Felipe II

Felipe II



(Valladolid 1527 - Escorial 1598), ispanya ve Amerika ile Asya'daki ispanyol sömürgeleri (Filipinler) [1556-1598], Napoli, Sicilya, Portekiz kralı (1580-1598), Milano dükü, Hollanda senyörü, Bourgogne ve Charolais kontu, Kuzey Afrika (Oran, Tunus, vb) hâkimi, Kari V ile Portekiz kraliçesi isabel'in oğlu Kendisine Milano düklüğü'nü (1540) veren babası, ispanya kral naipliğini de ona bıraktı (1543) ve Portekizli Maria ile evlendirdi (1543) Maria bir erkek çocuk (don Carlos) dünyaya getirdikten sonra ölünce (1545) Felipe 1554'te ingiltere kraliçesi Mary Tudor ile evlenerek Napoli ve Sicilya krallıklarını elde etti Karl V onun için tahtından feragat etti, Hollanda'yı Comté' yi, Charolais'yi (25 ekim 1555), ispanya krallıklarını ve Sardinya'yı (16 ocak 1556) ona bıraktı Felipe II, 28 mart 1556'da Valladolid'de taç giydi
Her zaman babasının öğütlerine kulak veren Felipe II, 1556 yazından itibaren onun Fransa ve papa Paulus IV'e karşı yürüttüğü savaşı sürdürmek zorunda kaldı, italya'da François de Guise'in saldırısına uğrayınca (Napoli saldırısı, 1557), o da Fransa'ya karşı saldırıya geçti, ama parasızlık yüzünden ordusunun Saint-Quentin' de kazandığı zaferden (10 ağustos 1557) yeterince yararlanamadı; Felipe II babasını (21 eylül 1558), ardından da karısını (17 kasım 1558) kaybetti Tahtına vâris olarak seçtiği halde İngiltere kraliçesi Elizabeth l'i evlenmeye razı edemeyen Felipe II, özellikle Hollanda'daki protestan sapkınlıklarının artışından kaygılanarak, kendisine italya'yı bırakan ve kızı Elisabeth'i veren Fransa kralı Henri II ile barış yaptı (Cateau - Cambrésis, 3 nisan 1559) Felipe II, Hollanda yönetimine çekidüzen verdikten ve ülkeyi Parmalı Margherita ile Granvelle'e teslim ettikten (1559) sonra, artık ayrılmayacağı iber yarımadasina döndü Önce sarayını küçük Madrid kentine taşıdı, daha sonra çölün tam ortasında Escortai sarayı'nı yaptırarak (1563-1584) her şeyden elini eteğini çekti
Bir kez daha dul kalınca (1568), 1570'te Maximilian II'nin kızı Anne d'Autriche ile evlendi; beş çocuklarından yalnızca, geleceğin kralı Felipe III hayatta kaldı Felipe II, zeki ve yaratıcı olmamakla birlikte, kendini bilen bir kişiydi; izinden gitmek istediği babasının da emrindeki danışmanlarının da (Alba, Granvelle, Ruiz Gómez, don Juan, Farnese) kendisinden üstün olduklarının farkındaydı; bu yüzden, danışmanlarını baskı altında tutuyor ve ancak Gonzalo ve Antonio Pérez, de Zayas, gibi yoksul kökenli sekreterlerine güveniyordu Ancak, hükümdarın mesleki titizliği egemenliğindeki çok çeşitli ve çok geniş toprakları yönetmekte de, o dönemin büyük sorunlarını (modern devletin ordu ve maliyesi, protestanlarla katoliklerin mücadelesi) çözmekte de yetersiz kalıyordu Bu yüzden, kesin olarak 1586'da yürürlüğe konan bir sistem hazırlayarak Castilla bürokrasisini yavaş yavaş daha iyi bir duruma getirdi; sistem çok pahalıya mal olduysa da, krala imparatorluğu daha etkin biçimde yönetme ve birliğini sağlama olanağını verdi; bu sistemde dokuz konsey (Devlet, Castilla, Aragón, italya, Hint adaları, Savaş, Engizisyon, Tarikatlar, Hacienda [maliye ve ekonomi]), altı kançılarya ve audiencias (ayrıcalıklı kişiler için ya da temyiz görevi yapan mahkemeler) bulunuyorduBunun yanı sıra yabancı toprakların yönetimine de ispanyollar getirildi: bunlardan bazıları (Milano, Napoli) Amerika'dan elde edilen gümüşten pay aldıkları için krala bağlı kaldılar, "ihtiyatlı kral" istemeye istemeye girdiği maceralardan kurtulmayı da, kral ailesinin masrafları ve soylulara tahsis edilen ödeneklerle büyüyen para darlığını da aşamadı (1557 iflası, 1575 yarı iflası; bu iflaslar sayesinde, bir süre kralın normal geliri serbest kalmış oldu) Bunun üzerine Felipe II derhal Hint adalarıyla ilişkilerini bir düzene koyarak değerli madenlerin ispanya'ya akışını (1561'den itibaren yılda iki filo) sağladı Koyu bir katolik olan kral, ispanya'da ortaya çıkan protestan topluluklarını kolayca ezdi (1559-60) ve babasının evlilikdışı ilişkisinden doğan üvey kardeşi don Juan de Austria'nın (1568-1571) yönetimindeki bir orduyla, bir süre başkaldıran granadalı Berberiler'i dağıttı ve onun koruyucusu olan Osmanlılar'ın akınlarına rağmen italya ile ilişkilerini gene de sürdürdü ve osmanlı donanmasını inebahtida yenilgiye uğrattı (1571) Ancak, Hollanda' daki mezhep ayrılıklarını kırmak ve Hollanda'ya ispanyol rejimini kabul ettirmek istemesi 1559'dan sonra genel bir hoşnutsuzluk yarattı Kral, hollandalı soyluların şikâyetlerine (Breda görüşmesi) karşı Alba dükünü gönderdi (aralık 1566) Dükün haksız yere vergi toplaması üzerine Hollanda açıkça ayaklandı (nisan 1572) Alba dükünün yerine gönderilen Luis de Requesens (1573-1576), daha sonra don Juan de Austria (1576-1578) ve nihayet Ebedi ferman'ı (perpetua edito) [1577] kaleme alan ve Gembloux zaferi'ni kazanan (1578) Alessandro Farnese, güney eyaletlerini birleştiren Arras birliği'ne (1579) karşı Utrecht* birliği ni (1579) kurarak temmuz 1581'de Felipe'nin tahttan indirildiğini ilan eden hollandalı yurtseverlerin güçlü direnişi karşasında başarısızlığa uğradılar Oysa bu sırada Felipe II, uzun zamandır, içine düştüğü sıkıntılı durumlardan yararlanmak için fırsat kollayan komşuları Fransa ile ingiltere'yi zararsız hale getirmek için daha çok çaba göstermek zorunda kalmıştı

