Ağaçkakanlar

Ağaçkakanlar

Bütün gün ağaçlan gagalayarak böcek arayan 180 kadar kuş türü ağaçkakan adıyla andır Hepsi aynı familyadan olan bu kuşlar ağaç kabuklarının altındaki böceklere ulaşmak için, güçlü ve sivri gagalarıyla vura vura ağaç gövdelerinde derin oyuklar açarlar Dağcıların kancasına benzeyen ayak yapılan da tırmanmaya ve ağaç gövdelerini sıkıca kavramaya çok elverişlidir İkisi öne, ikisi arkaya dönük olan dörder parmaklı ve sivri tırnaklı pençeleri ağaca sımsıkı tutunmalarını sağlar Kuyruklarındaki uzun ve sert tüyler de üçüncü bir ayak gibi gövdelerine destek olarak tırmanmayı kolaylaştırır

Ağaçkakanlar güzel görünümlü kuşlardır Türlerden çoğunda erkeklerin başını kıpkırmızı bir tutam tüy süsler Havada bir alçalıp bir yükseldikleri için ağaçkakanların uçuşu bir dalgalanma hareketini andırır Aylarca hiç ötmeyen bu sessiz kuşların zaman zaman yükselen acı çığlıkları çok uzaklardan işitilebi-lecek kadar güçlüdür

En çok böceklerle beslenen ağaçkakanlar, son derece uzun olan dillerini ağaç gövdele-rindeki oyuklara daldırarak böcekleri dışarı çekerler Bazı türlerde ucunda fırça gibi sert tüyler bulunan bu uzun dil tombul tırtılları bir zıpkın gibi avlayabilir Bazılarında ise üstü yapışkan bir maddeyle kaplıdır ve karınca gibi küçük böcekleri değdiği anda yakalar

Yenidünya Ağaçkakanları



Kuzey Amerika'da yaşayan ağaçkakanların en yaygın türlerinden biri kızıl başlı ağaçkakandır (Melanerpes erythrocephalus) Ormanların açıklık yerlerinde, meyve bahçelerinde ve tarım alanlarında yaşayan bu kuşlar, ağaç kabuklarının altında buldukları ya da havada uçarken avIadıkıarı böceklerin yanı sıra çeşitli meyvelerle de beslenir

Tepeli ağaçkakan (Dryocopus pileatus) daha çok yaşlı ormanlarda barınan, karga büyüklüğünde iri bir kuştur Kızıl tüylerden bir tepeliği, büyük ve kalın bir gagası vardır Sphyrapicus cinsinden Yenidünya ağaçkakanları gagalarıyla ağaçların kabuğunu delip sızan özsuyu emer, aynca bu tatlı sıvıya gelen böcekleri yakalar Gagalan oldukça ince ve hafifçe aşağıya doğru kıvnk olan Colaptes cinsinden ağaçkakanlar ise en çok yerdeki kanncalarla beslenir

Eskidünya Ağaçkakanları Asya'nın batısında ve Avrupa'da yaşayan yeşil ağaçkakan (Picus viridis) da zamanının büyük bölümünü yerde, özellikle koruluklar-daki dev karınca yuvalarının çevresinde avlanarak geçirir Çınçın öten gürültülü çığhkla-nndan başka at kişnemesini andıran garip bir ötüşü vardır Sırtı canlı ve parlak yeşil, karnı daha soluk renkte olan bu ağaçkakanlann tepesini ve yüzünün iki yanını kıpkırmızı bir leke süsler

Eskidünya ağaçkakanlannın en irisi, Batı Asya ile Orta ve Kuzey Avrupa'da yaşayan kara ağaçkakandır (Dryocopus martius) Erkeklerin tepesindeki parlak kızıl bir leke dışında tümüyle kara olan bu ağaçkakanlar en çok çam, ladin ve kayın ormanıarında barınır
Ağaçkakanlarla aynı familyadan olan, ama ağaçlan gagalamadıkları için aym adı taşımayan iki kuş türü daha vardır Başlarını 180° kadar döndürebildikleri için boyunburan denen bu kuşlar ne öbür ağaçkakanlar gibi ağaçlara tırmanabilir, ne de gagalarıyla ağaçları delebilir Bu yüzden, gagası güçlü akrabalarının oyduğu kovuklarda barınmak ve yerdeki böceklerle yetinmek zorundadırlar

Türkiye'nin çeşitli yörelerindeki ormanıarda Eskidünya ağaçkakanlarının beş türü yaşar: Alaca ağaçkakan, köknar ağaçkakanı, küçük ağaçkakan, yeşil ağaçkakan ve kara ağaçkakan Boyunburanlann bir türü de baharda Türkiye'ye gelir, Karadeniz Bölgesindeki ormanıarda yavruladıktan sonra sonbaharda Afrika'ya döner

Ağaçkakanlardan hemen hepsinin yuvası, ağaçların gövdesini delerek açtıkları derin oyuklardır Yuvayı yapmak için önce gövdeye kısa bir tünel açar, sonra aşağıya doğru kazmayadevam ederek yavrular için yuvarlak bir oda oyarlar Yuvanın yapımında birlikte çalışan erkek ve dişi kuş ağacın gövdesini oydukça çevreye talaş döküntüleri saçılır Orman ve koruluklarda ağaçların dibindeki talaş yığınlarına bakarak ağaçkakan yuvalarını kolayca bulabilirsiniz Yalnız, Afrika'da yaşayan bir ağaçkakan türü {Geocolaptes olivaceas) yuvasını ağaç gövdelerinde değil yerdeki oyukların içinde yapar

Kuşların Pici takımına bağlı bir kuş familyası, 350 ye yakın cinsi vardır Vücutları uzunca, piramit şeklinde bulunan gagaları düz ve kuvvetlidir
Dilleri uzun ve incedir, ağızlarından dışarıya çıkabilir Kısa ve kuvvetli olan ayakları ile ağaç gövdelerine, tutunurlar ve ağaç gövdelerindeki kurtları yemekle beslenirler


Gövdesi siyah kül rengi, sari, yeşil tüylerle kaplıdır Başında kırmızı, beyaz benekler bulunur Ağaçkakanların,, ağaçları oymak, meyveleri yemek gibi zararları varsa da, kabuk altlarındaki böcekleri ve kurtları yemek suretiyle ağaçları ölüm den kurtardıkları için faydaları daha çoktur
Memleketimizde yaşayan başlıcaları; şunlardır: Yeşil ağaçkakanlar, gri ağaçkakanlar, orta ve küçük alaca ağaçkakanlar, siyah ağaçkakanlar