Türklüğün Hakimiyet Sembolü: Çift Başlı Kartal

Şamanizme göre; yer ile göğün arasındaki çelik kapıyı tutan kartal
Orta Asya Türk inancına göre, insanlara gökyüzü ve yeryüzü yolculuklarında refakat eden koruyucu varlıklar kuş şeklindedir Yükseklik, ululuk timsali kartalın, kutsal sayılması Altay kaya resimlerinden bellidir Türkler kılıç kabzalarında bozkurt, at ve çift başlı kartal kabartma figürlerini kullanmışlardır

Orta Asya inanışlarında ve şamanist eski Türkler de “Kartaldan türeme” inancı oldukça yaygın görülmektedir Bu inanış efsanelerde de kendini gösterir ; Yakut Türklerinde rastladığımız bu efsane şamanın kartaldan türediğine dairdir Yakutların, uzun direklerin tepesine çift başlı kartal yontusu koydukları biliniyor
Ayrıca Attila’nın ordusunun sancağı üzerinde Bozkurt ile beraber kartalında var olduğu biliniyor
Bu figür Anadolu yerleşimlerinde de kullanılmış olup bunun en güzel örneklerini Hititler’in Alacahöyük ve Yazılıkaya’daki çift başlı kartal kabartmalarında görmekteyiz

Selçuklu Devleti de çift başlı kartal sembolünü kullanmıştır Ayrıca Oğuz boylarının ongunlarının yırtıcı kuşlar olması da dikkat çekicidir Türk halılarında en çok kullanılan canlı figürü kartaldırSelçuklular zamanında yapılan Döner Kümbet(Kayseri), Hüdavent Hatun Türbesi(Niğde), Çifte Minareli Medrese (Erzurum), Yedi Kardeş Burcu(Diyarbakır) gibi mimari eserlerde çift başlı kartal figürü kullanılmıştır
Çift başlı kartal güç ve kudretin sembolüdür Doğunun ve batının hakimiyetini sembolize eder
Çift Başlı Kartal sembolünü, Türkler Orta Asya kültüründen göçler ve fetihler sayesinde tüm Dünya’ya taşımıştır

Selçuklu Devleti Bayrağı


Selçuklu Türklerinde çift başlı kartal figürü


Divriği ulu camii Çift başlı kartal ve şahin kuşu



Boğazkale Hattuşa Hitit çift başlı kartalı


Gevher Nesibe Sultan, Selçuklu Devleti’nin bayrağında da yer alan çift başlı kartal çiziminin önünde betimlenmiş

SELÇUKLU SÜSLEMELERİNDE ÇİFT BAŞLI KARTAL MOTİFİ VE MESUD II’YE AİT BAKIR BİR SİKKE


Kubadabad Sarayı yıldız çinisi üzerinde gövdesinde
“Es Sultani” yazan çift başlı kartal


Hacı Bektaş Türbesi çift başlı kartal kabartması


Akşehir-Kileci Mescit Çift Başlı Kartalı


Selçuklu dönemi parada çift başlı kartal


Diyarbakır Kalesi

YABANCI DEVLETLERDE ÇİFT BAŞLI KARTAL


Masonik belgelerde rastlanan sembol


Rus Çarlığı


Bizans İmparatorluğu



Arnavutluk Devleti Bayrağı

Nedir şu KARTAL figürü ve nerelerde,kimler kullanmıştır?

Kartal figürünün kullanıldığı bazı alanlar,ülkeler vslerle başlayalım

Bizans imparatorluğu,Anadolu selçuklu devleti,Fener rum patrikhanesi,Selçuk üniversitesi, Konya büyükşehir belediyesi,Arnavutluk cumhuriyeti,Yeditepe universitesi,Dicle üniversitesi,Diyarbakır büyükşehir beledeyesi ableminde,Diyarbakır surlarının çeşitli yerlerinde kabartmalar halinde,Atatürk üniversitesi,Erzurum'un ve Erzincan şehrinin simgesi olmuş halde,hatta bir rublenin arka tarafında da kendine yer bulmuştur

Zümrüdüanka'yi sembolize ettigi de iddia edilmiş,tarih boyunca bir çok kavimle de ilişkilendirilmeye çalışılmıştır

Başka açıdan inceleyecek olur isek şu tezler de mevcuttur

Anadolu Selçuklu Devleti,Dogu Roma İmparatorlugu ya da Roma Cumhuriyeti kurulmadan çok önce,Anadolu topraklarında kullanılan bir sembol olduğu iddiaları da dikkate alınacak olursa konu hakkında,MBernal'ın "Kara Athena" isimli çalışmasının bazı bölümlerinde de Mısır kültürüne vesile olan Ari kültürün ve kendini bu kültüre bağlayan Avrupa Medeniyetinin lehine geliştirilen,medeniyetin kökeni olarak Hindistan'ı gösteren anlatımlara rastlamak ta mümkündür

Alacahöyük'teki Hitit kabartmalarında da rastladığımız kartal figürü birçok asur mührünün de üzerinde rastlanıyor olması acaba neyi anlatır ya da ne anlamalıyız?

