İşaret

İşaret


İŞARET, -tl a (ar işaret)

1 Bir düşünceyi anlatmayı ya da bir isteği, bir buyruğu açığa vurmayı sağlayan jest ya da mimik: Başıyla, eliyle bir işaret yapmak

—2 Kendine özgü bir anlamı olan jest, hareket: Bir kimseyle işaretle anlaşmak Başıyla "evet" işareti yaptı

—3 Bir şeyi, bilmeye, anlamaya olanak sağlayan, onu haber veren şey; alamet, belirti: Enflasyonda hiçbir düşme işareti yok Bu tavır anlaşmaya niyetli olmadıklarının işareti Bölgede petrol olduğuna ilişkin bir işarete rastlanamadı

—4 Bir şeyin somut gösterimi, uzlaşımsal bir niteliği olan çizgi, resim ya da ses: Noktalama işaretleri Trafik işaretleri

—5 Bir şey üzerine konan belirleyici iz, im: Toplantıya gelmeyenlerin adları yanma işaret koymak

—6 Bir kimseyi, bir şeyi (bir şeyle) işaret etmek, onu herhangi bir işaretle göstermek: Öğretmen parmağıyla beni işaret etti

—7 (Bir kimseye) bir şey yapmasını işaret etmek, ona yapması gerekeni, yapabileceği şeyi işaretle anlatmak: Bana yanına gelmemi işaret etti

—8 (Bir şeye) işaret etmek, değinmek, belirtmek: Bu noktaya daha önce işaret etmiştik

—9 işaret vermek, sözkonusu bir kimseyse, bir durumu ortaya koymak, onun habercisi olmak: Biz işaret verince harekete geçecekler Ekonomi, iflas işaretleri veriyor

—Esk işaret-i âliye, şeyhülislam buyruğu
-işaret-i ilahiye, kutsal emir, Tanrı buyruğu,

—Akust, Bilş ve Telekom Fiziksel olay ya da böyle bir olayı niteleyen büyüklük (Bu büyüklüğün zaman içindeki değişimleri ya da öbür olası değerleri içinden seçilen bir değeri, çeşitli bilgiler taşır Bir akustik basınç, bir elektrik akımı, bir radyo dalgası ya da bunların ayırtedici niteliği olan büyüklüklerden biri bir işaret olabilir) [Eşanl İM, SİNYAL]

—Ask işaret bezi, düşmanla yakın ilişkide bulunan birliklerin bulundukları yerleri topçu, hava kuvvetleri ve gerideki büyük komuta merkezlerine bildirmek amacıyla kullandıkları renkli bez
-işaret borusu - -işaret flaması, belirli bir düzenin alınması, hareketlerin zamanında ve emredilen yerde yapılmasını sağlamak için kullanılan flama
- işaret tabancası, bulunulan yerin, bildirilmesi, emirlerin, isteklerin ya da bir haberin iletilmesi amacıyla kullanılan, renkli işaret fişeği atan tabanca (Hangi durumlarda ne renkte ve kaç tane fişeğin kullanılacağı önceden belirlenir Düşmanın bu işaretlerin anlamını öğrenmemesi için kullanılan renkler sık sık değiştirilir)
-Hedef işareti, karada yapılan tatbikat ya da manevralarda düşman ya da piyade, topçu, hava vb ateşlerini, her türlü gözlenebilir düzenle (flama, işaret fişeği vb) işaretleme
-Özel askeri işaretler, bir harekâtla ilgili olarak hazırlanan emir, plan, kroki ya da haritalar üzerinde birliklerin yerlerini, çeşitli türdeki silahların mevzilerini, karargâhları, birlik sınırlarını, yolları ve arazinin durumunu kolaylıkla anlatmak üzere kullanılan simgesel şekil ve işaretler

—Ask denize, işaret kitabı, askeri denizcilikte kullanılan tüm işaretlerin yer aldığı kitap
-işaret sancakları, savaş gemilerinin kendi aralarında telgraf koduyla haberleşmesini sağlayan sancakların tümü
-işaret subayı, bir savaş gemisinde, her türlü haberleşmeden sorumlu subay
-Sürat işareti, belli bir düzende seyreden savaş gemilerinin ortak hızını belirtmede kullanılan işaret

