İniş

iniş

1 inmek eylemi ya da biçimi: iniş, çıkıştan daha çabuk oldu Otobüste inişler arka kapıdan yapılmalıdır Çarşıya her inişimizde ona da uğrarız Ağaçtan inişini bir görmeliydin

—2 Bir yere doğru inme, düzenli yükseklik kaybı: Mecburi iniş yapmak Uçak inişe geçti

—3 Yukarıdan aşağıya doğru eğimi olan yer: inişin hemen başında oturuyorlar (Karşt YOKUŞ)

—4 iniş aşağı, bayır bir yerden aşağıya doğru

|| iniş çıkış, engebeli olan

|| İniş yokuş, hem inişi, hem yokuşu bulunan

—Havc Bir uçağın, bir uzay aracının yere konmak eylemi (Bk ansikl böl)

|| Otomatik iniş bir uçağın pilot katkısı olmadan inişi,

|| iniş takımı, bir uçağın inmesi ve kalkması için altına yerleştirilen düzenek

—Mad oc Maden ocağına inen kimseleri sayma birimi, (iniş ve çıkışların sayısı, ocakta kaç kişi bulunduğunu tam bilmek için çok duyarlı biçimde denetlenir)

—Spor izlenecek yönün, bayraklı, değişik renkte sopalardan oluşan kapı"larla belirtildiği bir pist üzerinde yapılan kayak sürat yarışı (Uluslararası yarışmalarda düzey farkı, yakaşık 3 km'lik bir pist İçin 800 ile 1 000 metre arasındadır)

—ANSİKL Ask havc Askeri uçakların çağdaş teknolojiden kaynaklanan bazı iniş sorunları vardır; ağırlık ve hız artışı daha uzun, daha dayanıklı pistlerin yapımını, ayrıca özel fren malzemelerinin kullanımını gerektirir Bazı hava kuvvetleri sorunu, kısa ya da düşey kalkış ve inişli uçaklarla çözmeye çalıştı Bununla birlikte, kötü hava koşullarında iniş İçin gereken yardımcı sistemlerle ilgili önemli sorun henüz çözülemedi Hava kuvvetlerinin birçoğunun 50'lerln başından bu yana uyguladığı İLS (borda donanımı ve yerde bir istasyon gerektiren instrument Lan-ding System [aletli iniş sistemi]) hâlâ kullanılır Buna koşut olarak NATO'da hizmete giren PAR'nin (yerde üslenmiş Preclsi-on Approach Radar [duyarlı yaklaşım radarı]) kimi sakıncaları yüzünden uzun vadede değiştirilmesi gerekmektedir Kim NATO ülkelerinde 1970'te başlayan araştırmalar, XX yy'ın son on yılında sonuçlanacaktır; MLS (Microwave Landing System [mikrodalgalı iniş sistemi]) denilen bu yeni sistem bir yer istasyonuna ve borda donanımına dayanacaktır Bir kaç yıldır Sovyetler'in 70'lerln başında Amerikalıların ilgilenmediği lasere dayalı yardımcı İniş sistemi üzerinde çalıştığı sanılmaktadır

—Havc Bir uçak ya da helikopter yere göre hızını azaltmak için daima rüzgâra karşı iniş yapar; uçak görece düşük bir hızla, flapları ve iniş takımları açık halde, önceden belirlenen eğimde bir yörüngeyi izleyerek yaklaşır ve motorları ralantiye almış durumda çok düşük bir yükseltide pist başına ulaşır; ama motor gücü, rüzgâr hızının ani yükselişi halinde pist dışına düşme tehlikesini önlemek İçin yeterli düzeyde tutulur; bu andan başlayarak iniş, uçak yere teğetsel biçimde dokunacak ve hızın düşey bileşeni olabildiğince, örneğin 1 m/sn'den düşük olacak biçimde bir "palyeye geçiş" ile tamamlanır; hızın bu düşey bileşenini veren kinetik enerjiyi tekerlek lastikleri ve özellikle iniş takımlarındaki uzun esnemeli amortisörler sönümler; amortisörler düşey hızın 2,5 ile 3,6 m/sn arasında değişen maksimum değerlerine göre hesaplanmıştır Tekerlekler yere dokunduğu anda pilot, frenleme araçlarını kullanır; bu frenler arasında şunlar sayılabilir: tekerlek frenleri; aerodinamik frenler (90° kırılabilen kanat ya da gövde panoları) pervane adımını ya da türbojet-lerde İtme kuvvetini ters çevirme; kuyruk paraşütü (yüksek hızlarda iniş yapan askeri uçaklarda ya da buzlu pistleri sık kullanan bazı nakliye uçaklarında)

