Kösem Sultan (Mahpeyker)

Kösem Sultan (Mahpeyker)


KÖSEM SULTAN Mahpeyker, Ahmet l'in kadını (? 1589 / 1590-istanbul 1651) Osmanlı padişahlarından Murat IV ile Sultan ibrahim'in annesi ve valide sultanların da en ünlülerinden biri Bazı kaynakların rum ya da Bosna kökenli bir papaz kızı olduğunu ileri sürmelerine karşın, kökeni hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır Tarihe cana yakın, zarif, inatçı, akıllı ve tutkulu bir kadın olarak geçmiştir Çok küçük yaşlarda saraya alındı ve kendisine "Mahpeyker" adı verildi 1610'a doğru Ahmet l'in yaşamına girdiği ve padişahın öldüğü 1617 yılına değin, saltanat hiyerarşisinde önemli bir yeri olduğu, hatta hükümdar adayı şehzade Genç Osman' ın yerine akli dengesi bozuk olan Mustafa l'in tahta çıkarılmasında birinci derecede rol oynadığı bilinmektedir Padişahlığı üç ay süren Mustafa l'in hal edilmesi ve yerine Osman H'nin tahta çıkmasından (1618) sonra, Ahmet l'in hasekisi Mahfiruz Sultan'ın zoruyla Eski saray'a gönderildi Oğlu Murat IV'ün cülusuna (1623) değin burada sakin bir yaşam sürdüyse de saltanat değişiklikleri ve buna bağlı gelişmelerle yakından ilgilenmekten geri kalmadı Murat IV 12 yaşında padişah olunca, Kösem Sultan, Topkapı sarayı'na hem valide sultan hem de saltanat naibi olarak döndü ve bu tarihten başlayarak yaklaşık on yıl devletin söz sahibi tek kişisi oldu

Murat IV'ün iktidarı fiilen ele alıp annesinin nüfuzunu ortadan kaldırması üzerine diktatörlüğü sona eren Kösem Sultan, Murat IV'ün ölümünden (1640) sonra hayatta kalan tek oğlu şehzade ibrahim'in tahta çıkışıyla yeniden valide sultanlık sıfatını ele geçirdi Ancak Sultan ibrahim' in de ağabeyi gibi, siyasete karışmasını engelleyip Rodos'a sürmeyi bile düşündüğünü öğrenince kendi öz oğlunun hal edilerek öldürülmesi, yerine de altı buçuk yaşındaki torunu Mehmet IV'ün tahta çıkması için uğraştı 1648'de "validei muazzama" unvanıyla yeniden saltanat naipliğini ve nüfuzunu ele geçirdiyse de bir türlü iktidar tutkusunu yenemiyordu Başta gelini ve Mehmet IV'ün annesi Turhan Sultan olmak üzere, karşıtlarını etkisiz hale getirmek İçin yeniçeri kethüdası Kara Murat Ağa'nın yönettiği ocak ağalarından yararlanarak çocuk yaştaki padişahı ortadan kaldırmayı planladı Ancak Kösem Sultan'ın tasarladığı cinayeti haber alan baş lala Uzun Süleyman Ağa, ondan önce davranarak 2 eylül 1651 gecesi hasodalılarla düzenlediği bir baskınla kıstırdığı 62 yaşındaki valide sultanı boğdurdu Onun ölümüyle, devlet içinde devlet niteliğindeki ağalar saltanatı da sona erdi Dairesindeki değerli eşyaları ve mücevherleri yağmalanan Kösem Sultan, Sultanahmet camisi avlusundaki Ahmet I türbesine, kocası ve Murat IV'ün yanına gömüldü

Kösem Sultan'ın beş büyük hasından yıllık geliri yüz binlerce altın tutarındaydı Bazı kaynaklar rüşvete düşkün olduğunu da yazar Tarihteki olumsuz ününe karşın, gelirlerini kişisel amaçlarına hizmet edenleri ödüllendirmek için olduğu kadar hayır işlerine de harcamış, Kahire'de su yolları, istanbul'un çeşitli semtlerinde ve imparatorluk topraklarının her yerinde birçok cami, mescit, medrese, hamam, imaret vb yaptırmıştır Ayrıca borç yüzünden hapis yatanların borcunu ödeyip bıraktırdığı, yoksul kızlara çeyiz düzüp evlendirdiği, muhtaçlara maaş bağladığı bilinmektedir