Silezya,Lehçe,SLAKSK.Çekçe,SLEZKO,Almanca SCHLESIEN,,Polonya"da Tarihsel Bölge.

SİLEZYA




Silezya,Lehçe,SLAKSKÇekçe,SLEZKO,Almanca SCHLESIEN,,Polonya"da tarihsel bölge1335"te Bohemya tahtına ,1526"da Bohemya ile birlikte Avusturya Habsburg hanedanına,1742"de Prusya"ya bağlandıktan sonra 1945"te Polonyaya geri verilmiştirGüneybatısında Südet Dağları,güneyinde Beskid Dağları ,kuzeydoğusunda da Krakow Wielun Platosu ile çevrilidirOder Irmağı havzasının yukarı ve orta kesimlerini içine alırGünümüzde Polonya"da bulunan büyük bölümü ,merkezleri Katowice ,BielskoBiala,Opole ,Wroclaw,Walbrzych,Leğnica,Jelenia Gora,Zielona Gora ve Kalisz olan dokuz ile bölünmüştürKüçük bir kesimi ise Almanya"da Brandenburg ve Saksonya eyaletlerinin sınırları içinde kalır

9yüzyılda Silezya"da ,kuzeyde Dziadoszanie ile Babrazinie güneyde de bölgeye adını veren Slezanie,Opalanie ve Golensicowie kabileleri olmak üzere yalnızca Slav halkları yaşıyordu10yüzyılda Çek Premysl hanedanı ile Polonyalı Piast hanedanı arasında çekişme konusu olan bölge,989-992 arasında Polonya prensi IMieszko"nun denetimine girdi1000"de Kral IBoleshaw,önce Smogorzow"da ,ardından da Wroclaw da bir piskoposluk merkezi kurarak bölgede Polonyanın egemenliğini pekiştirdi1163"te bölge toprakları Aşağı (kuzey) ve Yukarı (güney) Silezya biçiminde ikiye bölündü ve her birinin yönetimine bir Piast prensi getirildiIBoleslaw"ın oğlu IHenryk ve torunu IIHenryk"in bölgeyi birleştirme girişimleri sonuçsuz kaldıAşağı Silezya"nın yöneticisi IIHenryk,bölgeyi istila eden Tatarları,Polonyalı ve Alman şövalyelerden oluşan kuvvetleriyle yenilgiye uğrattığı Legnica Çarpışmasında öldü(1241)Piast hanedanından gelen bütün Silezya hükümdarları,bölgeye yönelik Alman göçünü destekledilerTarımda verimi artıran,dünyanın ilk kömür yataklarını işleten dokumacılığı geliştiren ve Bytom ile Ruda (bugün Katowice ilinde) gibi yeni kentler kuran Alman göçmenler zamanla bölgedeki etkilerini artırdılar

Silezya,1335"te Bohemya tahtına bağlanarak Kutsal Roma -Germen İmparatorluğunun parçası oldu1425-35 arasında ise Husçulara karşı düzenlenen seferlerde İmparator Sigismund"u desteklediBu dönemde büyük yıkıma uğrayan Silezya 15yüzyılın sonunda 16 prensliğe bölündü1469-90 arasında Macar yönetiminde kaldıktan sonra yeniden Bohemyanın denetimine girdi1526"da Avusturya arşidükü Ferdinand"ın (sonradan Kutsal Roma-Germen imparatoru IFerdinand ) Bohemya tahtına çıkmasıyla bölgede Habsburg egemenliği kuruldu

Reform hareketini benimseyen Silezya,Otuz yıl Savaşlarında (1618-48) Protestan Bohemya ve Saksonya ile birlikte Habsburglara karşı savaştıGene de savaştan sonra Silezyalı Protestanlara ibadet özgürlüğü tanındıSilezya 18yüzyılda Habsburgların en zengin bölgesi durumuna geldi

Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsinet için derlenmiştir

Avusturya Veraset Savaşı (1740-48) sırasında Prusya kralı IIFriedrich ( Büyük) Silezya"yı fethettiAvusturya"nın elinde ise yalnızca Krnov ( JAGERNDORF),Opava ( Troppau) ve Cieszyn ( Teschen) kaldı1849"a değin Moravyanın parçası olan bu topraklar sonra krallığa bağlı ayrı bir bölge olduSilezyalı Almanların ve Protestanların desteğini kazanan Prusya yönetiminde kurşun,çinko,demir ve kömür madenciliği ile sanayi önemli ölçüde geliştive bölge Avrupa"da dönemin en gelişmiş sanayi merkezlerinden biri durumuna geldi

IDünya Savaşı"nın sonunda birçok ülke Silezya toprakları üzerinde hak iddia ettiBu yüzden çıkan anlaşmazlıklar zaman zaman silahlı çatışmalara yol açtıSonuçta bir dizi plebisitin ve Polonyadaki ayaklanmaların ardından 1921"deYukarı Silezya daki kömür ve çelik üretim alanlarının büyük bölümü Polonya"ya verildinüfusunun neredeyse tamamı Alman olan Aşağı Silezya ise Almanya"ya bırakıldıAlmanya 1939"da Polonyayı işgal ederek Yukarı Silezya"yı yeniden ele geçirdiama 1945"te Lausitz (Lusatia) dışında Silezya"nın tamamını Polonya"ya devretti

Polonya hükümeti savaşta büyük zarar gören sanayiyi yeniden canlandırmak amacıyla bölgede büyük yatırımlara girişerek Katowice"de çelik fabrikaları ,Bielsko-Biala"da madencilikte kullanılan makine donanımı üreten tesisler ve Wroclaw"daki Devlet Vagon Fabrikasını kurduayrıca yeni karayolları inşa ettiYukarı Silezyanın kuzey kesimine barındırdığı yaygın kireçtaşı oluşumlarının renginden ötürü Beyaz Silezya ,güney kesimine ise Batı Beskid Dağlarındaki ormanlardan ötürü Yeşil Silezya denirGünümüzde Polonya nüfusunun yaklaşık dörtte birini barındıran Silezyadaki öteki önemli kentler arasında Rybnik,Chorzow,Nowy,Bytom,ve Oswiecim-Dwory sayılabilir


Kaynak;AnaBritannica cilt 28 frmsinsinet için derlenmiştir