Egzama Nedir? Sebepleri Nelerdir?Egzama Önlenebilir Mi?Egzama Resimleri/Egzama Tedavisi

Egzama Nedir? Sebepleri Nelerdir?


Bir deri hastalığı çeşidi olan Egzama, derinin iltihaplanmasına sebep olurDiğer bir deyişle iltihaplanmış kırmızı deridirBirçok çeşidi bulunan bu hastalık en çok Amerika’da görülmektedir


Egzama hastalığının gerçek nedeni bilinmemektedir Egzama sebepleri konusunda yapılan bilimsel araştırmalarda aile üyelerinde anne ve babalarında egzama şikayeti, yiyecek alerjisi, astım veya saman nezlesi bulunan kişilerin hastalığa yakalanma risklerinin daha yüksek olduğu görülmektedir







Egzama Önlenebilir mi?

Stres te egzema hastalığını ağırlaştıran bir etkendir Bu etkenlerden uzak durmak, banyodayken egzemalı yerlere deterjan ve sabun sürmemek gereklidir

Egzama Tedavisi

Günlük hayatta kullandığımız bir çok madde ve yiyecek içecek egzemanın azmasına sebep olmaktadır Tabi bunun etkileri kişiden kişiye farklılık göstermektedir Şayet bu etkenleri tespit edebiliyorsanız bunlardan uzak durmak egzema kaşıntısını azaltmak için en akıllı yöntem olacaktır

Egzama Resimleri

Dermatit ve Egzama eş anlamlıdır Dermatit, “-it” veya “-itis” eki ile türemiş diğer sözcükler gibi, derinin inflamasyonu olarak çevrilebilir Ancak, derinin tüm tabakalarının inflamasyonu anlamına gelmez Dermatit, epidermis ve üst dermisin inflamasyonudur Bir başka deyişle, epidermis ve üst dermisin zararlı sayılan bir uyarana karşı verdiği yanıttır Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, uyaranın gerçekten zararlı olması gerekmez Bu tepki, uyaranı etkisizleştirmek üzere verilir


En basit inflamasyon, histopatolojik olarak üç temel değişiklikten oluşur: vazodilatasyon, ödem ve lökosit infiltrasyonu Dermatitlerde bu temel değişiklikler, üst dermisde vazodilatasyon ve ödem, epidermisde hücreler arası ödem, üst dermisde damarlar çevresinde lökosit infiltrasyonu ve bu lökositlerin epidermis içine girmesi ile sonuçlanır
Epidermisde hücreler arasında biriken sıvı, hücreleri birbirinden uzaklaştırır ve sonuçta epidermis içinde küçük, yuvarlak su toplulukları oluşur Bir süngerin yapısındaki havalı bölümcüklere benzediği için, bu görünüme “sponjioz” denir Sponjiozun klinik yansıması, Egzama ların ana elemanter lezyonu olan veziküllerdir


Akut Egzama da, eritemli ve ödemli bir zeminde çok sayıda vezikül görülür Veziküller, bazan büyüyerek veya birleşerek büller oluşturabilir Yunanca olan Egzama sözcüğü, “kaynama” olarak çevrilebilir Egzama da deri yüzeyindeki veziküller, kanayan bir suyun fokurdamasını andırır Egzama da veziküllerin tavanı birkaç kat epidermis hücresinden oluştuğu ve hücreler arası bağlantılar ödemden dolayı zayıfladığı için, veziküller kolaylıkla açılır, küçük küçük erozyonlar ve sulantı gelişir

Deriden su sızması, ağlamaya benzetildiği için, İngilizcede “weeping” olarak adlandırılırEgzama sözcüğü halk arasında da yaygın olarak kullanılan bir sözcüktür Bununla birlikte, Egzama daki küçük su dolu kabarcıkların mayalanan bir hamurda oluşan küçük hava kabarcıklarına benzemesini vurguladığı için, Egzama sözcüğünün Türkçe sözlük karşılığı olan “mayasıl” sözcüğünü de anımsamakta yarar vardır Zamanla veziküller kurur ve soyulma başlar


Subakut Egzama da, hafif eritemli bir zeminde çok sayıda skuam ve krut görülür Skuamlar, özellikle lezyonun kenar kısımlarında, küçük (birkaç mm, hatta bir mm’den daha küçük) halkalar biçimindedir Bu skuamlar, ilkokul önlüklerine takılan beyaz yakalara benzetilerek, “yakacık” skuam olarak adlandırılır