—Ask tar işaret hocaları, Osmanlılar döneminde istanbul boğazı'ndan geçen gemilere işaretle yol gösteren görevlilere verilen ad (Tersanei amire tarafından atanırlar, Boğaz üzerindeki kalelerde görev yaparlardı)
—Balıkç işaret şamandırası, suya atılan ağları ya da oltaları kolayca bulabilmek için suya bırakılan şamandıra

—Bayınd Trafik işaretleri, trafiği düzenlemek amacıyla kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası ya da öteki yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketler (Bk ansikl böl)

—Denize Haberleşmede kullanılan ve uzlaşmalı bir im üreten ya da taşıyan düzenek (Bk ansikl böl)
-işaret çekmek, göndere çekilen flamayla bir gemiye ya da bir kıyı istasyonuna işaret vermek

-işaret dolabı, işaret sancaklarının konduğu dolap
-işaret gönderi, işaret vermek için flama ya da işaret sancağı çekmeye yarayan direk
-işaret grubu, birden çok işaret sancağından oluşan grup
-işaret karanfili, iki direk ya da bir direkle baca arasına gerilen ve işaret savlolarını geçirmek için makaralarla donatılan çelik halat
-işaret konisi, havanın kötü olduğunu bildirmek için semaforlara çekilen siyah koni
-işaret roketi, tehlike halinde bir geminin, uzaktan geçen bir başka gemiye, uçağa ya da kıyıya yerini bildirmek için kullandığı ışıklı işaret
-işaret sancağı, görerek haberleşmede uluslararası işaret kitabına uygun bir biçimde kullanılan sanacak (Bk ansikl böl)

-Görünür haberleşme işaretleri, iki gemi ya da bir gemi ile kıyı istasyonu arasında görerek haberleşmede kullanılan araçların tümü (semafor, işaret sancağı, işaret konisi, küre, fener, vb) [Bk ansikl böl]

-Seyir işareti, kerteriz almak ya da kıyıya yakın seyrederken rotayı denetlemek için kıyıya ya da denize yerleştirilmiş sabit ve görünür bütün cisimler (kule, fener, şamandıra vb)

-Uluslararası işaret kitabı, iki gemi ya da bir gemiyle kıyı istasyonu arasında özel sancaklarla haberleşmede kullanılan işaret kataloğu
-Yelken işareti, katlanmış bir yelkenin hangi direğe ait olduğunu belirtmek için yelkenin görünür bir köşesine vurulan damga

—Dilbil işaret sıfatı -> GÖSTERME' SIFATI

-işaret zamiri -> GÖSTERME ADILI

—Dy Manevra devinimlerini ya da makinistlere uzlaşmalı bildirileri iletmede kullanılan iletişim düzeneği (Eşanl SİNYAL) [Bk ansikl böl]

- Açık işaret, "kapalı" konumda olmayan bir işaretin normal görünüşü (Mekanik işaretlemede gündüz açık işaretin kokartı, ekseni çevresinde döndürülerek gizlenir ya da semafor kolu direk boyunca yatırılır; ışıklı işaretlemede ana hat üzerindeki işaret açık konumda olduğunda genellikle yeşil ışığı gösterir [serbest hat bildirisi]; bu işaret kimi zaman başka işaretlerle de bir arada bulunabilir ve kapalı konumdayken oluşturduğu işaret grubunun görünüşünü değiştirir Bu düzenekler gece, mekanik işaratlemede de kullanılır)

-Birleşik işaret, aynı pano içinde gruplandırılan ve yalnızca makinistin uyması gereken en kesin uyarı ya da uyarıları gösteren işaret
-Durdurma işareti, toprağa ya da balasta dikilebilen metal bir çubuğa bağlanmış kırmızı-beyaz damalı küçük işaret

-Geçici işaret, sınırlı bir süre için, örneğin yol çalışmaları nedeniyle yerleştirilen işaret
-Hareket işareti, gar görevlisinin tren makinistine hareket buyruğu vermek için kullandığı, elde taşınan küçük işaret

-Hareketli işaret bir bayrak ya da fenerden oluşan ve özellikle manevra devinimlerini yönlendirmede kullanılan işaret
-Işıklı işaret, sabit ya da yanıp sönen bir ya da birçok renkli ışık yerleştirilmiş siyah bir ekran biçiminde bir panodan ya da bir yazıyı, uzlaşmalı bir işareti gösteren ışıklı bir çizelgeden oluşan işaret

