri zenginleştirecek potansiyele sahiptir" Küreselleşme önemli mal ve hizmetlerin fiyatlarını düşürdüğünden, yeni teknolijeleri getirdiğinden, yeni piyasaların oluşmasını ve varolan piyasaları genişlettiğinden ve dış yardımı arttırdığından dolayı insanların kafasında iyi bir resim çiziyor Fakat bazı şeyler göz ardı ediliyor ve yanlış uygulanıyor 30'lu yıllardan sonra efektif talepi canlı tutmak için kurulan IMF, piyasanın başarısız olabileceği düşüncesi üzerine kurulmuş iken; günümüzde bazı ideolojik sebeplerden dolayı bu amacından saparak daha çok piyasa yönlü politikalara gönenerek gelişmekte olan ülkeleri zor durumlarda bırakıyor


Kitap Stiglitz'in Dünya Bankası başekonomisti ve Amerika Birleşik Devletleri Ekonomi Daşmanlığı Başkanıyken ki tecrübelerine dayanıyor Akademik bir araştırmadan çok tanıklık ettiği olaylar ve duyduğu bazı şeyleri anlatıyor Buna rağmen kitap temel ekonomi bilmeyenler için anlaşılması zor olabiliyor


ÖZEL HAYATI

Stiglitz iki kere evlendi ve boşandıColumbia Üniversitesinde halkla ilişkiler bölümünde çalışan Anya Schiffrin ile 2004 yılında üçüncü evliliğini yaptı


YAYINLARI


KİTAPLAR


2006, Making Globalization Work ISBN 0-393-06122-1, Penguin Books, 2006Avustos

2006, Stability with Growth: Macroeconomics, Liberalization, and Development ISBN 0-19-928814-3 (Initiative for Policy Dialogue Series C); Joseph E Stiglitz, Jose Antonio Ocampo, Shari Spiegel, Ricardo Ffrench-Davis, and Deepak Nayyar; Oxford University Yayınları 2006

1996, Whither Socialism ? STIGLITZ, Joseph E, (Wicksell Lectures), MIT Yayınları, Şubat 1996

2000, Frontiers of Development Economics: The Future in Perspective, Gerald M Meier tarafından eklenmiş, Dünya Bankası, Mayıs 2000

2002, Principles of Macroeconomics, Carl E Walsh ile birlikte, WW Norton & Company, Mart 2002

2002, Economics, Carl E Walsh ile birlikte, WW Norton & Company, Nisan 2002

2002, Peasants Versus City-Dwellers: Taxation and the Burden of Economic Development, Raaj K Sah ile birlikte , Oxford Universitesi yayınları, Nisan 2002

2002, Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı, Planb Yayınları, ISBN:9758723006, Haziran 2002

Towards a New Paradigm in Monetary Economics,Bruce Greenwald, Cambridge Universitesi yayınları

2003, 90'ların Yükselişi, CSA Yayın Ajansı, ISBN:9758828053, Ekim 2003

Fair Trade for All: How Trade Can Promote Development -- Joseph E Stiglitz, Andrew Charlton; Hardcover

Economics of the Public Sector Joseph E Stiglitz

2002, The Rebel Within: Joseph Stiglitz and the World Bank by Joseph E Stiglitz (Editor), Ha-Joon Chang (Editor), ISBN 1-898855-91-9, Anthem Yyınları, Wimbledon Publishing Company ( - Şubat 25, 2002)

2005, The Development Round Of Trade Negotiations In The Aftermath Of Cancun Joseph E Stiglitz, Andrew Charlton ( - Şubat 30, 2005)

2005, A Chance For The World Bank by Joseph P Stiglitz (Foreword), Jozef Ritzen, ISBN 1-84331-162-3, Anthem Press, Wimbledon Publishing Company (Mayıs 30, 2005)

Readings in the Modern Theory of Economic Growth Joseph E Stiglitz (Editor), Hirofumi Uzawa (Editor)


MAKALE, KONFERANS VE VİDEOLARI

2007, The Economic Consequences of Mr Bush, Vanity Fair, December 2007 Issue

2007, Where is the World Going To, Mr Stiglitz? Jacques Sarasin, First Run Features [4]

2001, New Ideas About Old Age Security: Toward Sustainable Pension Systems in the 21st Century , edited with Robert Holzmann, Dünya Bankası, Şubat 2001

1996, The World Bank Research Observer: No 2: Avustos 1996 Joseph Stiglitz

1996, Kamu Kesimi Ekonomisi, , Çev Ömer Faruk Batırel, MÜ İİBF yayın 549/ 396 İst 1996

1993, “Post Walrasian and post Marxian economics,” Journal of Economic Perspectives, vol 7, pp 109-14

1993, “Market socialism and neoclassical economics,” Bardhan, P K and Roemer, J E (eds), Market Socialism The Current Debate, New York: Oxford University Press

1989, “Principal and agent,” in J Eatwell, M Milgate and P Newman (eds), The New Palgrave Allocation, Information and Markets New York: W W Norton

1987, “The causes and consequences of the dependence of quality on prices,” Journal of Economic Literature, vol 25, pp 1-48

1981, Credit Rationing in Markets with Imperfect Information, The American Economic Review, Vol 71, No3 (June 1981),pp393-410, by Joseph E Stiglitz and Andrew Weiss


