Otoyol

Otoyol


OTOYOL a Yalnız motorlu taşıt trafiğine ayrılmış, her türlü kesişmeden sakınılacak biçimde yapılmış sınırlı sayıda giriş ve çıkışı olan ve üzerinde hiçbir eşdüzey kavşak bulunmayan yol (Yerleşim bölgelerinin içinden geçen şehiriçi otoyolu, giriş ve çıkışları kolaylaştırmak için büyük bir kentin hemen yakınından geçen yaklaşma otoyolu ve uzak bölgeleri birbirine bağlayan ve büyük bir bölümü kırsal kesimden geçen bağlantı otoyolu olarak ayırt edilir)

—ANSİKL Hukuki otoyol tanımının bir zorunluluk getirmemesine karşın hemen hemen bütün otoyollarda (bazen, geçici bir düzenleme evresinin dışında) tekyönlü iki karayolu vardır




Güzergâhı geometrik karakteristiklerle belirlenen bir otoyol tasarımında şu ilkelerin göz önünde tutulması gerekir:

—büyük debill bir tarfik akışına olanak vermek (aynı genişlikteki normal bir yoldan birkaç kat daha fazla): aynı yöndeki iki yoldan saatte 3 000 - 3 600 taşıt geçişi;

—yüksek hızda (Türkiye'de otomobiller için maksimum 80 km/sa) ve özellikle düzenli bir trafik sağlamak: hızı 90 km/sa olarak sınırlanmış bir ağır taşıt için otoyol kullanımı, normal bir yola göre ortalama hızın % 20 artmasına, yakıt tüketiminin ise % 10-15 azalmasına olanak verir;

—büyük debi ve yüksek hıza karşın otoyoldan yararlananlara çok büyük bir güvenlik sağlamak: taşıt ve km başına kaza oranı, normal trafiğe göre 3 kat daha düşüktür Bununla birlikte, otoyol trafiğinde, özellikle taşıtların izleme aralıklarına uyma konusunda gösterilmesi gereken ihtiyat da elden bırakılmaz; gerekli aralığın bırakılmaması zincirleme kazalara yol açabilir

Otoyollardaki trafik yoğunluğunun büyüklüğü, güzergâhları kısaltmak, profilleri yumuşatmak ve uyumlu kılmak (optik konfor), karayollarının düzlüğüne özen göstermek, yolculara yüksek nitelikte bir hizmet sunmak (telefon kulubeleri, dinlenme alanları, servis istasyonları, lokantalar, hareketli panolarla verilen bilgiler, kimi zaman trafiğin otomatik olarak düzenlenmesi) için büyük yatırımları gerektirir

Avrupa'daki ilk otoyallar, ikinci Dünya savaşı'ndan önce italya'da, ardından da Almanya'da yapıldı Fransa, 1960'tan başlayarak bir bağlantı otoyalları ağının yapımını gerçekleştirdi (günümüzde 5 000 km'yi aşar) ABD'de 80 000 km'ye yakın otoyol içeren National Highvvay System, günümüzde hemen hemen tamamlanmış bulunmaktadır
Otoyol yapım çalışmalarının büyüklüğü, yol tekniğinde parlak gelişmelere yol açmıştır Proje hazırlama aşamasında bilgisayarlardan yararlanma, yapım harcamaları ve otoyolu kullananların bilançosu bakımından en ekonomik güzergâh ve profilleri kısa sürede bulmaya, sanat yapılarını tasarlamaya ve gelecekteki otoyolun perspektif görünümlerini çizmeye olanak vermiştir Yapım aşamasında, otoyol şantiyelerinde gittikçe daha güçlenen akaçlama makinelerinin yetkinleştiği ve bitümlü betondan ya da çimento betonundan karayolları yapımı için yeni gereçlerin ortaya çıktığı görüldü

Otoyol yapımı, enine boyutlarının büyüklüğü nedeniyle (25 ile 30 m arasındaki platform, kimi zaman 50 m'yi aşan kamulaştırma) doğal çerçeveyi kaçınılmaz olarak değiştirdiği için, otoyol projeleri en gelişmiş "etki incelemelerini" zorunlu kılan projeler arasında yer alır Düz ovada, otoyolların çevresel görünümle bütünleşmesi (perspektif, şev düzenlemesi, çevre düzenlemesi) sistemli incelemelerin konusunu oluşturur Kentsel sitte yol kıyısında yaşayanları gürültüden korumak için çeşitli yöntemlerden yararlanılır: karayolu kaplamasının seçimi, yolun daha düşük bir kottan geçirilmesi (gerektiğinde üstü örtülebilir), yol kıyısında yapılan yoğun ağaçlama, gürültü önleyici siperler, vb
Türkiye'de, ekspres yol da denilen otoyol yapımına 6 haziran 1972 tarih ve 1593 sayılı Erişme kontrollü karayolları kanunu' nun kabulünden sonra başlandı Bu konudaki ilk uygulama, birinci Boğaziçi köp-rüsü'nün bitimiyle hizmete giren çevreyol-ları oldu (1973) Bunu Gebze-izmlt, Pozantı-Tarsus otoyolları ile Fatih Sultan Mehmet köprüsü'ne bağlı otoyollar izledi