Adenozin Trifosfat

Adenozin 5′-trifosfat, hücre içinde bulunan çok işlevli bir nükleotittir İngilizce Adenosine Triphosphate’dan ATP olarak kısaltılır, en önemli işlevi hücre içi biyokimyasal reaksiyonlar için gereken kimyasal enerjiyi taşımaktır Fotosentez ve hücre solunumu (respirasyonu) sırasında oluşur ATP, bunun yanısıra RNA sentezinde gereken dört monomerden biridir Ayrıca ATP, hücre içi sinyal iletiminde protein kinaz reaksiyonu için gereken fosfatın kaynağıdır


Kimyasal Özellikleri ATP, adenozin ve üç fosfat grubundan oluşur Adenozinden itibaren sayınca ikinci ve üçüncü fosfat grupları arasındaki bağın enerjisi çok yüksektir Bu bağın kırılmasıyla ATP, ADP’ye dönüştüğü zaman meydan gelen enerji değişimi, hücre içinde -12 kCal/mol, labortuvar şartlarında ise -7,3 kcal/mol’dür Açığa çıkan bu büyük enerji miktarı, biyokimyasal reaksiyonlarda ATP’nin bir kimyasal enerji deposu olarak kullanılmasına yarar


Sentezi ATP çeşitli yollarla sentezlenebilir Aerobik şartlarda ATP sentezi mitokondrilerde, oksidatif fosforilasyon yoluyla gerçekleşir Anaerobik şartlarda ise fermantasyon yoluyla olur

ATP sentezinde yakıt olarak başta glikoz ve trigliseritler kullanılır Trigliseritlerin bozunumunda gliserol ve yağ asitleri oluşur Hücre sitozolunda glikoz ve gliserol, glikoliz yoluyla pirüvata dönüştürülürleramfosforilasyonu yoluyla bu aşamada bir miktar ATP pirüvat kinaz ve fosfogliserat kinaz enzimleri tarafından sentezlenir Pirüvat sonra mitokondride oksitlenmeye devam eder


Mitokindride pirüvat pirüvat dehidrojenaz aracılığıyla Acetyl-CoA’ya dönüşür, o da Krebs döngüsü ile karbon dioksite kadar oksitlenir Yağ asitleri de beta-oksidasyonu ile Acetyl-CoA’ya dönüşürler ve Krebs döngüsü’yle metabolize olurlar Krebs döngüsü’nün her bir deviniminde süksinil-CoA sentetaz tarafından bir ATP dengi GTP, bir de indirgeme gücüne sahip olan NADH sentezlenir NADH’deki elektronlar elektron taşıma zinciri ile taşınırken ATP sentaz tarafından oksidatif fosforilasyon yoluyla çok miktarda ATP sentezlenir
Glükozun karbon dioksite oksidasyonuna hücre solunumu denir Glikozdaki kimyasal enerjinin %40′ı, hücre için daha kullanışlı olan ATP’ye dönüşür
ATP ayrıca nüklezit difosfat kinaz enzimi aracılığıyla başka nükleozit trifosfatları kullanarak da sentezlenir:




ADP + GTP ATP + GDP

Kas hücrelerinde ATP:guanido-fosfotransferaz tarafında katalizlenen benzer bir reaksiyonda da kreatin fosfat’ın fosfat grubu ADP’ye aktarılarak ATP ve kreatin oluşur
Bitki hücrelerinde ATP kloroplastlarda gerçekleşen fotosentez yoluyla sentezlenir Bu ATP’nin bir kısmı sonra trioz şekerlerinin oluşumu için Calvin döngüsünde kullanılır

İşlevi ATP’nin enerjisi onun ADP’ye dönüşmesine yol açan fosfat-fosfat bağının hidrolizi ile açığa çıkar Hücre içinde çeşitli enzim, motor protein ve taşıma proteini bu enerjiyi kullanırlar ATP’nin bozunumu ADP ve inorganik fosfat (Pi) oluşturur, ADP sonra AMP ve Pi olarak ayrıca bozunur ATP’nin bir diğer bozunum yolu AMP artı pirofosfat (PPi) şeklindedir

Adenozin trifosfat (ATP),hayvan ,bitki ve mikroorganizmalarda ,enzimlerin katalizleyici etkisiyle gelişen birçok tepkimeye katılan koenizmEnerji yönünden zengin olan ATP molekülünün işlevi,besin maddelerinin yükseltgenmesiyle açığa çıkan kimyasal enerjiyi,enerji tüketen hücre içi süreçlere taşımaktırHücrenin kimsayal,elektriksel ve geçişme (osmoz) etkinliğini yerine getirmesi gibi enerji gerektiren süreçlerdebu koenzimadenozin difosfat (ADP) ile inorganik fosfata ya da adenozin monofosfat (AMP) ile inorganik pirofosfata dönüşür

Metabolizmada ATP üretimi üç temel kaynaktan beslenirMayalanma ,Krebs çevrimi ve eletron iletimiyle bağlantılı olan indirgeyici fosforilleme,Ayrıca bakhücre solunumu

Kaynak;AnaBritannica cilt 1"den frmsinsinet için derlenmiştir