Petrus Abaelardus Hayatı-keşişlik Dönemi-gençlik Yılları-

Petrus Abaelardus




Jean Vignaud'un çiziminden Abaelardus ve Héloise


Petrus Abaelardus,ABEILARDUS olarak da yazılırFransızca PIERRE ABELARD ya da ABAILARD (D1079,Nantes yakınlarında Le Pallet,Bretanya -ö21 Nisan 1142,Chalon-sur Saone yakınlarında Sait Marcel Manastırı,Burgonya),tümeller sorununa getirdiği çözüm ve diyalektiği özgün kullanım biçimiyle tanınan Fransız ilahiyatçı ve felsefeciAyrıca şiirleri ve Heloise ile yaşadığı aşk maceralarıyla da ünlüdür

GENÇLİK YILLARI

Abaelardus"un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardırBunun başlıca nedeni ünlü Historia calamitatum (Bir Mutsuzluk Öyküsü,1988) adlı yapıtında kendi yaşamına geniş yer vermiş olmasıdırAbaelardus,Loire "in güneyinde Bretanya"da bir şövalyenin oğlu olarak dünyaya geldiKendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisini bir yana iterek Fransa"da felsefe,özellikle de mantık öğrenimine yöneldiFelsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiegne"li Roscelin ve Chempeaux"lu Guillaume ile sert tartışmalara
giriştiRoscelin,tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı ( nominalist) düşünürlerdendiGuillaume ise Paris"te tümellerin
gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncu gerçekliği savunuyorduAbaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla
geliştirdiSözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken bir yandan da fiziğin alanına giren şey"lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olamayacağını vurguladı

Abaelardusgerek Paris,Melun,Corbeil ve başka yerlerde okuldan okula dolaşarak ders verdiği,gerekse gezimci okul adıyla bilinen Aristoteles mantığının savunucularından olduğu için tam bir gezimci düşünürdü1113 ya da 1114"te zamanın en önemli din bilginlerinden Laonlu Anselme"den ilahiyat dersleri almak üzere kuzeye,Laon"a gittiAnselme"in öğretisini yetersiz ve anlamsız bulan Abaelardus bir süre sonra Paris"e döndüHalka açık dersler verdiği bu dönemde Chartres Katedrali rahiplerinden Fulbert"in yeğeni genç Helose in de özel öğretmeni olduAbaelardus ve Heloise birbirlerine aşık oldularAstralabe adını verdikleri oğullarının doğumundan sonra da gizlice evlendilerHeloise amcasının gazabından kurtulmak için Paris dışındaki Argenteuil Manastırına sığındaFulbert"in kışkırtmaları sonucunda hadım edilen Abaelardus ise utanç içinde Paris yakınlarındaki Saint -Denis Manastırında inzivaya çekildive Heloise "i Argenteuil Manastırında rahibe olarak kalmaya zorladı


KEŞİŞLİK DÖNEMİ

Abaelardus,Saint-Denis"de ilahiyat okumaya ağırlık verdi ve manastırdaki kesişlerin yaşam biçimini durmadan eleştirdiKitabı Mukaddes"i
ve kilise Babaları olarak adlandırılan ilk dönem Hıristiyan yazarlarının yapıtlarını inceleyerek kilise öğretisindeki tutarsızlıkları sergileyen bir dizi
alıntı derlediBunlara Sic etnon ( Evet ve Hayır ) adlı derlemesinde topladıDerlemenin önsözünde bir mantıkçı ve dikkatli bir dil araştırmacısı olarak,görünürdeki anlam çelişkilerini uzlaştırmaya ve sözcüklerin yüzyıllar boyunca yüklendikleri değişik anlamları birbirinden ayırt etmeye yardım edecek temel kuralları belirttiGene o yıllarda Theologia (ilahiyat ) adlı kitabının ilk metnini yazdıBu kitap 1121"de Soissons"da toplanan
bir konsil tarafından heretiklikle suçlanarak yakıldıTanrının ve Kutsal Üçleme"nin hikmetine ilişkin diyalektik çözümlemeleri yanlış bulan Abaelardus da bir süre Saint Medard Manastırında gözetim altına alındıSaint -Denis"e geri döndüğünde manastırın koruyucu azizi konusuna da
Sic et non"daki yöntemiyle yaklaştıŞehit edilen Galya havarisi Parisli Aziz Denis"in ,Aziz Paulus"un Hıristiyanlaştırdığı Atinalı Denis ile ( Areopagosçu Dionysios olarak da bilinir) aynı kişi olmadığını ileri sürdüSaint -Denis Manastırı geleneksel savlarına yöneltilen bu eleştiriyi krallığa küçük düşürücü olarak değerlendirdi

