Burgonya Romanesk üslubu

BURGONYA ROMANESK ÜSLUBU




Burgonya romanesk üslubu,y1075-y1125 arasında Fransa"nın doğusundaki Burgonya Düklüğü"nde gelişen ve romanesk sanatın en başarılı örneklerinden bazısının yaratıldığı mimarlık ve heykel üslubuBelirli bir merkezden yönetilmeyen ve evrensel bir düzeye ulaşamayan Burgonya üslubu için bazen kullanılan "okul" terimi pek doğru bir niteleme olmamakla birlikte,bu üslubun bazı önemli örnekleri arasında bir yaklaşım benzerliği de göze çarpar

Burgonya üslubunun mimarlık alanındaki ilk örneği Cluny"de bulunan ve aynı yerde kurulan üçüncü yapı olduğu için Cluny III adıyla bilinen manastır kilisesiydiOrtaçağda inşa edilmiş en büyük kilise olan Cluny III (1088 -y1130 )yan nefleri,orta nefinin doğu ucundaki yarım daire biçimli apsis çıkıntısı ve uzunlamasına plan düzeniyle)erken Hristiyan dönemi bazilika planının çok büyütülmüş ve geliştirilmiş bir örneğiydiBeş nefli yapının sivri tonozlarla örtülü orta nefiduvarlarının üst kesimindeki pencerelerden ışık alabilmesi için yan neflerden daha yüksek tutulmuştuİki tane geniş transepti,bir ambulatuvarı ile bunu çevreleyen ışınsal şapelleri ,iki tanesi batı cephesinde,bir tanesi de orta nefle transeptlerin keşişme noktasında olmak üzere toplam yedi tane kulesi vardıDev bir yapı olan kilisenin oranları romanesk dönem için olağandışı büyüklükteydi

Cluny III Fransız romanesk mimarlığının gelişmesinde önemli bir rol oynadıVezelay"deki La Madeleine (y1104),Paray-le Monial (y1109),Saulieu (y1119),Beaune (y1120-40) ve Autun (y1130-40) gibi Burgonya yöresindeki Cluny tarikatının başka büyük kiliselerinin yapımında titizlikle örnek alındıİspanya"da Santiago de Compostela"da yapılan büyük hac kilisesinde de Cluny III planının bir çeşitlemesi uygulandıCistercium tarikatının kiliseleri ise,benzer bir planın uygulanmasına karşın çok daha küçük boyutlardaydıhatta 12 yüzyıl sonlarında bunlarda artık kule yapılmasına bile izin verilmiyorduCluny III ve bazı başka Burgonya kiliselerinde (özellikle Vezelay) görülen bazı özellikler (olağandışı büyük oranlar,tonozlarda romanesk dönemin tipik beşik kemeri yerine sivri kemer kullanılması,bileşik kemer ayakları,biraz ilkel de olsa kaburgalı tonozlar ve uçan payandalar)gotik mimarlığa özgü bazı temel strüktür öğelerinin habercisi gibiyse de,henüz gotik estetik anlayışından uzaktırAma bu kiliselerin tasarımında da,daha sonra gotik mimarlığın belli başlı özelliklerinden biri olacak yükseklik kavramına karşı belirli bir ilgi gösterildiği açıktır

Kaynak;AnaBritannica cilt 7 frmsinsinet için derlenmiştir

Cistercium tarikatı mimarlıkta bezemeyi yasakladığı için,Burgonya üslubunda heykel sanatı bütünüyle Cluny tarikatının yönlerdirmesiyle geliştiDaha çok kiliselerdeki sütun başlıklarıyla batı kapılarındaki alınlık tablalarında toplanan yüksek kabartma niteliğinde yapılmış heyket sanatı ürünleri,sanat tarihinin en değerli örnekleri arasındadırBunlarda öyküsel ya da duygusal konular yerine romaneks üslubun özelliklerine uygun olarak Son Yargı ve Mahşer gibi ya da daha başka metafizik konular işleniyorduBurgonya heykelinin özelliğini oluşturan dingin ve görkemli ağırbaşlılık duygusu,figürlerin aşırı uzatılması köşeli bir anlatıma kavuşturulması ,büyük ölçüde yassılaştırılması ve hiyerarşideki yerine göre boyutlandırılmasından başka,kumaşların kıvrımlarının adeta sonsuza değin uzanan çizgileri ile de elde edilmekteydiCluny III,Vezelay ve Autun kiliselerindeki sütun başlıkları ile Vezelay ,Autun ve Congues kiliselerindeki alınlık tablaları ,Burgonya heykeli üslubunun başlıca örnekleri arasındadırAyrıca bakCistercium üslubu




Kaynak;AnaBritannica cilt 7 frmsinsinet için derlenmiştir