Mısır Medeniyeti

Kuzey Afrika’da NİL NEHRİ ve etrafında kurulmuş olan bir medeniyettir
* Etrafının çöl ve denizlerle kaplı olması, diğer medeniyetlerle etkileşiminin daha az olmasına sebep olmuştur Bu yüzden Mısır Medeniyeti KENDİNE ÖZGÜ bir medeniyettir Ancak başka medeniyetleri etkilemiştir
* Önceleri NOM adı verilen şehir devletleri varken, MÖIV binden itibaren Kral MENES’ten itibaren merkezi krallık haline gelmiştir Kral Menes’le FİRAVUNLAR DEVRİ başlar
* Mısır krallarına FİRAVUN denirdi Firavunlar dini ve siyasi otoriteyi kendilerinde toplamışlardı Kendilerini Tanrı olarak ilan etmişlerdi
-İlk yerleşim tarihi MÖ 4 bin yıllarına kadar çıkmaktadır
-Mısır tarihi üç bölümde incelenir: Eski, Orta ve Yeni Mısır
-Mısır tarihinde 30 sülale egemen olmuştur
-MÖ1280′de Hititlerle KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar
-Ege göçleri Mısır İmparatorluğunu zayıflattı
-Mısır, sırasıyla Hiksoslar, Habeşliler, Asurlular, Persler, Büyük İskender ve Romalılar tarafından işgal edildi

*Kültür ve Uygarlık:

-Mısır Krallarına Firavun denirdi ve insan şeklinde bir ilah kabul edilirdi
-Devlet idaresinde maaşlı memurlar bulunurdu
-Ülke Nom adı verilen illere ayrılmıştı Başında “Anez” adı verilen valiler bulunurdu *Din:
-Mısırda çok tanrılı bir dini inanış vardı Tanrılar tabiat ile ilgiliydi (gök, su, toprak, insan vs)
-En önemli tanrıları güneşi simgeleyen Amon-ra, Nil ve iyilik tanrısı Öziris (ölüler tanrısı), analık ve bereket tanrısı İsis, kuraklık ve kötülük tanrısı Set, (vs)
-Mısır tarihinin ilk dönemlerinde Horus adı verilen bir tanrıya inanılırdı
-Bu dönemde ilk krallık ortaya çıkmıştır
-Hiyeroglif yazısı bu dönemde bulunmuştur
-Öldükten sonraki hayata inanılırdı
-Mısır’daki TANRI KRAL anlayışı, Mezopotamya’da ise RAHİP KRAL anlayışının egemen oluşu hem Mısır hem de Mezopotamya’da LAİK olmayan yönetim anlayışını yansıtmaktadır
-Dinleri çok tanrılıdır tanrılarını insan veya hayvan şeklinde tasavvur etmişlerdir Firavunlar için PİRAMİT’ler yapmışlar, ölülerini mumyalamışlardır Bu durum öldükten sonra dirilme inancının olduğunu göstermektedir Halk mezarlarına ise LABİRENT denilirdi
*Ordu:
-Devamlı ordu vardı ve ihtiyaç halinde halk da silah altına alınırdı
*Yazı:
-MÖ 4 bin yıllarında Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır
-Papirüs kağıdı kullanılmıştır
*Bilim:
-Matematik, eczacılık, kimya ve tıpta çok ileri gidildi
-Geometri sınır tespitinden dolayı; tıp ölülerin mumyalanmasından dolayı, iç organların tanınmasıyla gelişmiştir
-Pi sayısını bulmuşlardır
-Astronomide gelişmişlerdi Rasathaneler kurmuşlar ve Nil nehrinin taşma sürelerini hesaplamışlardı
*Sanat:
Mısır piramitleri ünlüdür
NOT: * MÖ 525′te Persler, MÖ333′te de Büyük İskender tarafından işgal edilmiştir
NOT: Büyük İskender’in istilası ile Yunan ve Mısır medeniyetleri birbirini etkilemişlerdir
NOT: Dünyada GÜNEŞ YILI esasına dayalı ilk takvimi Mısırlılar yapmışlardır Romalılar Mısırdan aldıkları bu takvimi geliştirerek bugün kullandığımız Milat takvimini oluşturdular
* Mısır ekonomisi tarım, ticaret ve madenciliğe dayanıyordu
Piramitlerin Sırları
**Kahire’de bulunan Keops piramidinin 12 ton ağırlığında iki buçuk milyon bloktan oluşmuştur
**Günde on blok yerleştirilmesi halinde yapımının 664 yıl sürecektir
**Her biri 20 ton olan taşlardan inşa edilmiştirVe bu taşları temin edilebilecek en yakın mesafe yüzlerce km Uzaktadır
** Bu taşların nasıl getirildiği bilinmemektedir
** Keops piramidinin üstünden geçen meridyeni karaları ve denizleri tam eşit iki parçaya böler ve piramid dünyanın ağırlık merkezinin tam ortasında bulunmaktadır
** Keops piramidinin yüksekliğinin (164 m) bir milyarla çarpımı güneşle dünyamız arasındaki uzaklığı vermektedir
** Keops piramidinin taban alanının, yüksekliğinin iki katına bölünmesi pi sayısını vermektedir
** Piramit kimin adına yapıldıysa, onun bulunduğu odaya, yılda iki defa güneş girmektedir(doğduğu ve tahta çıktığı günler)
** Mumyalarda radyoaktif madde bulunduğundan; mumyaları ilk bulan 12 bilim adamı kanserden ölmüştür
** Piramitlerin içerisinde ultra sount, radar, sonar gibi cihazlar çalışmamaktadır
** Kirletilmiş suyu, birkaç gün paramit’in içine bırakırsanız, suyu arıtılmış olarak bulursunuz
** Piramitlerin içinde süt birkaç gün süreyle taze kalır ve daha sonar hiç bozulmadan yoğurt haline gelir
** Bitkiler piramitin içinde daha çabuk büyür
** ’’Piramit’’in içine bırakılmış su beş hafta süreyle bekletildikten sonar yüz losyonu olarak kullanılır
** Çöp bidonu içindeki yemek artıkları hiç koku yaymadan piramitler içinde mumyalaşır
** Kesik, yanık, sıysık gibi yaralar bir piramidin içinde daha çabuk iyileşme eğilimi gösterir
** Piramitlerin bazı odalarının içinde ne olduğuna hakkında bir bilgi yoktur Araştırmacıların çoğu ya içinde kayboldu yada aynı yerde birkaç tur attılar fakat içlerini göremediler
** Piramitlerin içi yazın soğuk, kışın sıcak olur