-İleri ihbar işareti, mavimsi beyaz ışık veren ve semafor (1 kırmızı ışık) ile karenin (2 kırmızı ışık) bildirilerini gösteren ışıklı bir panonun hemen yanına yerleştirilmiş ışıklı küçük birim, (ileri ihbar işareti, pano, semaforun bildirisini gösterdiğinde yanar, karenin bildirisini gösterdiğinde ise söner Ancak tek bir kırmızı ışık yandığında [ileri ihbar işareti de aynı anda yanarsa makinist bir semaforun önünde demektir] ya da pano rastlantısal olarak tümüyle söndüğünde makiniste alacağı tutumu belirleme olanağını sağlar)

—Gidiş yönünde ve ileride durma işareti bulunduğunu bildiren işaret
-Kapalı işaret, uzlaşmalı (ve genellikle sınırlayıcı) bir bildiri iletmek için makiniste gösterilen devingen bir işaretin konumu

-Mekanik işaret, bir kol, renkli bir kokart ya da bir çizelgeden oluşan ve yatay ya da düşey bir eksen çevresinde sabit ya da devingen olarak gösterilen işaret (Mekanik işaretler gece uyarısı için çizelgelerden farklı olarak renkli bir ya da birçok ışık içerir)
-Sabit işaret, normal olarak görünüşü hiç değişmeyen işaret
-Sürekli işaret, sürekli kalacak biçimde yerleştirilen sabit ya da devingen işaret

—Etol Uyaran işaret, BAŞLATicı uyaran1 ın eşanlamlısı

—Fizs mekan Bir olayın uzamdaki konumunu belirtmeye olanak veren, biçim değiştirmez bir katı cisme bağlı koordinat sistemi

—Geom işaret değiştirmek, yeni bir karşılaştırma işaretinde konum belirlemek
-Bir E afin uzayının (afin) işareti, E ye eşlik eden bir vektör uzayının n boyutlu bir tabanı (A0A1,,A0Aı,)olmak üzere, E nln (A0, A,,, A„) noktalarının (n+1) lisi

—Inş Yerleştirilme ya da yontulma biçimlerini belirtmek için kesme taşlar üzerine atılan çiziklerden her biri (Günümüzde, taşlar üzerindeki işaretler yalnızca yatak yüzlerini yan yüzlerden ayırmaya yarar) || Örgü işareti, kesme taşlardan bir duvar örerken, taşların uygulama resminde öngörülen yerlere konulmasını sağlamak için üzerlerine yazılan röper numarası

-Taşçı işareti, taşları kesen ve işleyen işçinin bu taşların yüzüne kazıdığı kişisel işaret,

—¡stat işaret testleri, ana kütle dağılımı bilinmediğinde ve merkezsel limit kavramı uygulanamadığında başvurulan dolayısıyla parametik olmayan bir test (Ana kütle ortalayanı belli bir değere eşit varsayılarak gözlem değerlerinin bundan böyle, küçük ya da aynı olmalarına göre bu değerlere +, - , 0 verilir; "+" ya da "-" sayısı anlamlı sayılabilecek kadar çoksa sıfır varsayımı (H) reddedilir)

—Kur tar işareti âliye, osmanlı devlet düzeninde şeyhülislam, defterdar, yeniçeri ağası gibi yüksek düzeydeki görevlilerce yazılan takrir ya da ilamlarda üstüne, sadrazamın onayını ya da reddini göstermek amacıyla konulan şerhle ilgili terim

—Mant ve Bilkur-> GÖSTERGE —Metalürj Kalıbın ayrım düzeyi düzleminde oluşturulan, karşı bölümdeki bir oyuğa ve kalıp kapama sırasında iki bölümün göreli konumunu belirleyen çıkıntı

—Müz Seslerin niteliklerini (yükseklik, süre, yoğunluk), esleri ve yorumcudan beklenenleri belirten simgelerden her biri (Bk ansikl böl)

—Oy Oyunda hile yapmak amacıyla iskambil kâğıdı üzerine konan küçük belirti || işaret vermek, eşli iskambilde çeşitli yöntemlerle eşine elini belli etmek

—Ölçbil Bir ölçü aygıtının bölmesi üzerinde özel bir değerin yerini belirlemeye yarayan çizgi

