Mukataa -mukataat.,mukaaa-ı Mirişe-mukataat-ı Miriye

MUKATAA

mukataa,çoğul MUKATAAT,MUKATAA-YI MİRİŞE ya da MUKATAAT-I MİRİYE olarak da bilinir,en genel anlamıyla Osmanlı Devletinde kamu gelirlerinin herhangi bir toplama ya da işletme sistemine tabi kılınmadan önce içinde gruplandırıldığı mali birimlerin adıBelirli yörelerin "tekalif-i örfiye " ve "tekalif-i şeriye"kapsamındaki vergileri üzerinde önce bir makataa tesis edilirsonra bu makataa,emanet,iltizam ya da tımar sistemlerinden biri bağlamında değerlendirilirdiEmanet usulünde ,belirli bir mukataanın geliri maaşlı bir emin tarafından toplanırve tümüyle hazineye devredilirdiBununla birlikte eminin kendisi,bu gelirin toplanmasını iltizam usulü çerçevesinde üçüncü kişilere bırakabilirdiTımar usulünde hemen her zaman toprak ve tarım ile ilgili gelir kaynaklarının yerinde toplanması askeri hizmet karşılığında tümüyle askeri sınıf mensuplarına bırakılırdıBirincisinde gelirin tamamının hazineye girdiği,ikincisinde ise gelirin tamamını tımar sahibinin aldığı bu iki ucun arasında yer alan iltizam usulünde ise,belirli bir makataanın gelirini belirli bir süre toplama hakkı,nakit olarak tahsil edilen bir peşinat karşılığı özel kişilere bırakılırböylece gelir paylaşımı söz konusu olurduMukataaların işletilmesinde kullanılan bu üç usul karşılıklı olarak geçişliydiBununla birlikte zaman içinde evrim iltizama doğru olduğundan mukataa ve mukataacılık terimleri de iltizam ile örtüşen anlamlar kazandıAyrıca bakiltizam,mültezim

Kaynak:AnaBritannica cilt 23 frmsinsinet için derlenmiştir