MISIR MİTOLOJİSİNDE İSİMLER


AMEN(Amon,Amun,Ammon,Amoun)
“Amen” “sakli olan” demektirTeb’in bas tanrisidirEsi Ame -net’le birlikte ilk tanrilardan biridirKutsal hayvanlari kaz ve koçturOrta Krallik döneminde sadece yerel bir tanriydi ama Tebliler Misir’a hakim olunca Amen önemli bir tanri oldu18Hanedan’dan itibaren Tanrilarin Krali olduÜnlü Amen tapinagi Karnak,dünyanin en büyük dinî yapisidirYeni Krallik boyunca Amen’in esi Mut olarak kabul edildiBu ikilinin çocugu Ay tanrisi olarak bilinen Khons(Chons)’tur


AMEN-RA(Amon-Re)


Amen rahipleri tarafindan Yeni Krallik’a geçisi saglamasi için tasarlanmis karma bir tanridirBu Amen’in gücünü Ra’ya yansitir (veya tam tersi)


ANUBIS(Anpu,Ano-Oobist)


Anubis,Nephthys ve Seth’in(bazi efsanelere göre Osiris ve Isis’in) ogludurÇakallarin mezarlar etrafinda dolasmasi nedeniyle çakal basli Anubis ölümle birlikte anilmistirÖlen Osiris’i mumyaladigi için mumyalama tanrisi olmusturGörevi tüm ölüleri korumak ve yüceltmektirBu yüzden mumyalamayla görevli kisiler Anubis maskesi takarlarÖlen kisi diger dünyada yargilanirken ona yardim eder


ANUKET


Yukari Misir’da,Elephantin yöresinde Khnum ve Sati’nin kizi olarak bilinirKutsal hayvani ceylandirKus tüyleriyle kapli bir taç giyer ve soguk su tanriçasidir


APIS


Sadece hayvan olarak çizilen ender tanrilardan biridirEgemenlik alani Memphis’tiVerimliligi temsil ederdiBasinda günes diski ve uraeus yilani bulunan bir boga olarak çizilmistir


ATEN


18Hanedan zamaninda IVAmenhotep tek tanri olan Aten’i yaymaya çalistiHatta adini da Akhenaten(Aten’in sevgilisi) olarak degistirdiAten her isininin ucunda bir el olan bir Günes olarak çizilirdi ve hayati temsil ederdiDaha sonra Tutankhamon Misir’da Aten inanisina son verdi


BAST(Bastet)


Bir Delta sehri olan Bubastis’te ortaya çikan kedi tanriçaKediler evde beslenmeye baslandiginda önemli bir tanri olduAslan tan- riça Sekhmet’in olumlu yansimasidir


EDJO


Yukari Misir’da Nekhbet’in esi olarak bilinen,Asagi Misir’in sembolü ve koruyucusu olan Delta’daki yilan tanriFiravunun tacinin bir parçasidir


GEB(Seb)


Shu ve Tefnut’un oglu,Nut’un esi olan Dünya TanrisiKutsal hayvani ve sembolü kazdiYesil ve siyah derili bir adam olarak çizildi(Bitkilerin ve verimli Nil çamurunu renkleri)


HATHOR(Het-Heru,Het-Hert)


Eski zamanlardan beri tapilan inek tanriIsmi “uzaktaki ev” veya “Horus’un evi” anlamina gelirGökyüzüyle baglantilidirEdfu’da Horus’un esi olarak bilinirTeb’de ölüm tanrisidirAma genel olarak ask,nese,dans,alkol tanrisi olarak kabul edilir


HERU-RA-HA


Ra-Hoor-Khuit ve Hoor-Par-Kraat’tan olusan karma tanriIsmi “Horus ve Ra’ya sükür” demektir


HORUS(Hor)


Misir’in en önemli tanrilarindan biri,Osiris ve Isis’in ogludur Çocuklugu boyunca Harpocrates(Hoor-Par-Kraat) ismini tasidi Hain amcasi Seth’den babasini intikamini aldi ve tüm firavunlarin koruyucusu haline geldiYukari Misir’în patron tanrisidirSeth’in Asagi Misir’in patron tanrisi olmasi nedeniyle Horus ve Seth’in savasi,Asagi ve Yukari Misir’in savasi haline gelmistirBehdet’te “Behdet Horus’u” olarak bilinir ve kanatli bir günes diski olarak temsil edilir


HORUS’UN DÖRT OGLU(Amset,Hapi,Duamutef,Qebhsenuef)
ISIS(Auset)


En önemli tanrica;anneligi,tedaviyi ve büyüyü simgeler Evrendeki en güçlü büyücüdürRa’nin kendisinden Ra’nin gizli adini ögrenmistirOsiris’in karisi Nephthys’in ikiz kardesidir Horus’un annesi,Horus’un oglu Amset’in koruyucusudur Isis Horus’u çocuklugu boyunca Seth’ten korumusturEgemenlik bölgesi Abidos’tur


KHNUM
Antinoe ve Elephantin’de koç basli bir adam olarak bilinir Esi çesitli hikayelere göre Sati,Heqet veya Neith’dir


KHONS(Chons)
Muhtesem Teb üçlüsünün üçüncü üyesidir(ebeveynleri Amen ve Mut’la birlikte)Ay tanrisi olarak bilinirKarnak’ta ona adanmis bir tapinak vardir


MAAT
Adalet tanriçasiIsmi “Adalet”,”Evrensel Düzen” anlamina gelir Kafasinda bir devekusu tüyü tasirBu tüy diger dünyada, Osiris’in mahkemesinde,ölünün kalbi karsisinda bir terazide tartilirBu tartilmaya göre ölünün ruhu cezalandirilir veya ödüllendirilir


MONTH(Mentu,Men Thu)
Amen yayginlasmadan önce Teb’deki ana tanriSahin basli bir insan olarak betimlenmistirSavas tanrisidir


MUT(Auramooth)
Amen’in karisi,Khons’un annesiIsmi anne demektir


NEFERTUM
Ptah ve Sekhmet’in genç ogludurTaç giymis veya bir nilüferin üzerine oturmus bir genç olarak çizilir


NEITH(Net,Neit,Thoum-aesh-neith)
Çok eski bir savas tanriçasidirDeltada zekilik tanriçasi olarak bilinirYunan mitolojisindeki Athena’yla eslesirDuamutef’in koruyucusudurTimsah tanri Sobek’in annesidir


NEKHBET
Yukari Misir patron tanriçasidirIkonografide bir akbaba olarak betimlenirKral ve kraliçenin tacinin bir parçasi,Edjo’nun esidir


NEPHTHYS(Nebt-het)
Geb ve Nut’un en küçük çocugu,Seth’in karisi,Anubis’in anne- sidirSeth Osiris’i öldürdügünde onu terketmis,Osiris’in canlan-masi için Isis’e yardim etmistirHapi’nin koruyucusudur


NUT(Nuit)
Geb’in esi,Shu ve Tefnut’un kizidirGökyüzü tanricasidirYesil derili ve vücudu yildizlarla kapli bir kadin olarak resmedilmistir


OSIRIS(Ausar)
Ölülerin koruyucusu ve yargilayicisidirAbidos’da hüküm sürdüNut ve Geb’in ilk çocugudurRa dünyayi terk ettiginde dünyayi yönetmeye basladi ama Set onu öldürdügünde Isis onu tekrar canlandirdiBöylece Osiris yeralti dünyasinin hükümdari olduOglu Horus onun intikamini Seth’le savasarak ve onu yenerek aldiBasindaki sapka Yukari ve Asagi Misir’in birligini simgeler


PTAH
Memphis’te Dünya’yi yarattigina inanilirBazi efsanelere göre Thoth’un emirleri altinda çalistigina ve cenneti ve dünyayi yarattigina inanilir


RA
Günes tanrisi ve “Yaratici” olarak bilinirSahin basý nedeniyle bazen Horus’la eslestirilirHakimiyet merkezi bugünkü Kahire olan Annu’ydu5 Hanedan’dan dan itibaren firavunlara “Sa-Ra” (Ra’nin oglu)ünvani verildiShu ve Tefnut’un babasidir


RA-HORAKHTY(Ra-Hoor-Khuit)


Karma tanriIsmi”Ufuklarin Horus’u olan Ra” demektir


SATI
Elephantin’de hüküm süren tanriça,Khnum’un esi ve Anuket’in annesidir


SEKER
Isik tanrisi,ruhlarin yardimcisidirMemphis’te Ptah’la eslestirilir Sahin basli mumyalanmis bir adam olarak çizilir


SEKHMET
Aslan tanriçaMemphis’te Ptah’in esi olarak bilinirRa’nin yarattigi Sekhmet,dogruluk tanriçasi olarak da bilinir


SELKET(Serket,Serqet)
Kafasinda zehirli bir akrep bulunan güzel bir kadin olarak çizilmis-tirKadinlara dogumda yardimci olur,akrep tarafindan sokulan insanlarin hayatini kurtarirIsis’i Seth’ten korumak için Seth’e yedi akrep göndermistirQebhsenuef ‘in koruyucusudurTutankhamon’ un mezarindaki heykeli çok ünlüdür


SET(Seth)
Eskiden Asagi Misir’in patron tanrisi olan Seth firtina ve çöl tanrisi olarak bilinirdiKardesi Osiris’i öldürerek Osiris’in oglu Horus’un,Isis’in ve Nephthys’in düsmanligini kazandiHorus’la yaptigi savaslar,ayni zamanda Asagi ve Yukari Misir’in savasi olduBu savasin sonunda Horus’a yenilerek çölde taþamaya mahkum olduMisir’i çöllerden gelen yabancilardan koruduguna inanilir


SHU
Rüzgarin ve atmosferin tanrisiRa’nin oglu ve Tefnut’un kocasi


SOBEK
Arsinoe(Crocodilopolis)’de yasayan timsah tanriSobek 4 elementi de temsil ederdi(Ra’nin atesi,Shu’nun havasi,Geb’in topragi,Osiris’in suyu)Ölüler Kitabi’nda Sobek’in Horus’un dogumuna yardim ettigi,dolayisiyla Seth’in yenilmesine yardimci oldugu yazar


TEFNUT
Bulutlarin tanriçasi,Ra’nin kizi ve Shu’nun esidirKutsal hayvani olan aslan basli bir kadin olarak çizilir


THOTH
Ay’in,zamanin ve yazinin tanrisiEsi Maat’tirThoth’un sekiz çocugundan en önemlisi Amen’dirHieroglifleri icat ettigine inanilir


THOUERIS
Hippopotam tanriçaVerimlilik sembolüÇocuklarin dogumuna yardim ederEsi Bes’tir