And Dokumaları,Güney Amerika"da And Dağlarında Yaşayan Yerlilerin ürettiği Dokumalar.

AND DOKUMALARI

And Dokumaları,Güney Amerika"da And Dağlarında yaşayan Yerlilerin ürettiği dokumalar

Ellerinde daha modern araç ve tekniklerin olmaması And Dağları Yerlilerini en güzel desenlerini üretmeye iten nedenlerden biriydiKullandıkları başlıca araç,kayışları sırta geçirilen bir dokuma tezgahıydıÇözgüler dokuma tezgahının altında ve üstünde ki kirişlere bağlanırdıÜstteki kiriş bir ağaca ya da başka sabit bir yere tutturulurduİpliklerin gerginliği dokumacının sırtından dolanan ve uçları alttaki kirişe bağl olan deri kayışlarla ayarlanırdıDokumacı öne doğru eğilirse iplikler gevşer,geriye yaslanırsa gerginleşirdiİplikler çapraz ya da kıvrımlı desenler elde edilebilecek gibi işlenirçözgülerin birkaç yerinde birden aynı anda dokumaya başlanabilirdiKumaşların ,bugün olduğu gibi iki kenarı değil,dört kenarı da sık dokunurduÇoğu kez pamuktan ya da bölgede bol miktarda bulunan lama,alpaka,vikunya gibi hayvanların yününden elde edilen iplik kullanılırdı

And dokumacılığı ilk olarak,Chavin kültüründe ( İÖ y1200-400) ortaya çıkmıştırGüney Peru"daki Paracas Yarımadasındaki büyük mezarlarda bulunmuş,en eski örnekler İÖ 400"den kalmadırParacaslılar,ölüyü en az dört kat kumaşla sararak,bir tür mumyalama tekniği geliştirmişlerdiBu iş için kullandıkları dokumaların bazısının son derece karmaşık desenlerle süslendiği görülür


Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinetiçin derlenmiştir

Paracas kültürü, Paracas Cavernas ( İÖ 400 -İS 400) ve Paracas Necropolis (İS 400-1000 )olarak adlandırılan iki döneme ayrılırÖzellikle Paracas Necropolis döneminde üstün örnekler üretilmiştirDokumalardaki parlak ve çeşitli renkli desenler,Nazca çömleklerinin üstündeki bezemeleri andırır ( bakAnd çanak çömleği) Hem çömleklerde,hem de dokumalarda çok sayıda mitolojik canavar figürüne rastlanırBu figürler genellikle geometrik biçimler temel alınarak stilize edilmiştirİç içe geçmiş desenler çoğu kez dokunmuş kumaşın üstüne işlenmiş,bazen de kumaşla birlikte dokunarak oluşturulmuşturBir örnekte de figürlerin şişle örüldüğü görülürParacas Yarımadasındaki buluntular bu kültürün insanlarının daha İsa"nın doğumundan önce bütün modern dokuma tekniklerini bildiklerini gösterir

Nazca Vadisinde bulunan başka dokuma örneklerinin Paracas ürünlerinden oldukça farklı olduğu görülürBurada dokunan kumaşlar Paracas dokumalarından daha geniş bir bölgede kullanılmıştırAyrıca görünüşleri daha yalın olmakla birlikte daha çarpıcıdırNazcalılar bunlardan başka ince ve seyrek dokumalar,ender olarak da desenli boyalı dokumalar ve brokarlar ( bir yüzü kabartmalı ,işlemeli kumaş)üretmişlerdir

1000 - 1300 arasında Orta Andlar,Tiahuanaco ( bugün Bolivya ) kökenli bir kültürün etkisi altında kalmıştırGüney Peru vadilerinde yaşayan Yerliler nitelikli dokumalar üretmeyi sürdürmüşlerdirKullandıkları örgeler Tiahuanaco"daki taş kabartmalarda görülen puma ve akbaba yüzlerini anımsatır ve dokuma üstünde de aynı soyut düzenleme içinde tekrarlanırSeyrek olarak,Chavin kültürüyle ilişkili kedi örgesi de görülür




Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinetiçin derlenmiştir

Paracas kültürüyle onu izleyen İnka kültürü arasında yaşayan Chancay halkı oldukça nitelikli dokumalar üretmiştirBu ürünler And Dokumacılığının geleneksel üstün işçiliğinin bir devamıdırAma Tiahuanaco kültüründe olduğu gibi burada da örgeler sınırlıdırChancay dokumalarında zaman zaman kuş ve başka hayvan örgelerine yer verilmişse de daha çok şeritler ve soyut geometrik biçimler kullanılmıştır

Güçlü bir devlet haline geldikleri 1438"den İspanyol istilasının başladığı 1532"ye değin süren dönemde İnkaların ürettiği dokumaların niteliğinde belirgin bir düşüş görülürSarayın dokuma ustalarını desteklemesine karşılık da sanatta yaratıcılık daha çok altın ve gümüş işçiliği ile ünlü Machu Picchu"daki gibi görkemli taş yapılara yönelmiştirDokumaların desenlerinden de anlaşılacağı gibi,İnkalar kumaşı yalnızca işlevsel bir ürün olarak düşünmüşlerbunun ötesinde bir çaba göstermemişlerdirParacas dokumalarında görülen hayvan,canavar gibi örgeler yok olmuş,yalnızca zikzak ,üçgen,şerit ve dama tahtası gibi basit geometrik biçimler kullanılmıştır



Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinetiçin derlenmiştir