iniş hızı özellikle kanat yüküne ya da uçağın kütlesiyle kanat yüzeyi arasındaki orana ve kanattaki tutunma artırıcı düzeneklerin (hücum ve kaçış kenarı flapları) etkinliğine bağlıdır Hafif ve kısa inişli uçaklarda bu hız 20 ya da 25 m/sn'nin (72 ile 90 km/sa) altına inebilir; en hızlı uçaklarda İse (savaş uçakları, sesüstü sivil uçaklar) 300 km/sa'e ulaşabilir Bu yüzden hızlı uçaklar için betonlanmış uzun pistler (3 km'den 4 km'ye kadar) ve çok iyi yetiştirilmiş pilotlar gerekir; ayrıca uçaklar, pilotlara yardımcı olan otomatik pilotaj aygıtlarıya donatılır

ilk iniş takımları, basit kızaklardan (planörlerde hâlâ kullanılır) ya da gövdeye amortisörlerle bağlı makaslara takılan parmaklı hafif tekerleklerden oluşuyordu Çağdaş bir uçağın iniş takımlarının yapımında çok ileri tekniklere ve ayırtedici mekanik özellikleri yüksek malzemelere başvurulur, çünkü takımın iniş anındaki çarpmayı ve frenleme enerjisini soğurması ve çok hafif olması (aracın toplam kütlesinin °/o 2 ile 3'ü) gerekir Üstelik iniş takımını içeri çekme zorunluluğu bunların yapımını büyük ölçüde güçleştirir Bu yüzden iniş takımlarında dayanımı çok yüksek çelikler ve hafif alaşımlar, çok İyi nitelikte disklı frenler (bazen karbondan), inişte ani yuvarlanmaya dayanabilecek özel lastikler kullanılır Kısa İniş ve kalkıştı, düzensiz alanlara inebilen kimi uçaklarda, düşük basınçla şişirilmiş, böylece düzensiz ya da devingen yüzeyli zeminlerde yuvarlanmaya elverişli birçok lastik taşıyan ve çok yüksek esneklik gösteren özel iniş takımları kullanılır
Günümüzde benimsenen düzen üçlü takım kullanmaya dayanır; bu düzende ana tekerlekler ağırlık merkezinin arkasında yer alır; burun tekerleği ya da teker¡ekleri yönlendirilebilir ve pistte yuvarlanma sırasında uçağın manevra yapmasını sağlar Suya ya da karlı bir alana İniş yapacak uçaklarda, çoğunlukla tekerleklerle birlikte, kayaklı ya da şamandıralı iniş takımları bulunur (amfibi uçaklar) Hava yas-tıklı iniş takımları denenmiş, ama uygulama evresine ulaşmamıştır

Günümüzde otomatik iniş sistemlerine, görüş koşulları kötü havalimanlarında çalışan havayolu şirketleri çok sık başvurur Bu alanda öncü rolünü Caravelle oynadı Ama günümüzde Concorde, Alrbus, Boeing 747 vb gibi hemen hemen bütün uçaklar çok gelişmiş sistemlerle donatılmıştır Bu sistemler radyoelektrik ya da aerodinamik algılayıcıların sağladığı işaretleri kullanan hesaplayıcılara (bilgisayarlar) dayanır; radyoelektrik işaretlerini, radyo-biykınlar, yükseltiölçen radyosondalar, uzayda bir iniş ağı oluşturan İLS, yani "instrument Landing System" yayınları sağlar Yerdeki ve uçaktaki yardımcı aygıtların niteliğine göre çeşitli otomatik iniş sistemleri vardır III kategori denilen en gelişmiş sistemle, yatay ve düşey görüş sıfır olsa bile iniş yapılabilir