Fıkıh Nedir? Akaid Nedir?

Fıkıh nedir? Akaid nedir?

FIKIH NEDİR?

Sözlük mânâsı, söz ve fiillerin amaçlarını kavrayacak şekilde keskin derin anlayıştır Şu âyet ve hadis'lerde geçen ve bu kökten türemiş olan kelimeler böyle bir anlamda kullanılmıştır: "And olsun ki biz, cehennem için de bir çok insan ve cin yarattık Onların kalbleri vardır, ama anlamazlar; gözleri vardır, ama görmezler; kulakları vardır, ama işitmezler, işte bunlar hayvanlar gibi, hattâ daha da sapıktırlar, işte bunlar gafillerin ta kendileridir" (A'raf:179) "Bunlara ne oluyor ki hiç bir sözü anlamaya yanaşmıyorlar"(Nisa:78) "Allah, kime hayır murad ederse onu din'de fakih kılar" (Buhari; İlim,10-13)
İşte bu, fıkh'ın sözlük mânâsıdır İstilahî mânâsı da, bu mânânın pek dışına çıkmaz; gerçi bir özellik taşır ve şöyle tarif edilebilir: Fıkıh, şer'î-amelî hükümleri, tafsîlî (ayrı ayrı) delillerine dayanarak bilmektir Buna göre fıkıh ilminin konusu iki kısımdan ibarettir:

1) Şer'î-amelî hükümleri bilmek Dolayısıyla Allah'ın birliğini, Peygamberlerin gönderilişim ve Tann'dan aldıklarını tebliğ etmeleri gerektiğini, âhiret gününü ve bu günle ilgili şeyleri bilmek gibi itikadı hükümler, Fıkh'm istilahî mânâsına dahil değildir

2) Her hükmün tafsîlî delillerini bilmek Meselâ; "Selem" (Para peşin mal veresiye olmak üzere yapılan alım satım akdine "Selem akdi" denilir (Çev) Selem akdiyle bir satıştan söz edilirse, paranın akit zamanı teslim edilmesi gerekir diyebilmek için buna dair Kitab, Sünnet ve Sahabîlerin fetvalarından bir delil getirmek icab eder Faizin azı da çoğu da haramdır deyince, buna dair de Kitab'tan bir delil zikretmek lazım gelir Bu konuda ana paradan fazla olan herşey faizdir deniliyorsa, delil olarak; "Eğer tevbe ederseniz ana paranız sizindir, böylece hem haksızlık etmemiş, hem de haksızlığa uğramamış olursunuz" (Bakara:279) âyetini okumak gerekir Haksız yere insanların mallarını yemenin haram olduğunu anlatan kimse; "Mallarınızı, aranızda haksız yere yemeyin"(Nisa:29) âyetini sözüne eklemelidir Demek ki fıkıh ilminin konusu, helal, haram, mekruh ve vâcib olma yönünden insanların işlerine ait hükümler ve bunların dayandığı delillerdir (Prof Dr Muhammed Ebu Zehra, Fıkıh Usulü, sh:19-24 Ankara-1990 Terceme: Prof Dr A Şener) A AZİZ

AKAİD NEDİR?

Akaid, akd kökünden türetilmiş olan akide kelimesinin çoğuludur Akîde, sözlükte "gönülden bağlanılan, düğüm atmışçasına sağlam inanılan şey" demektir Dinî literatürde akîde, "inanılması zorunlu olan ilke" (iman esası, mü'menün bih), çoğulu olan akaid kelimesi ise "İslam dininde inanılması farz olan hususlar, iman esasları, dinin temel kural ve hükümleri" anlamına gelmektedir Buna göre, dinin temel kural ve hükümlerini oluşturan iman esaslarından bahseden ilme de akaid ilmi denir

İslam akaidinin ilk ve en önemli kaynağı Kur'an-ı Kerîm, daha sonra da sahih hadislerdir İslam akaidini oluşturan esaslar, Kur'an-ı Kerîm'de ve hadislerde hiçbir yoruma mahal bırakmayacak şekilde açık, yalın ve sade olarak yer almıştır Kur'an'da Allah'a, peygamberlerine, kitaplara, meleklere, ahirete, kaza ve kadere iman konusuna temas eden ve yer yer ayrıntılı bilgiler veren birçok ayet vardır Hadis kitaplarının "iman, enbiya, tevhid, cennet, cehennem, kader, kıyamet" gibi bölümlerinde, iman esaslarıyla ilgili çeşitli açıklamalar yer almaktadır Bu sebeple de Kur'an ayetleri ile başta mütevatir hadisler olmak üzere sahih hadisler akaidin temel kaynaklarını teşkil eder Duyu organlarının verileri ve akıl her ne kadar akaid ilminin kaynakları arasında ise de, bu ikisi doğrudan doğruya dinî prensiplerin ve iman esaslarının belirlenmesinde kaynak sayılmazlar Akıl ve duyu organlarının verileri, daha çok ayet ve hadislerin belirlediği esasların açıklanması, yorumu ve ispatlanması konusunda malzeme oluştururlar, nakli desteklerler Bu sebeple iman esaslarının belirlenmesinde tek kaynak vahiydir

İslam akaidini oluşturan esaslar, hem kesin delile dayanmaktadır hem de apaçıktır Zamana, mekana, fert ve toplumlara göre değişiklik göstermez Bu hükümler bir bütün teşkil edip, bölünme kabul etmezler Yani bir kısmına inanıp bir kısmına inanmamak söz konusu olamaz

AKAİD

Akaid,İslam"da ,hiçbir kuşku duymadan inanılması gereken temel inançlarArapça düğümlemek,düğüm atmak anlamındaki "akd"kökünden türetilmiş ve sıkı bir biçimde bağlanılan ,gönülden inanılan şey anlamına gelen akide sözcüğünün çoğuludurİtikad ve İman sözcükleri de aynı anlamı dile getirirAkaid ,aynı zamanda iman ilkelerini konu edinen ilmin de adıdırAkaid ilmi fıkhü"l-ekber ,usulü"d-din ,ilmu"t-tevhid ve"s-sıfat olarak adlandırılmıştır

HzMuhammed"den sonraki dönemde hızla gelişen siyasal ve toplumsal olayların yanı sıra,yayıldığı geniş çoğrafi alan içinde İslamın bazı eski din,kültür ve uygarlıklarla karşılaşması,ilk Müslümanların akidelerinden farklı akidelerin belirmesine ve bu konularda yoğun tartışmaların çıkmasına yol açtıBu durum bazı din bilginlerini,inanç ilkelerini asıl biçimine uygun olarak yeniden saptamaya ve sonradan ortaya çıkan yanlış inançları reddetmeye götürdüİmam Ebu Hanife"nin Fıkhü"l - Ekber ,Tahavi"nin Akaidü"t Tahavi,Ömer Nesefi"nin Akaidü"n Nesefiye adlı yapıtları bu yoldaki çalışmaların başlıca örnekleridirAkaide ilişkin yapıtların temel konuları,başka Allah"a iman ,peygamberlik ve ahiret olınak üzere ,melekler,kitaplar ,kaza-kader ,kıyamet,ölülerin dirilmesi,Cennet ve Cehennem"dir

Akaid konusundaki görüş farklılıkları zamanla Mutezile ,Selefiye,Maturidiye ve Eş"ariye gibi itikadi mezheplerin ortaya çıkmasına yol açmış,bu gelişmeye koşut olarak akaid ilmi de kapsamı felsefeye kadar uzanıp genişleyerek kelama dönüşmüştür

Kaynak:AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir