Nafaka Nedir? Nafaka Çeşitleri/Nafaka Yükümlüleri

Nafaka Nedir?

Türk dil kurumunda Nafaka’nın anlamı şu şekildedir;

1. Kelime anlamı olarak; Geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü, geçimlik: “Çoluk çocuğunun nafakası için geceli gündüzlü örs başından ayrılmayan demirciyi göreyim, dedim, bir gün” -N F Kısakürek
2. Hukuki anlamı ise; Birinin geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselere, mahkeme kararıyla bağlanan aylık

Nafaka Hükümleri

Yetki


Madde 177- Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir
Zamanaşımı
Madde 178- Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar


A Nafaka yükümlüleri



Madde 364- Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır
Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır


B Dava hakkı


Madde 365- Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır
Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir
Nafakanın yükümlülerin bir veya bir kaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir
Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir
Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir
Yetkili mahkeme, taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir


C Korunmaya muhtaç kişiler


Madde 366- Korunmaya muhtaç kişi-lerin bakımı, bununla yükümlü kurumlar tarafından sağlanır Bu kurumlar, yaptıkları masrafları nafaka yükümlüsü hısımlardan isteyebilirler

Nafaka Çeşitleri

1-Tedbir Nafakası
2-Yoksulluk Nafakası
3-İştirak Nafakası
4-Yardım Nafakası
Tedbir Nafakası

A)Boşanma davasından önceki tedbir nafakası,


— Eş ve Reşit olmayan çocuklar yararına hükmedilecek tedbir nafakasıdır


— Bağımsız bir dava olarak açılır Başvurma harcı dışında, yıllık nafaka bedeli(talebi)

üzerinde nisbi harç alınır Esas defterine kaydı yapılır Nisbi Avukatlık ücretine hükmedilir


— Görevli Mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir


— Yetki sınırlaması yoktur, her yerde açılabilir


— Reddedilen miktar üzerinden vekalet ücretine hükmedilemez Tamamen ret halinde ise maktu vekâlet ücretine hükmedilebilir


— Nafakaya hükmedilebilmesi için kadının ayrı yaşamakta haklı olduğunu her türlü delil ile ispat etmesi gerekir(kocasının dövdüğü, ağır ihmali, dışarı attığı, başka kadınla ilişkisi olduğu gibi)


— Hükmedilecek nafaka tarafların sosyal ve ekonomik şartlarına uygun olmalıdır Nafaka isteyen üzerinde zenginlik kaynağı oluşturmamalıdır


— MK 4 maddesinde ki Hakkaniyet Kuralları esas alınmalıdır


— Nafakanın başlangıç tarihi Dava tarihidir


— Tedbir nafakasında faize hükmedilemez


— Nafaka Türk Parası üzerinden hükmedilmelidir Talep yabancı para dahi olsa hüküm YTL üzerinden ve o günkü kur üzerinden hükmedilmelidir Ancak tarafların nafakanın yabancı para üzerinden olmasını birlikte istemeleri hariçtir


— Nafakanın bitiş tarihi hüküm fıkrasında gösterilemez


— Tedbir nafakasından sonra boşanma davası açılır ise her iki dosya birleştirilebilir Ancak buna rağmen nafakanın bitiş tarihi gösterilemez


— Kocanın bakım borcu mutlak olduğu için işsiz olması nafakaya hükmedilmesine engel değildir (Çalışamayacak derecede Hasta ve sakat olması, askerlik görevini yapıyor bulunması-hiçbir mal varlığı yok ise-,vb istisnalar hariç-ancak bu istisnanın da istisnaları vardır Bu istisnalar mutlak değildir Ne ise Kafanızı karıştırmayalım J )


— Önemli: Nafaka şahsa bağlı bir haktır Önceden vazgeçilmesi yani feragat edilmesi kesin hüküm oluşturmaz, sonradan ayrı bir dava ile yeniden istenebilir


— Nafaka ölüm ile sona erer Mirasçılara geçmez


— Kadının varlıklı yada maaşlı olması kocayı nafaka borcundan kurtarmaz


— Bu tür nafakalarında artırılması yada tenzili mümkündür


— Önemli: Koca yurt dışında çalışıyor ve maaşı da belli değil ise “Çalışma bakanlığı Yurt dışı işçi Sorunları Genel Müdürlüğü” ne müzekkere yazılarak ortalama maaş miktarı belirlenmelidir


— Çocuklar için verilen tedbir nafakası reşit olana kadar geçerlidir
B) Boşanma Davası sırasında hükmedilecek olan Tedbir Nafakası,
- Ayrılık ve Boşanma davası açıldığı takdirde Hakim MK137 maddesinin amir hükmü nedeniyle Re’sen (kendiliğinden) çocuklar ve eşin iaşesi,bakımı ve eğitimi için maddi tedbirleri almak zorundadır


— Tedbir nafakası Boşanma davası tarihinden başlayıp hükmün kesinleştiği tarihe kadar geçerli olmak üzere hükmedilir


— Tedbir nafakası hem hüküm fıkrasında yazılmalı hem de birden fazla oturum var ise ara kararında yazılmalıdır


— Bu tür tedbir nafakasında da feragatin önemi yoktur İlk duruşma nafaka istemeyen eş ileri ki duruşmalarda isteyebilir Doğmamış nafakadan(haktan) feragat mümkün değildir


- Önemli: İlk duruşmada hakim ara kararı ile belli oranda tedbir nafakasına hükmederse ,bu nafaka nasıl tahsil edilir ?