Ruhbil Pavlov kuramı bağlamında "koşullu uyartı"nın eşanlamlısı

-işaretin tespiti kuramı, istatistiğe dayanan ve algı incelemesinde tanıma ya da bellek incelemesinde anımsama gibi olaylara uygulanan kuram (Bu kuramda, "işaret" [tanınacak uyartı ya da tanınacak anı), bir ab-sis değerleri topluluğu üzerindeki istatistik bir dağılım olarak betimlenir, "görültü" de [öteki uyartı ya da öteki anılar) aynı biçimde ele alınır; tespiti, işte bu dağılımlar arasındaki ilişkilerle öznece benimsenen karar ölçütleri yönlendirir)

—Sil işaret tabancası — TABANCA

—Tekst Hata işareti, bir hatanın yerini belirtmek için dokuma parçasının kenarına konulan işaret

—Ulaş işaret lambası - TRAFİK LAMBASI

-Trafik işaretleri - TRAFİK

—Yerbil Jeodezi işaret taşı, kadastro işaret taşı, bir jeodezi ya da kadastro açısal üçgenleme noktasının kesin konumunu gösteren top ya da beton işaret taşı (Bir jeodezi ya da kadastro işaret taşının yeri, genellikle, kamu hukukunun zorunlu kıldığı bir yükümlülüktür, işaret taşının yerinin değiştirilmesi yasaklanmıştır)

—ANSİKL Bayınd 13 ekim 1983 tarih ve 2918 sayılı Karayolları Trafik k'nun 3 maddesi trafik işaretlerinin tanımını yapmıştır Bunlar beş ana gruba ayrılır: tehlike işaretleri, tanzim işaretleri, bilgi işaretleri, durma ve park işaretleri, otoyol işaretleri
işaret levha ve levhacıkları dışında, bir virajı ihbar eden ya da yol kavşağı bildiren işaret kazıkları (balizleme), ışıklı ve sesli işaretler, yol yapımını ya da beklenmedik bir durumu belirten geçici işaretler, karayolu üzerindeki işaretler (şerit işaretleri, "dur" çizgileri, yasak bölgeleri gösteren taramalar) ve yansıtıcı plaketler başlıca işaretleme düzenekleri arasındadır Levhalar genellikle yol kenarına dikilmiş mesnetler üzerine yerleştirilir; yön belirten işaretlerse, çeşitli yollarla ilgili bilgiler veren kemerler üzerine tespit edilir Trafiğin giderek gelişmesi, trafik akışının hacmine ve yönüne bağlı olarak farklı düzenleme ve uyarılar taşıyan işaret levhalarının kullanılmasını gerektirmiştir Levhaların geceleri de görülebilmesini sağlamak için ışıklandırma yapılabileceği gibi yansıtıcı düzeneklerden de yararlanılabilir

—Denize Deniz kuvvetlerinin kendi özel işaretleri vardır; bunlar kullanıldıkları zamana (gündüz, gece) ve uzaklığa göre değişir Gündüz bayraklarla, flamalarla, gidonlarla, üçgen sancaklarla işaret verilirken, gece, işaret fenerleri, renkli ışıklar, elektrik lambaları ve işaret fişekleri kullanılır
Çok kısa uzaklıktan işaretleşmeler için kol işaretlerine başvurulur Ticari ya da uluslararası alanda Uluslararası işaret kodından yararlanılır ve kodlarla bütün gemiler birbiriyle haberleşebilir

Limanlarda kullanılan işaret direkleri, gelgit kabarmasını ya da alçalmasını, liman havuzlarının ?<çık ya da kapalı olduğunu ve meteoroloji servisince denizciler için yapılan uyarıları gösterir

Gelgit işaretleri olarak gündüz flamalar, bayraklar, küreler, silindirler ve ucu aşağıya dönük koniler, gece ise beyaz, yeşil ya da kırmızı ışıklar kullanılır Limanlara giriş ve çıkış işaretleri olarak da gündüz, kürelerden ve ucu aşağıya ya da yukarıya dönük siyah konilerden yararlanılır Küçük limanlarda yalnız kırmızı ya da yeşil bayraklara başvurulur Geceleri bu işaretlerin yerini beyaz, kırmızı ya da yeşil ışıklar alır Kötü havaları bildirmek için ise, semaforlara siyah silindirler ya da koniler (ucu yukarıya ya da aşağıya dönük), üçgen bayraklar, silindirler, kırmızı ya da beyaz ışıklar çekilir
Sisli havalarda gemiler, düdükle, sirenle, sis kornasıyla ve gongla sesli işaretler vermek zorundadır