Bazı iddialarda anadoluda da,nazilerin gamalı haçın da çift basli kartal sembolü kullanıldığı dır
Bütün bunlar 20 yüzyılın ilk çeyreğinde Alman arkeologlarin Hitit kazılarına ilgi duymasına neden olmuştur

Çift başlı kartal kabartma ve gamalı haç figürleri Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde ziyaretçilere açıktır

Ayrıca başka detayla için de bakalım
Arnavutluk bayrağındaki çift başlı kartal figürü de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ndan kaynaklandığı da söylenmektedir


Hatta masonlukta kullanılan bir simge olarak ta ucu kıvrık bir kılıcın üstüne tünemiş,kanatlarını da her iki yana açmış olan ve iki başının ortasında üstte taç bulunan kartal simgesi,masonik egemenliğin doğudan batıya uzanışını simgediği iddiaları da sıkça kullanılmaktadır


Roma İmparatorluğunun hüküm sürdüğü tüm coğrafyalarda siyasi otoritelerin benimsediği figür Medlerin,Türklerin ve Kafkaslarda kullanılan çift başlı kartallar da Roma etkisinde kalarak Roma çift başlı kartalı halini aldığı yine başka yorumlarda rastlanmaktadır

Çift başın üç izahı mecut olmakla birlikte hangisinin daha gerçekçi olduğu tartışma konusu yapılmadan değerlendirilmelidir
1-Geçmişten geleceğe ebedi varoluş
2-Doğu ve batı üzerinde hükümranlık ve tanrısal güçten alınan meşruluk vebuna istinad edilen dünya/yaşam üzerinde belirleyici olma hakkı
3-Bu oluşumların kartalda simgeleşen iktidarda birleşiyor olması

Hristiyan,Pagan ya da Müslüman inançlarda kendini bulan tüm ilahi ve yaşamsal iktidarların güç simgesi haline gelmesine sebap teşkil etmiştir

Örnek olarak;Rus Çarlığı için doğu batı vurgusu önem kazanırken,Alman imparatorluğunda sonsuz gücü, Anadolu Selçuklularında ise hem maddi hem de uhrevi vurgu olarak görülmüştür

Bir örnekle açacak olursak;Yeditepe Üniversitesi'nin girişindeki çift başlı Selçuklu Kartalı simgenin kökeni ise çift başlı Bizans Kartalı dır
Rusya,Avusturya-Macaristan İmparatorluğu,Sırbistan,Arnavutluk, gibi taklitçileri de mevcuttur
Zaten Anadolu Selçukluları kendilerine Rum Selçuklu demelerinde bunun da etkisi olmuştur

İşin aslı Tekbaşlı kartal olup,bir yüzü doğu,bir yüzü batıya dönük kartal şeklinde tsavir edilmesinin arkasında ki sebep ise,Roma imparatorluğu'nun MS 395'de,Doğu ve Batı olarak ayrılmasıyla çift başlı halde ifade edilir olmasından başka bir şey değildir

Kartal başlarından soldaki Roma'ya (Batı'daki Pars Occidentalis) sağdaki ise Constantinopolis'e (Doğu'daki Pars Orientalis) bakar;yani tek başlı Roma Kartalı'nın çift başlı hale gelmesindeki asıl sebep,ITheodosius'un MS 395'teki ölümünden sonra Roma İmparatorluğu'nun onun iki oğlu arasında ikiye bölünmesidir



Bizans,doğu sembolü olarak kendini sürdürürken,Anadolu Selçuklu devleti de,bunu kendi arması yapınca bazı değişiklikler de kendini göstermiştir

Bu çift başlı kartal figürü,İstanbul kent surlarının duvarlarında da mermer bloklar üzerine işlenmiştir

Atatürk zamanında mimaride kullanılan/kullanıldığı iddia edilen kartal figürleri için de ne yazık ki faşizmi çağrıştırıyor yakıştırması yapmaktadırlar