— Öncelikle nafakayı hak eden eş hemen ara kararının bulunduğu duruşma tutanağının onaylı suretini alarak İcra müdürlüğüne başvurmalı ve Örnek 49′a göre ödeme emri gönderilmelidir



Önemli: Hakim tensip zaptı ile birlikte tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını araştırmalıdır Bu çok önemlidir Bu araştırma formalite gereği olmamalıdır Mümkünse müzekkerede mal varlığına ve var ise maaşa ve yan gelirlere ilişkin sorular ayrıntılı olmalıdır Ancak maalesef bir çok yerde kolluk görevlisi tarafından (Jandarma-polis) ya telefonla yada şehrin pazarının olduğu yada ekibin yolunun köye düştüğü bir gün muhtardan tamamen soyut bilgi alınarak tutanak düzenlenmektedir Bir defasında Yozgat -Şefaatli’de görev yaparken kadının sosyal ve ekonomik durumunun araştırılmasını istemiştim Gelen tutanakta ” Adı geçenin (Köyde yaşayan kadın kastediliyor) içki ve kumar gibi kötü alışkanlığının bulunmadığı…” yazılmaktadır Bu tutanağı sizin insaf ve iz’anınıza bırakıyorum


— Tedbir nafakasını boşanma davası ile birlikte yada yargılamanın her aşamasında eş kendisi ve çocukları için isteyebilir Ayrı yaşamakta haklı olduğunu ispat etmek zorunda değildir Çünkü boşanma davasının varlığı ayrı yaşamakta eşlerin haklı olduğunu gösterir(MK:162/2)


— Tedbir nafakasında da MK4 maddesi göz önünde bulundurulmalıdır Kanımca MKdan doğan birçok davalarda en son çözüm hakim bu geniş takdir yetkisine dayanabilir


— Önemli: Hakim talep olmasa da mutlaka bu konuda bir karar vermek ve tedbir almak zorundadır


— Başvuru ve ilam harcı alınmaz Çünkü fer’i nitelikte bir taleptir

Yoksulluk Nafakası

Şartları:

1-Kesinleşmiş bir boşanma kararı olmalıdır


2- Mutlaka açık bir talep olması gerekir


— Yazılı yada Tutanağa geçirilmek şartı ile sözlü olabilir Eşlerin her ikisi de isteyebilir


3-Nafaka isteyen eşin kusurunun diğer eşten fazla olmaması gerekir


— Yani asli kusurlu olmamalıdır Eşit kusur halinde de nafakaya hükmedilebilir


4-Boşanma sonucu eşin yoksulluğa düşmesi gerekir,


— Hakim tarafından araştırılmalıdır Yukarıda anlatıldı


— Yoksulluk nafakası süresiz olarak hükmedilmelidir “Bir yıl, 5 yıl yada 10 ay süre ile” gibi süre konulamaz


— Nafaka talebi, boşanma ile birlikte istenilmiş ise ayrıca nisbi ve başvuru harcı alınamaz


— Önemli: Kadının sakat olmaması, eğitim düzeyinin iyi olması ve ileride muhtemelen babasından dolayı maaşa bağlanması yada bir işe-memuriyete girmesi söz konusu ise bu durum doğmamış ve muhtemel bir alacak olduğu için bu savunmaya değer verilemez Ancak bu olasılık gerçekleşmiş ise o zaman yeniden talep değerlendirilir


— Önemli: Başkası ile gayri meşru hayat yaşayan ( örneğin imam nikâhlı evlilikler) eşin nafaka isteme hakkı ortadan kalkar

İştirak Nafakası

— Çocukların geleceğinin korunması, eğitimi-terbiyesi, iaşesi için, boşanma kararından sonra velayeti kendisine verilmemiş olan eşin (karı-koca) çocukları için vermesi gerekli olan bir nafaka çeşididir

— İştirak nafakasının başlangıcı boşanma kararının kesinleşme tarihidir Bitiş tarihi ise çocuğun reşit olduğu tarihtir


— Hakim Resen (kendiliğinden) göz önüne almalıdır ve her bir çocuk için ayrı ayrı ve her çocuğun konumu yine ayrı ayrı değerlendirilerek uygun bir nafakaya karar vermelidir


— Çocuğun varlıklı olması anne-babasının bu nafakadan kurtarmaz Sadece miktarı üzerin de etkisi olabilir