HAKKINDA YAZILANLAR


Stiglitz, Nobel Ekonomi Ödülü aldı

ntvcnbscom 10 Ekim 2001


Türkiye’deki krizi yakından izleyen ve bunun bir mali kriz olduğunu savunan ünlü ekonomist Joseph Stiglitz, diğer iki ABD’li meslektaşıyla birlikte Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı Stiglitz, IMF ve Dünya Bankası politikalarına muhalif


Aralarında, Türkiye’deki ekonomik krizi yakından izleyen ve IMF - Dünya Bankası karşıtı görüşleriyle tanınan Joseph Stiglitz’in bulunduğu 3 ABD’li ekonomist Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı

Nobel ödülleri’nin düzenleyicisi İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin açıklamasına göre, bu yılki ödül, gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelere uygulanabilen finans piyasaları teorileri nedeniyle ödül şu 3 isme verildi: Kaliforniya Üniversitesi’nden George A Akerlof, Stanford Üniversitesi’nden A Michael Spence ve Columbia Üniversitesi’nden Joseph E Stiglitiz

Üç ekonomistin 943 bin dolarlık ödülü paylaşacağı belirtildi Ekonomistler, ödülü bazı piyasa oyuncularının diğerlerinden daha iyi enformasyona sahip oldukları gerçeğinden yola çıkarak geliştirdikleri ‘piyasaların asimetrik enformasyonla analizi’ teorisiyle kazandılar


Kraliyet Akademisi, temelleri 1970’lerde ortaya atılan teorinin enformasyonun nasıl el değiştirdiğini etkilediğini açıkladı Akademi, 3 ekonomistin çalışmasının, modern enformasyon ekonomisinin çekirdeğini oluşturduğunu, teorinin gelişmekte olan tarım piyasalarından, gelişmiş ülkelerde finans piyasalarına kadar sayısız uygulamalarının bulunduğunu bildirdi


Geçen yılki Nobel Ekonomi Ödülünü de, iki ABD’li ekonomist, James J Heckman ve Daniel L McFadden kazanmıştı Bu ekonomistler de ödülü işgücü verileri ve insanların iş seçme, tatil yapma kararlarını nasıl aldıklarını inceleyen teorileriyle kazanmıştı


STIGLITZ, TÜRKİYE’YE GELMİŞTİ

Bu yılki Nobel Ödülü’nü alan üç ekonomistten biri olan Stiglitz, Ağustos ayında Türkiye’ye gelmişti İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde Devlet Bakanı Kemal Derviş ve Türkiye’nin önde gelen akademisyen ekonomistlerinin katıldığı bir toplantıda konuşma yapmıştı


Türkiye’deki ekonomik krize hakimiyetiyle dikkat çeken Stiglitz, konuşmasında Türkiye’de yaşanan krizin mali kriz olduğunu ve bunun için mali sektöre ağırlık verildiğini reel sektörün ise gözardı edilmemesi gerektiğinin üzerinde durmuştu


BİR YAZI YAZMIŞ, DÜNYA BANKASI’NDAN İSTİFA ETMİŞTİ

Stiglitz, asıl ününü 1997 Asya krizi sırasında IMF ve Dünya Bankası’nın uyguladığı politikaları eleştirerek, Dünya Bankası’ndaki baş ekonomistlik görevinden istifa ederek yapmıştı


Stiglitz, ABD’de yayımlanan New Republic dergisinde yer alan makalesinde IMF’ye ağır eleştiriler getirmiş ve IMF’de çalışan ekonomistleri beceriksizlikle suçlamıştı Bu yazı, dünya ekonomi çevrelerinde büyük yankı uyandırmış ve artan eleştiriler üzerine, ünlü ekonomist görevinden ayrılmak zorunda kalmıştı


STIGLITZ NE DİYOR?

Stiglitz’in görüşlerini özetle şöyle toparlamak mümkün:

IMF’nin yanlış teşhislere dayalı çözüm önerileri krize düşen ülkelerin toparlanmasını geciktiriyor


Kriz sonrasında en çabuk toparlanan ülkeler, IMF’nin getirdiği reçetelere en az itibar edenler IMF’nin reçetelerine harfi harfine uyan Tayland krizden çıkması en çok geciken ülke oldu


IMF’nin tavsiye ettiği gibi zarar eden mali kuruluşları toptan kapatmak yerine, fonun hazırladığı reçeteye uymayarak bu kuruluşları rehabilite etmek yoluna giden Güney Kore ise, toparlanma yoluna daha çabuk girdi


IMF reçeteleri mali sistemde şeffaflık eksikliği ve başta sorunlu krediler olmak üzere bankacılık sisteminin temel göstergelerindeki zayıflık üzerine odaklanıyor Oysa, bunların krizle fazla ilgisinin yok


Şeffaf olmayan ve finans kurumları güçsüz olan bir çok ülke mali krize girmedi Güney Kore’nin bazı IMF önerilerini reddetmesi de bu ülkenin canlanmasına yardımcı oldu Güney Kore, sorunlu finans kurumlarını IMF’nin tavsiye ettiği gibi kapatmak yerine kurtarmayı tercih etti

xxx


IMF ile yola devam etmeyin