Felipe II bu ülkelerdeki Protestanlığı da ezerek, kendi topraklarına sıçrama olanağını ortadan kaldırmayı planlıyordu Saint -Barthélémy katliamı (1572), François d'Alençon'un ölümü (1584), 1562'den beri kendisine yakınlık gösteren Guiseler ile yapılan antlaşma (Joinville antlaşması, 1585) onu fransız cephesinde rahatlatırken, 1580'den itibaren ispanya'ya akan gümüşler de savaşçı bir siyaset izlemesini kolaylaştırdı; ancak bu durumdan daha çok maliyeciler yararlandılar Felipe, bir süre, üvey kardeşi don Juan'ın, bu "ihtiyatsız prens"in, Mary Stuart ile evlenerek, İngiltere kralı olma düşlerini desteklediyse de, herhalde inebahtı galibinin zaferini kıskandığı ve kardeşinin hırsından da kaygı duyduğu için, Antonio Pérez'in yardımıyla, sekreteri Escobedo'nun öldürülmesi işini (mart 1578) ayarladı Sözkonusu planı kendi çıkarlarına göre yeniden ele alarak, o sırada tutsak olan Mary Stuart'ı tüm haklarından vazgeçmeye razı etti; böylece en kötüsünden, kızı isabel adına ingiltere kralı olmayı umuyordu, ancak planı ortaya çıkarıldı (1583); Mary Stuart idam edildi (1587) ve Felipe II, Hollanda sorununu çözmek amacıyla ingiltere'yi ele geçirmeye karar verdi; ne var ki büyük gayreti, Medinasidonia dükünün komutasına verilen (1588) Yenilmez Armada'nın bozguna uğraması üzerine sonuçsuz kaldı (1588) Hâlâ para sıkıntısı çeken Felipe II, Aviz hanedanının çöküşünden yararlanarak Portekiz'i ele geçirmek istedi (1580), ama Lizbon'un efsanevi zenginliklerine ulaşamadı Kralın bu karmaşık manevraları geri tepti: üvey kardeşi don Juan de Austria'nın planlarını baltalamak için kullandığı sekreteri Antonio Pérez 1579'dan beri tutukluydu; Aragön'a kaçmayı başaran (1590) Pérez kralın hışmından kurtulduysa da Felipe II bu kez de Aragón krallığı na saldırdı ve onun siyasal özerkliğine son verdi (1591) Felipe II, Fransa kralı Henri ll'nin ölümünden sonra, fransız tehlikesini yok edebileceğine inanıyordu Casaulx ile, ispanyol gemilerinin uğradığı Marsilya'da, Mercoeur ile Bretagne'da pazarlığa oturdu; derhal Hollanda' dan dönen Alessandro Farnese Paris (1590) ve Rouen'ı (1592) korumayı başardıysa da, 1593 états généraux'su babası tarafından Fransa kraliçesi olarak önerilen isabel Clara Eugenia'nın tahta geçmesini kabul etmedi, Fontaine-Française'de yenilen (5 haziran 1595) ispanyol ordusu, 1598'e kadar Henri IV ile savaşmak zorunda kaldı; pahalıya mal olan bütün bu mücadeleler Hollanda'nın yeniden ele geçirilmesini engelledi ve bir bakıma, barışı zorunlu kılan 1596 mali felaketine yol açtı Kendini çok hasta hisseden Felipe II, Fransa kralıyla barış imzaladı (Vervins, 2 mayıs 1598), Comté'yi, Charolais'yi ve Hollanda'da hâlâ egemenliği altında bulunan toprakları, Avusturya arşidükü Albrecht ile evlendirdiği kızı isabel'e bıraktı (6 mayıs 1598); kalan topraklarını da oğlu Felipe lll'e bıraktıktan bir süre sonra Escorial'de öldü (13 eylül 1598)



—ikonogr Kralın en güzel portreleri A Mora (Madrid) ve Tiziano'nun yaptıklarıdır (Pitti sarayı) Pantoja de la Cruz (Escorial), Sánchez Coello (Madrid), El Greco (isa'nın adına hayranlık tablosunda baş figür, Escorial) ve Rubens de (Madrid) tablolarında krala yer verdiler