— Boşanma kararı ile iştirak nafakasına karar verilmemiş ise daha sonra dava açılabilir


— Reşit çocuk için iştirak nafakasına hükmolunamaz


— Velayet hakkının nez’i halinde iştirak nafakası istenemez


— Zaruret haline düşen (Günlük yiyeceğini bile sağlamayacak durumda olmak-fakirlikten daha aşağıda olmak)bir kimsenin usul ve füruu ile erkek ve kız kardeşine başvurarak nafaka talep etmesidir


— Davacının, yardım yapılmadığı takdirde zaruret haline düşeceğini her türlü delil ile ispat etmesi gerekir


— Davacının parasal geliri olmamakla birlikte malvarlığı var ise, bu mal varlığının davacıyı zarurete düşmekten kurtarıp- kurtaramayacağı araştırılmalıdır


— Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesidir


— Yetkili Mahkeme: Davalının ikametgâhı mahkemesi, birden fazla davalı var ise bunlardan herhangi birisinin ikametgâhı mahkemesi,


— Dava bağımsız olarak açılır


— Zorunlu Dava arkadaşlığı yoktur


Kimlerden nafaka istenebilir?


1-Usul(Anne-baba, büyükanne-büyükbaba)


2-Füru( nesebi sahih olsun-olmasın erkek ve kız çocuğu, torunları)


3-Kardeş(ana-baba bir kardeş yada ana bir veya baba bir kardeş)


— Evlat edinen ya da evlatlık olan da biribirlerine karşı nafaka ile sorumludur
— Çocuğun babasından yardım nafakası isteyebilmesi için reşit olması gerekir
— Davacının Kardeşten nafaka alabilmesi için, öncelikle kendisinin zaruret içerisinde olduğunu daha sonra da nafaka verdiği takdirde kardeşin hayatında ve harcamalarında bir daralma yada kısıtlama olmaması gerektiğini, yani kardeşinin refah içerisinde olduğunu kanıtlaması gerekir


— Öğrenime devam eden çocuk çalışmaya zorlanamaz, öncelikle anne-babadan ve şartları var ise kardeşten öğretim boyunca nafaka isteyebilir (Açık öğretim fakültesi öğrencisi hariç)


Öncelik sırası var mı? (MK316)


— Öncelikle nafaka eşten istenir(MK152),Eşin ödediği nafaka yetmediği takdirde;
Yardım nafakasında ise:(MK 439–442)


1-Çocuklar, Torunlar
2-Anne-baba
3-Erkek ve Kız kardeş
4-Büyükanne-büyükbaba, sıra takip edilerek nafaka talep edilir
Dikkat edilecek hususlar:


— Nafaka borçlusu birden fazla ise ve birisi aleyhine dava açılmış ise (örneğin davacının 3 çocuğu var ve sadece birine karşı dava açılmış ise) mahkeme diğer çocukları davaya dahil etmeden davacının ve tüm çocukların gelir ve giderlerini, sosyal durumlarını araştıracak ve sadece davalı olan çocuğa isabet eden miktar üzerinden nafakaya hükmedecektir Diğer çocuklar hakkında ise nafaka ödeyecek durumda olsalar dahi olumlu yada olumsuz bir karar vermeyecektir


— Nafakanın başlangıç tarihi dava tarihidir


— Nafakanın miktarı belirlenirken MK4gereği hak ve nesafet kuralları esas alınacaktır


— Nafakanın miktarı belirlenirken bilirkişi dinlenmeyecektir Ancak malvarlığının değeri için gerekirse keşif yapılıp bilirkişi dinlenebilir


— Ekonomik koşullara göre nafakanın artırılması yada kaldırılması-azaltılması bağımsız bir dava ile istenebilir

Nafakanın Kaldırılması

Şartları:



1-Nafaka alanın haysiyetsiz bir hayat sürmesi,
2-Nafaka alanın yoksulluktan kurtulması,
3-Nafaka alanın bir evlenme akti olmaksızın fiilen karı-koca gibi başkası ile hayat yaşaması (uygulamada sık sık karşımıza çıkan imam nikâhlı evlilik gibi)
4-Nafaka alan eşin yeniden evlilik yapması,
5-Eşlerden birisin ölmesi,


— Bu nedenlerden birisinin varlığını her türlü delil ile ispat eden davacı (eski eş) Nafakanın kaldırılmasını isteyebilir


— Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi,


— Yetkili Mahkeme: Davalının (nafaka alanın) ikametgâhı mahkemesi, (Genel Kural)


— Nispi Harç, en son ödenen yıllık toplam nafaka üzerinden alınır


— Önemli: Nafakanın artırılması davasında karşı taraf nafakanın kaldırılmasını istemiş olsa ve yukarıda ki kaldırılma şartları oluşmuş olsa dahi Karşılık dava açılmamış ise nafakanın kaldırılmasına hükmedilemez Sadece davanın reddine karar verilir
Kaynak: Hukukcucom