Öğretici (Pragmatik) Tarih Nedir? Özellikleri

Öğretici (Pragmatik) Tarih

Geçmiş olaylardan ders almak, gelecekteki yolu doğru çizebilmek, okuyucuya ahlaki ve milli duygular aşılayabilmek maksadıyla yazılan bu tarz eserler, öğretici bir mahiyet arz ettiklerinden “öğretici” veya “pragmatik” denilen tarihçilik akımı içinde yer alırlar Bu tarzın önderliğini yapan kişi Thukydides’tir Gerçek anlamda tarihçilik, onun “Pelopennesoslular ile Atinalıların Savaşı” adlı eseriyle başlamıştır Bu eser sadece edebi bakımdan değil, metod ve zihniyet bakımından da daha önceki eserlerden çok farklıdır


Bu fark, eserin gerek konu, gerekse muhtevasında kendini göstermektedir Eser zaman ve mekân bakımından sınırlandırıldıktan başka, sadece müellifin yaşadığı devrin olaylarına tahsis edilmiş; devlet, tarihi realitenin merkezi olarak görülerek, esas yerine getirilmiştir Devlet düşüncesinin esasını siyaset teşkil etmesi dolayısıyla da Thukydides bir siyasi tarih yazıcısı olmuştur Thukydides yetişme tarzı sebebiyle de, araştırmaya yeni bir anlam getirmiştir Bu da “siyasi öğretim de faydalı olmak”tır Böylece ilk defa olarak tarih biliminin sosyal bilimler içindeki yeri de tayin edilmiştir




Burada amaç, faydalı olmak, tarih yoluyla tecrübeyi arttırıp bilgiyi çoğaltarak geliştirmek ve insanı başarılı kılmaktır

Bunun şartları ise:

1) Gerçeğe tamamen sadık kalmak,

2) Olay ve durumları anlatırken, aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır

Geçmişi öğrenerek, bu bilgilere dayanarak şu anki durum ve gelecek hakkında hüküm vermek anca bu şekilde mümkündür Tarih yazıcılığında bu tür, Thukydides’ten sonra diğer eski Yunan ve Roma tarihçilerince de benimsenmiş; Polybios, Plutarkhos, Tacitius, Machiavelli gibi yazarlar onun izinden gitmişlerdir Pragmatik tarih yazıcılığının en belirgin özelliği, tarihte ün yapmış şahsiyetlere geniş yer verilmesi, bu kişilerin idealleştirilmesi, hatta adeta insanüstü varlıklar haline getirilmesidir İslam tarihçiliğindeki “Siyer” kitapları bu tarza örnek olarak gösterilebilir Thukydides’in açtığı çığır, tarihi gerçekleri ortaya koymak hedefini güttüğü halde, örnek olmak prensibiyle de hareket ettiğinden, bunu benimseyen müelliflerin eserlerinde hep zaferler ve parlak olayların işlenmesine özen gösterilmiş, başarısızlıklar ve hayal kırıklıkları karşısında sessizlik tercih edilmiştir Bu da öğretici tarzın en büyük zaafını teşkil etmiştir