• işaret sancağı Uluslararası işaret kitabında 40 işaret sancağı vardır Bunların 26'sı alfabetik sancak, 10'u rakam flaması, 3'ü bedel flaması, biri de cevap flamasıdır işaret sancağı, iyi görüş koşullarında yakın mesafeden hızlı haberleşmeye olanak veren bir işaretleşme aracıdır Kullanılan harflerin her biri, ayrı renk ve desenlerde dikdörtgen biçiminde sancaklarla belirtilir

Gemilerin büyüklüğüne göre, her gemide iki ya da üç takım işaret sancağı bulunur işaret sancaklarıyla haberleşmede mesajlar, harf ve rakam gruplarından oluşan kodlar halinde verilir

• Görünür haberleşme işaretleri En çok kullanılan görünür haberleşme işaretleri sancaklar (uluslararası kod sancakları ya da özel sancaklar), sancaklı ya da san-caksız kol işaretleri, ışık (fişekler, ışıklı mors kodu) ve dumandır Ayrıca görünür haberleşme işaretleri işlevlerine göre sınıflandırılır: semafor, gelgit, tehlike vb işaretleri En geniş anlamda, görünür haberleşme işaretleri markalardan, gemi ve işaretleme fenerlerinden oluşur

iç sularda (nehir, göl) kullanılan görünür haberleşme işaretleri fenerler, sancaklar, panolar, silindirler, balonlar ve konilerdir; bu işaretlerin seyreden, duran ya da karaya oturmuş ve batmış teknelerce hem gündüz, hem gece taşınması zorunludur Ayrıca seyre elverişli bir su yolunda yasaklama, zorunluluk, kısıtlama, tavsiye ve belirtme işaretleri kullanıldığı gibi, yardımcı görünür haberleşme işaretlerinden de yararlanılır Fenerlerin kırmızı ya da yeşil renkleri karayollarında kullanılan görünür haberleşme işaretleriyle aynıdır

—Dy Hat bekçilerince göz düzeyinde tutulan hareketli işaretlerin görünme yetersizliği yüzünden sabit işaretler kullanma yoluna gidildi; bu işaretler bir sicim ya da makarayla bir direğin tepesine yerleştirilen, başlangıçta ağaçtan ya da ince saçtan yapılmış küre, silindir ya da koni biçiminde bir cisimden oluşuyordu (XIX yy ortaları) Çok geçmeden bu cisimlerin yerini, görünen çevresi çember, kare ya da üçgen biçiminde düz kokartlar aldı; düşey bir milin tepesine bağlanan bu kokartlar herhangi bir bildiri iletmek gerekmediğinde ekseni çevresinde döndürülerek işaret gizleniyordu Ayrıca bir direğin tepesine yerleştirilen ve yatay bir eksen çevresinde dönen bir koldan oluşmuş işaretler de vardı Bu mekanik işaretlerin gece görülmesi için kokart arkasına ya da semafor koluna renkli ışık veren bir fener yerleştiriliyordu; işaret gizlendiğinde ya da kol indirildiğinde fener beyaz bir ışık vermekteydi Başlangıcından bu yana birçok ülkede uzaktan görülen ve çevre fonundan ayırt edilen kırmızı renk "dur" komutu vermek, sarı yavaşlamak gerektiğini bildirmek, yeşil ise hattın serbest olduğunu göstermek için kullanılır

—Müz Müzik yazısında kullanılan işaretler, bir yapıtın seslendirilebilmesi için bilinmesi gereken her şeyi belirtir Rakamlar, birlik notanın, kaç süre birimine bölündüğünü ve bir ölçüde bu birimden kaç tane olduğunu, bir sesin hangi parmakla çıkarılacağını ya da hangi akorla-rın kullanılacağını gösterir Ayrıca portelerin başındaki anahtarlar, çeşitli biçimleriyle notalar ve esler, bağlar ve ölçü çizgileri de birer işarettir Her süslemenin ayrı bir işareti vardır Tekrar işaretleri birkaç türlüdür Bunların dışında, her çalgının çalınışıyla ilgili özel işaretler kullanılır