Krutlar, skuamlar gibi, çoğunlukla çok küçüktür Bir bölgede toplu iğne başı büyüklüğünde, hatta toplu iğne ucu ile delinme sonrası oluşmuş gibi çok sayıda krut varsa, ilk olarak Egzama akla getirilmelidir Ortası krut gibi sarı-kahverengi ve yapışık, kenarları skuam gibi beyaz ve kalkık elemanlar, skuam-krut olarak adlandırılır ve Egzama için oldukça özgündür Zamanla deri kalınlaşmaya başlar


Kronik Egzama da, likenifikasyon ve/veya hiperkeratoz görülür Likenifikasyon, stratum spinozumun kalınlaşması sonucu oluşan, üzerinde deri çizgilerinin derinleşmiş ve derinin kıvamının kabalaşmış olduğu bir plaktır Hiperkeratoz derin fissürlere yol açabilir Kronik Egzama plaklarında yer yer veziküller, yakacık skuamlar ve küçük krutlar görülebilir Kronik Egzama da zaman zaman sulantılı dönemler olabilir


Egzama her dönemde genellikle kaşıntılıdır Kaşıntı kaşımayı uyarır Bir bölgeyi sürekli kaşıma deriyi kalınlaştırır Bu nedenle, likenifikasyon kronik Egzama nın yanı sıra uzun süreli kaşımayı da çağrıştırmalıdır
Egzama yı başlatan uyaranlar çok çeşitlidir Dıştan veya içten gelebilir (“ekzojen Egzama ” veya “endojen Egzama “) Dış uyaranlar, kimyasal maddeler veya mikroorganizmalar olabilir

Bilindiği gibi, bazı virusların karaciğerde oluşturduğu inflamasyonlar hepatit olarak adlandırılır Öte yandan, bazı mantarların deride oluşturduğu yüzeyel inflamasyonlar, her ne kadar dermatit olarak adlandırılmazlarsa da, klinik olarak genellikle akut, subakut veya kronik Egzama gösterirler
Bu nedenle, klinik olarak hemen hemen her Egzama tanısı konduğunda yapılması gereken ilk işlem, yüzeyel mantar hastalıklarını dışlamak için, KOH preparasyonu yapmak olmalıdır


KONTAKT DERMATİT


Kontakt dermatit, deriye değen bir kimyasal maddenin toksik (irritan) ya da allerjik mekanizmalar ile geliştirdiği dermatittir
İrritan kontakt dermatit ikiye ayrılır Asid gibi güçlü irritanların bir kez değinmesi ile oluşan kimyasal yanıklar, primer irritan kontakt dermatit olarak adlandırılır Sabun ve deterjan gibi zayıf irritanların uzun süre boyunca sık sık değinmesi ile oluşan dermatitler, kümülatif irritan kontakt dermatit olarak adlandırılır


En sık karşılaşılan kontakt dermatit, sık sık su, sabun ve deterjan ile değinme sonucu gelişen “ev kadını Egzama sı”dır Ellerde kuruluk, çatlaklar ve parmak izlerinde silinme gösterir Zaman zaman kızarma ve sulanma oluşabilir Her ne kadar ev kadını Egzama sı olarak adlandırılırsa da, yalnızca ev kadınlarında görülmez, aşçı, barmen ve temizlik işçileri gibi diğer mesleklerde de görülür


Allerjik kontakt dermatit, tip IV (sellüler veya geç tip) hipersensitivite ile gelişir Deriye değinen hemen hemen her kimyasal madde emilir Langerhans hücresi, bu maddeyi alır, bir antijen olarak hazırlar, hücre zarı üzerine yerleştirir, lenf bezine gider ve orada T-lenfositlere sunar Bu antijeni tanıyan T-lenfosit çoğalır (klonal ekspansiyon) Bu duyarlı T-lenfositler dolaşıma katılır Aynı madde ile yeniden değinme sonrası, antijen ile deride karşılaşan duyarlı T-lenfositler inflamasyonu başlatır


Allerjik kontakt dermatit, en sık imitasyon takılarda ve kot pantolon düğmelerinde bulunan nikele ve çimentoda bulunan kroma karşı gelişir Kadınlarda en sık kontakt duyarlandırıcı nikel, erkeklerde kromdur Diğer sık karşılaşılan duyarlandırıcılar, lastikler, kozmetikler ve topikal ilaçlardır Örneğin, sarı bir merhem olarak piyasada bulunan ve güçlü bir antibakteriyel olan nitrofurazon (Furacin) ile sıklıkla allerjik kontakt dermatit gelişir
Allerjik kontakt dermatitin etkeninin saptanmasında yama (“patch”) testinden yararlanılır Bu testte irritan olmayan konsantrasyonlardaki kimyasal maddeler, bir yama üzerine konur Yama hastanın sırtına yapıştırılır Kırksekiz saat sonra yama açılır Bir maddenin değindiği yerde Egzama gelişmişse , kişinin o maddeye karşı kontakt duyarlılığı olduğu saptanmış olur Bu maddenin hastanın sorunu olan Egzama nın nedeni olarak sayılması için, hastanın öyküsünde bu madde ile karşılaşmanın olması gerekir


