Aydınlatma Araçları

Aydınlatma araçları

1-TOPLAYICI IŞILDAKLAR


Toplayıcı ışıldaklar yönelmeli olarak ve sınırları iyi belirlenmiş ışık üretirler Çoğu stüdyo aydınlatma işlemleri iki temel tip toplayıcı ışıldakla sağlanır, 1-Fresnel toplayıcı ışıldak 2-Söbemsi (elipsoidal) toplayıcı ışıldak


a-Fresnel Toplayıcı Işıldak:

“Adını , 19 yy’ın başlarında fizikçi Augustin Fresnel’den almıştırFresnel , ışıldakların üstüne takılmak üzere mercek keşfetmiştir”(Zettl,1992,s152) Fresnel ışıldaklar dengeli, esnek ve yüksek ışık çıkışına sahiptirBu tip ışıldağın ışık demeti dar veya geniş olarak ayarlanabilir, bunu toplayıcı-odaklayıcı araçlar sayesinde gerçekleştirir
Ampul ve mercek arasındaki uzaklık değiştirilerek , ışık demetini yumuşak veya sert olması ayarlanabilirBirçok fresnel toplayıcı ışıldaklar bu değişikliği sahip olduğu ampul reflektörüyle gerçekleştirirBazıları ise döndürme çubuğu , döndürme halkası veya tokmağı (knob) kullanır

Toplayıcı ışıldak pozisyonunda ışık demeti yaygın pozisyondakine göre daha yönelmeli ve keskindirYaygın pozisyon ışık demetini yumuşatır ve aynı zamanda objenin üzerine düşen ışık miktarını azaltır


Aydınlatma aracı kapalıyken ışık demetinin ayarı çok iyi yapılamaz, fakat açıkken ise sıcak olan elektrik teli şoklara çok fazla duyarlıdırKüçük toplayıcı ışıldakların bazı çeşitlerinde sahip oldukları basit kaldıraçlar sayesinde yatay ve dikey olarak hareket ettirilerek yaygın pozisyondan toplayıcı pozisyona hızlı bir şekilde geçilebilir
Fresnel toplayıcı ışıldaklar gerekli aydınlatma derecesine göre ayarlanabilir Büyük olanları küçüklerine göre daha fazla ışık üretirlerFresnel ışıldaklar ampullerin watt gücüne göre ölçülendirilir “Örneğin , yapımda 1K fresnel kullanılırken, ampul değiştirilerek 2K fresnel elde edilebilir”(Jackman,2002,s57) Bu değişikliği gerçekleştirmek için her zaman ışıldak soğuyana kadar beklenmelidir


Kullanılacak aydınlatma araçlarının büyüklüğünü belirleyen bazı faktörler vardır:1-Kamera çeşidi ve görüntü yaratıcı aletlerin hassaslığı, 2-aydınlatma aracının nesneye göre uzaklığı,3- giysinin , nesnenin vb yansıtma derecesi
Birçok büyük televizyon stüdyolarında ,en büyük fresnel ışıldak 5K olanıdırEn çok kullanılan ışıldaklar ise 1K ve 2K olanlarıdır


b-Söbemsi (Ellipsoidal) Toplayıcı Işıldak:

Toplayıcı ışıldakların bu çeşidi keskin sınırları iyi belirlenmiş ışık demeti sağlarlar “Örneğin:Stüdyoda yansımasız bir ışık havuzu yaratılmak istenirse , kullanılması gereken araç , söbemsi toplayıcı ışıldaktır
Fresnel ışıldaklarda olduğu gibi söbemsi toplayıcı ışıldakla da toplu veya yaygın ışık demeti elde edilebilir
Aracın içindeki ışığı kaydırmak yerine söbemsi ışıldakta mercek yakınlaştırılıp uzaklaştırılırBazı söbemsi toplayıcı ışıldaklar aynı zamanda biçim-projektörü olarak kullanılabilir”(Zettl,1992,s154)Söbemsi toplayıcı ışıldaklar oymalı örtüyle (cookie) iyi bir ekip oluştururBu örtü ışık kaynağının önüne yerleştirildiğinde istenen noktaya göre ağaç, yaprak , ev vb cisimlerin gölgeleri düşürülmüş olurSöbemsi toplayıcı ışıldaklar 500 WATT’tan 2KW’ a kadardır


İzleyici Işıldak:

Bazı zamanlar televizyon şovlarında izleyici ışıldaklara tanık oluruz,bu ışıldaklar kullanıldığında güçlü ve özel etki yaratırlarİzleyici ışıldak genellikle hareketi izler Örneğin: dansçılarıKüçük stüdyolarda ayrıca söbemsi ışıldakla izleyici ışıldağın verdiği etki yaratılmak istenebilir


2-YAYGIN IŞILDAKLAR (FLOODLIGHTS)


Yaygın ışıldaklar büyük miktarda ve yüksek yaygınlıkta ışık üretirler Yaygın ışıldaklar şık ve gölge alanları arasında dengeyi ayarlar Aynı zamanda yaygın ışıldaklarla toplayıcı ışıldakların ışık demeti ayarlanabilir bu sayede kazara diğer çekim alanlarına ışığın sızma oranı minimize edilirDört tip yaygın ışıldak vardır1-kepçe(scoop),2-yaygın-küme ışıldak(Floodlight bank),3-dağınık ve yumuşak ışıldak,4-sıra ışıldak(strip)


a-Kepçe Işıldak:

Kepçe ışıldaklar geçmiş zamanda en çok kullanılan yaygın ışıldaklardıHala birçok stüdyoda kullanılmaktadır (Zettl,1992,s156) Kepçe herhangi bir merceğe sahip değildir Buna rağmen dengeli ve yönelmeli ışık demeti üretirler
İki çeşit kepçe ışıldak vardır :1-Sabit odaklı,2- ayarlanabilir odaklı kepçe ışıldaklar Sabit odaklı kepçe ışıldaklar ışık demetinin kolayca ayarlanabilmesine izin vermezKepçenin önüne yayındırıcı örtü konularak ışık demetinin yayılma oranı yükseltilirKepçe ışıldaklar 1K’dan 2K’ta kadardır


b-Dağınık ve Yumuşak Işıldaklar (The Broad and The Softlight)


Dağınık ve yumuşak ışıldaklar yüksek dağınıklıkta ışık üretirler Dağınık ışıldaklar bir sıra kepçe ışıldağın yaptığı görevi üstlenirBu tip ışıldaklar ışık demetini kontrol etmekle beraber , geniş alanları dağınık ışıkla aydınlatırKüçük dağınık ışıldaklar , büyük dağınık ışıldaklara göre daha fazla yönelmeli ışık demeti yayarlar
Yumuşak ışıldaklar , ileri yaygınlıkta ışık üretmek için kullanılırArka kısmında yayma reflektörü bulunurYumuşak ışıldaklar değişik büyüklükte ve varyasyonda floransan tüplere sahiptirBu tip ışıldaklar düşük renk ısısıyla kullanılır


c- Yaygın Küme Işıldaklar (The Floodlight Bank):

Yaygın küme ışıldaklar , bir dizi yüksek yoğunluktaki dahili reflektör lambanın ışık kümesi içine yerleştirilmesiyle meydana gelirYaygın küme ışıldaklar genellikle varolan florasan aydınlatmaya eklenerek kullanılır


d-Sıra Işıldaklar (Strip or Cyc Light):

Aydınlatma araçlarının bu tipi büyük set alanlarında bile aydınlatılan alanların bütünlüğünüm sağlamak amacı ile kullanılırÖzellikle gök-görüntülüğünün (cyclorama) aydınlatılmasında kullanılırGenellikle kuvars ısıtaçların yan yana dizilmesiyle oluşur

B-PORTATİF AYDINLATMA ENSTRÜMANLARI


Stüdyo aydınlatma enstrümanları stüdyo dışı çekimlerde kullanılabilirFakat önce bu iri hacimli aletleri hareket ettirmenin yöntemi kolay hale getirilmelidirAyrıca sahip oldukları özel elektrik fişleri ev içi tesisatlara uymazBaşka bir sorun ise stüdyo dışında ihtiyacımız olan aydınlatma stüdyo tipi enstrümanlarla temin edilemezÜstelik birçok stüdyo ışıldakları , demir profil üstüne tutturularak sarkıtılır(Millerson,1991,s67)
Aydınlatma enstrümanları , stüdyo yapımlarında olduğu kadar EFP durumlarında da gereklidir , bu sebepten özel portatif aydınlatma paketleri geliştirilmektedir


Örneğin:

Bir şirketin müdürüyle , ofisinde röportaj yapılacaktırKısa bir sürede aydınlatma araçlarını kurmak gerekmektedirGerekli olan estetik aydınlatmayı temin etmek için kullanılacak araçlar ne gibi özellikler taşımalıdır?1-Kısa zamanda kurulup,aynı kısa sürede parçalarına ayrılmalıdır2-Ev içi elektrik tesisatına ve elektrik akımına uygun olmalıdır ve elektrik tesisatına fazla yüklenerek tehlike arz etmemelidir3-Işık demetinin bazı kontrolleri yapılabilmelidirPek çok portatif aydınlatma paketleri bu ihtiyaçların hepsini karşılar (Zettl,1992,s158)


Toplayıcı Işıldaklar


Portatif toplayıcı ışıldakların kurulumu ve taşınması kolaydır Hareket imkanının kısıtlı olduğu iç mekanlarda kameranın görüş alanından gizlenecek kadar küçüktürEn çok kullanılan üç tip toplayıcı ışıldak vardır


Harici Reflektörlü Toplayıcı Işıldaklar:

Dahili reflektörlü toplayıcı ışıldaklar ağırlık faktörü ve ışık verimi sebebiyle mercek bulundurmazlar ‘Harici reflektör’ terimini küçük frensel spotlardan ayırt etmek için kullanırızİyi bir merceğin yokluğu sebebiyle harici reflektörlü ışıldaklar , frensel ışıldaklardan daha düşük seviyede hassastırlarFakat , stüdyo dışı çekimlerdeki ışıklandırma görevlerinde ışık demetinin sınırlılığı özel bir avantaj sağlamazÇünkü genellikle minimum ışıklandırma enstrümanlarıyla çalışılır


Yüksek verimli kuvars lambalarının ışık demetinin yaygınlığı , ışıldağın arkasındaki kontrol çubuğuyla ayarlanabilirBütün dahili reflektörlü toplayıcı ışıldaklar ‘gaffer clip’ e sahiptirGaffer clip, gerekli yerlere tutturmakta kullanılan yaylı , alüminyum, hafif güçlü bir tutturmalıktırBirçok harici reflektörlü toplayıcı ışıldak düzenli ev içi elektrik sistem ve akımına bağlanabilir


Dikkatli olmak gerekir çünkü elektrik devrelerine fazla yüklenmemek gerekirGenellikle ev içi elektrik tesisatları 1200 watt’a kadar elektrik akımını kaldırabilirBunun için 500 watt gücünde iki harici reflektör toplayıcı ışıldak sorun çıkarmadan kullanılabilir