Örnek olarak TCDD'nin amblemi tek başlı kartalı andırdığı için bazıları faşizan sembol olarak çağrışım yaptığını iddia ederler



Hatta ilginçtir ki,03 Kasım 1890'da hizmete açılan sirkeci garının mimarı AJasmund şöyle demekteydi

İstanbul,batının bitip Doğu'nun başladığı yerdirYani Doğu ile Batı'nın birleştiği noktadır
Bu nedenle bina oryantalist bir uslupla hayata geçirilmeli,bölgesel ve ulusal biçim kalıplarına yer verilmeli demekle aslında doğu/batı anlamında olan çift yön vergusunu da yapmakta olduğu gözlerden kaçmamaktadır

Türkler açısından ise Müslümanlığı kabulünden önceki bazı inançlarına kadar uzanır

Hititliler den Bizansa kadar kullanılan bu kartal sembolünün Türkler için anlamı ne olabilir?
HzMuhammed'in dahi etkilendiği bu kartal figürü onun kara sancağına dahi adını vermiştir

Ukab olarak bildiğimiz sancakAnlamı kartal demektir

Bu açıklamalara Arapça sözlük El Mucid ve Osmanlıca sözlük Kamus-ı Türki'de ve diğer osmanlıca sözlüklerde açıklamsı böyle yapılmaktadır

İlginçtir ki yine islamcı yazarlar tarafından çift başlı kartala vurgu yapılması da çok ilginç ve bir o kadar dikkat çekicidir

İslamcı yazarların bazılarına göre çift başlı kartal vurgulamasını yaptıkları ana bağlantı yine kesin olduğu belli olmayan birçok uyduruk hadislerde örnek bulan,Muhammed'e atf edilen bir ya da birkaç hadisle kaynaklıdır

Şöyle ki:
Rivayetlere dayalı olduğu için gelelde rivayet kaynakları için şu isimler sıkça görülmektedirBu isimler hakkında ayrı bir yazı ile anlatım gerekir

Biz sadece isimleri verelim
Abdullah İbni Amr İbni Âs rad,Ebü Ümame rad,Ebü Hüreyre rad,Cabir rad,Ebu Musa rad,Saib İbni Yezid rad,Enes rad,Ebû Hakim(bazen de diğer adı ile)Ebu Amr Nu'man İbni Mukarrin rad,bazan da Buhari ya da diğerleri burivayetlerin ana kaynaklarını oluşturmaktadır
(Not:radradıyallahu anh/radıyallahu anhüma anlamındadır)

Rivayetlerden birinde Muhammed'e allah tarfından hicret için önerilen üç şehir vardır
Medine,Bahreyn,Kın Nesreyn (veya Kın Nesrin)
Kın:Kuşun gözetlediği yer,alan
Nesr:Kartal ve benzer yırtıcı kuşlar
Nesreyn:İki veya Çift anlamına geliyor

işte yukarıda da açıkladığım gibi çift başlı kartalın Türklerde gücün timsali olması masalı ne yazık ki bu rivayetlere dayandırılmış ve yüzlerce yıl Türklüğün sembolüdür şeklinde açıklamalar yapılagelmiştir

Üstte izah ettiğim Ukab meselesinde olduğu gibi,Kın Nesreyn anlamına yüklemeler yapılmış olup,Muhammed'in de sancağına bu ismi verdiği,bunu anlatmak istediği şeklinde rivayetler ile ne yazık ki Türk milleti yüzlerce yıl avutulmuş,öyle sandırılmıştır

Hadisi şerif adı ile yapılan uydurmalar,selçuklu sultanlarından günümüze kadar hiç bir araştırma yapılmadan,salt rivaetlerle süre gelmiş ve hali hazır da ise,kendilerine islamcı yazar diyebilen soytarılar tarafından da lanse edilmekte hiç bir sakınca görülmemiştir

Bunları neden yazdım,anlattım?
Sayın Osman Pamukoğlu'nun parti amblemindeki tek başlı kartal ne anlama gelmektedir diye bir soru yöneltmiş idim

Ne yazıktır ki bu sorunun yanıtlarını partili olmaya aday çok değerli üyelerinden dahi net olarak alamadığım için bu açıklamayı kendilerine sunmak için yapmış bulunmaktayım
Umarım ki bu yazımı küçük bir bilgi parçacığı olarak kabul ederler
Çift başlı kartal Türklüğün simgesidir şeklinde açıklama yapanlara ilanen duyurulur
Öylemidir değilmidir artık kararı yorumcuları versin

Ahmet Dursun