Tüm Egzama larda gerçek tedavi, zararlı sayılan uyaranın ortadan kaldırılmasıdır (eliminasyon) Sulantı varsa ıslak pansuman, sekonder bakteriyel infeksiyon eklenmişse topikal ve/veya sistemik antibakteriyel tedavi, kuruluk ve hiperkeratoz varsa nemlendiriciler ve keratolitikler uygulanmalıdır


Egzama lardaki inflamasyonu baskılamak için, günümüzde en yaygın olarak kullanılan ilaçlar topikal kortikosteroidlerdir Topikal kortikosteroidler, akut dönemde losyon, subakut dönemde krem ve kronik dönemde pomad bazında kullanılır İnflamasyon şiddetliyse, lezyonlar çok yaygınsa ve topikal tedaviye direnç gösteriyorsa, kısa süreli, orta dozda sistemik kortikosteroid tedavisi uygulanabilir Egzama lardaki kaşıntının azaltılması için, özellikle sedatif olan, antihistaminlerden yararlanılabilir


ATOPİK DERMATİT


Atopik dermatit, saman nezlesi, astım ve gıda allerjisi ile birlikte atopik hastalıkları oluşturur Bu hastalıklar sıklıkla birbirlerine eşlik eder Atopik dermatitli bir kişinin diğer aile bireylerinde de sıklıkla atopik dermatit ve/veya diğer atopik hastalıklar bulunur Atopik dermatitli bir kişide ev tozları, polenler, küfler ve hayvan tüyleri-epitelleri gibi sık karşılaşılan allerjenlere karşı sıklıkla mültipl tip I allerjiler görülür


Atopik dermatitli kişilerde, tip I allerjinin sık görülmesinin yanı sıra, sellüler immünite ve fagositoz bozuklukları da vardır Bu nedenle, atopik dermatitli kişilerde viral, fungal ve Staphylococcus aureus’a bağlı infeksiyonlar sık görülür


Atopik dermatit, klinik olarak uzun süreli, yineliyici ve şiddetli kaşıntılı Egzama lar ile seyreder Atopik dermatit, çoğunlukla çocuklukta başlar ve erişkinlikte biter Egzama , en çok bebeklerde yüzde, küçük çocuklarda ekstremitelerde (diskoid = nummuler formda) ve tüm yaş gruplarında boyun, dirsek önleri, kasıklar ve diz arkaları gibi büklüm yerlerinde yerleşir Özellikle çocuklarda Staphylococcus aureus’a bağlı sekonder bakteriyel infeksiyon sonucu impetijinizasyon gelişebilir


Atopik dermatitli kişilerde Egzama olamadan da şiddetli kaşıntılı nöbetler gelişebilir Kişi kendini kaşıyarak ya da kaşıtarak rahatlar Bu kaşıntı nöbetleri, sıklıkla soğuk bir ortamdan sıcak bir odaya girmek, giysileri değiştirmek ve yatağa girip üzerini örtmek gibi ani sıcaklık değişiklikleri ile ve yünlü giysiler ile başlar

Atopik dermatitli kişilerin derisi kurmaya eğilimlidir Kuruluk, deride çatlaklara neden olur Böyle bir deriden irritan maddelerin penetrasyonu artar Bu nedenle atopik kişilerde kümülatif irritan kontakt dermatitler sık görülür


Atopik dermatit patogenezinde iki temel bozukluk üzerinde durulmaktadır: transepidermal penetrasyon artışı ve anormal sellüler immün yanıt Stratum korneumun yağ içeriği, transepidermal sıvı kaybını ve suda eriyen maddelerin penetrasyonunu önler Atopik dermatitli kişilerde stratum korneum, bu önleyici görevini tam olarak yapamaz Böylece gerek irritan maddelerin gerekse allerjenlerin penetrasyonu artar


Normalde sellüler immün yanıt, özellikle T-helper-1 lenfositlerin uyarılması biçimindedir Oysa, atopik dermatitte özellikle T-helper-2 lenfositler uyarılır Bu lenfositler, B-lenfositleri uyararak, aşırı IgE üretimini sağlar Esansiyel yağ asidi eksiklikleri gibi bazı metabolik bozukluklarda ve bazı immün yetmezlik sendromlarında atopik dermatit benzeri Egzama ların görülmesi, yukarıda sözü edilen temel bozuklukların önemli bir kanıtıdır
Prof Dr Varol Lütfü Aksungur Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Bölümü