Abaelardus,Fransa kralının huzurunda yargılanmamak için manastırdan kaçtı ve Champagne kontu Theobald"in korumasına sığındıBurada inzivaya çekilmeye çalıştıysada peşini bırakmayan öğrencilerinin zorlamasıyla yeniden felsefe derslerine başladıLaik öğretimle kesişliği birleşmesi öteki din adamlarının yoğun eleştirisine uğrayınca Hıristiyan aleminden tümüyle uzaklaşmayı düşündüAma 1125"te Bretanya"nın ücra Saint -Gildas-deRhuys Manastırının başkesişliğine seçilince bu görevi kabul ettiBu manastırda cemaatle ilişkileri bozulan Abaelardus kendisine yapılan suikast girişimlerinden sonra Fransa"ya döndü

Bu arada Heloise,yeni bir rahibe kuruluşu olan Paraclete"nin başkanlığına getirilmiştiAbaelardus bu yeni cemaatin başkeşişi oldu,kurallarını koydu ve rahibeliğin gerekçelerini belirttiBunları yaparken edebiyat çalışmalarının erdemi üzerinde durdu,kendi bestelediği ilahileri kitapçıklar biçiminde derleyerek dağıttı1130"ların başlarında da Heloisei ile birlikte,birbirlerine yazdıkları aşk mektuplarını ve din konusundaki yazışmalarını derlediler


SON YILLARI

Abaelardus yaklaşık 1135"te Paris dışındaki Mont-Sainte Genevievede ders vermeye gittibüyük bir enerjiyle sürekli yazdıve ünü giderek
büyüdüTheologia"ya yazdığı ek bölümlerde Kutsal Üçleme inancının kökenlerini incelediAyrıca ,antik dönem putperest filozoflarının erdemlerini
ve Hıristiyan vahyinin birçok temel öğesini akıl yoluyla bulmuş olmalarını övgüyle andıGene bu dönemde yazdığı Ethica (etik) ya da Scito te
ipsum (Kendini Bil) adıyla bilinen kısa başyapıtında günah kavramını çözümledive insan davranışlarının Tanrı"nın gözönünde insanı ne daha
iyi,ne de daha kötü yapabileceğini çünkü davranışların kendi başına ne iyi ne de kötü olduğunu öne sürdü

Tanrı katında önemli olan niyetti; günah,davranışla değil,yalnızca insan aklının yanlışlığını bildiğini bir şeye rıza göstermesiyle işlenirdiAbaelardus,Dialogus inter Philosophum,Judaeum et Christianum ( Bir Filozof, Bir Yahudi ve Bir Hıristiyan Arasında Diyalog ) ile,Aziz Paulus"un Romalılara mektubunu yorumlayan ve İsanın yaşamını açıklayan Expositio"in Epistolam ad Romanos adlı kitapları da bu dönemde yazdıSon
kitabına göre İsa"nın yaşamının amacı insanların kendisini yalnızca örnek alma,yoluyla sevmelerini tetkin etmekti


Abaelardus"un Mont-Sainte Genevieve"de verdiği dersler yoğun ilgi gördüÖğrencileri arasında,İngiliz hümanist Salisbury"li Jahn gibi
geleceğin ünlü adları da bulunuyorduAbaelardus bu arada birçok kişinin de düşmanlığını kazandıöbür öğretmenleri eleştiriyor ve geleneksel
Hıristiyan öğretilerini açıkca sorguluyorduParis"te büyük nüfuzu olan Saint -Thierryli Guillaume, o dönemde Hıristiyan Batı dünyasının belki de
en etkili kişisi olan Clairvaux"lu Aziz Bernard"ın desteğini sağlamıştıNitekim 1140"ta Sens"da toplanan bir konsilde Abaelardus kesin olarak
suçlu görüldüve bu karar Papa IIInnocentius tarafından kısa sürede onaylandıBurgonya"daki büyük Cluny Manastırı na çekilen Abaelardus,
burada başkeşiş Muhterem Pierre"in aracılığıyla Clairvaux "lu Bernard ile barıştıve öğretmenlikten çekildiİyice yaşlanmış ve hastalıklı olarak
Cluny"de tam bir keşiş yaşamı sürdürdüÖlünce cenazesi Paraclete cemaatine gönderildiBugün mezarı Pariste"ki PereLachaise mezarlığında
Heloise"inkinin yanındadırMezar yazıtında gelmiş,geçmiş en büyük düşünür ve din bilginlerinden biri olarak kimi çağdaşlarını etkilediği belirtilir

Kaynak;AnaBritannica cilt 1