Stokiyometridışı Bileşikler

STOKİYOMETRİDIŞI BİLEŞİKLER

Stokiyometridışı bileşikler,bileşimlerinde yer alan elementlerin atomlarının birbirine oranı küçük tamsayılar ifade edilemeyen katı kimyasal bileşiklerBazen atom oranları küçük tamsayılarla ifade edilebilen stokiyometrik bileşikler daltonitler,stokiyometridışı bileşikler ise bertolitler olarak adlandırılırStokiyometridışı bileşiklerin büyük bölümünü geçiş elementleri oluştururBunlardan bazıları yüksek frekans devrelerinde yararlanılan mıknatıslar ile doğrultucu,termoelektrik üreteç,fotodetektör ve termistor gibi yarıiletken elektronik aygıtlarda kullanılır

Stokiyometridışı bileşiklerin varlığı,kristal yapılı maddelerin kristal örgüsünde bulunan kusurlara bağlanırnormal olarak dolu olması gereken örgü noktalarında iyonların bulunmaması bu tür bir kusurdurÖrneğin,bir sodyum ve bir klorür iyonu eksik olan sodyum klorür kristali kusurludur ama,sodyum ve klorür iyonlarının sayısı aynı olduğundan gene de stokiyometrik bir bileşiktirAma eğer sodyum iyonunun bulunması gereken örgü noktası yüksüz (nötr)bir sodyum atomunca doldurulmuşsa sodyum atomu klorür iyonu örgü noktasının dolması için değerlik elektronunu verdiğinden ,kusur ortadan kalkarama kristal yapısı klorür iyonundan daha çok sayıda sodyum iyonu içereceğinden ,bileşik stokiyometridışı özellik kazanır

Çoğu stokiyometridışı bileşiklerin bileşimleri stokiyometrik bileşiklerinkine yakındırve x"in 1"den çok küçük pozitif bir sayı olduğu WO3-x,CO1-x O ya da Zn1+x0 gibi formüllerle ifade edilirBazı durumlarda stokiyometridışılığın,stokiyometrik bileşiklerin homolog dizilerinin bulunmasından kaynaklandığı belirlenmiştirÖrneğin ,formülü MonO3n-1 olarak gösterilen molibden oksitler dizisi bu tür bileşiklerdirburada n"in 8,9,10,11,12 ve 14 olduğu bileşikler bilinmektedirGerçek bir stokiyometridışı bileşik olan MoO3-x"de x belirli bir değerler aralığında kesintisiz bir değişim gösterir ve bu bileşikler ayrı ayrı saptanamaz

Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsinetiçin derlenmiştir