İletim

iletim a iletmek işi

—Akust Havayla iletim, seslerin dış ve orta kulağın oluşturduğu normal yollardan geçerek içkulağa İletimi

|| Kemikle iletim, seslerin kemikli bir yüzeye (genellikle kafatası) yerleştirilen bir diyapazonla ya da bir vibratörle İletimi (Kemikle İletim yalnızca içkulağın işlevini incelemeye olanak verir)

—Bayınd İletim kanalı, İSALE KANALr'nın eşanlamlısı

—Bitki fizyol Bitkinin bir bölümünden diğerine madde taşınması (Böylece köklerin emici kıllarından içeriye giren su ve mineral tuzlar, kabuk parankimasından merkez silindire geçer, damarlara ulaşır, sonra, yapraklara kadar gider Hafif molekül ağırlıklı ozltlerce zengin ongun besisuyu, kalbursu soymuk borularını kullanarak yapraklardan diğer organlara [kök, meyve, tohum, meristem, vb] gider Polarmış olan oksinin iletimiyse genellikle soymuk-damarlarla gerçekleşir, ama her canlı doku onun için iletici olabilir)

—Bot Bitkilerde özsuyun dolaşımı

|| iletim dokusu, ham ve ongun besisuyunu ileten dokuların tümü (odun damarları, soymuk boruları)

—Denizbil iletim akıntısı, moleküllerin rüzgâr ve dalga çatlaması etkisiyle yer değiştirmesi sonucu oluşan deniz akıntısı

—Elekt Elektrolitik iletim, bozunma ve elektrolitik taşınma yoluyla bir devrede elektrik aktarımı yöntemi (Bu yöntemi Faraday ortaya koydu)

|| Gaz iletimi, iyonlaş-mış bir gaz içinde akım iletimi (Yük taşıyıcıları, iyonlaştırıcı bir dış etken gerekmeden oluşuyorsa, özerk iletimden, tersi halde özerk olmayan İletimden söz edilir) [Eşanl ELEKTRİK BOŞALMASI, DEŞARJ ]

—Fiz Bir cismin bir noktasından öbürüne, sıcaklık farkı ya da gerilim farkı etkisiyle, ısı (ısıl iletim) ya da elektrik (elektrik iletimi) geçişi (Elektrik İletimine, elektron ya da iyon kökenli bir iletim akımı eşlik eder iletim sırasında madde aktarımı olmaz) [Bk ansikl böl]

—Fizyol Eylem potansiyelinin, sinir ve kas liflerinde, zarların boyunca yayılması (Bk böl) ansikl

—Hidr pnöm Hidrostatik iletim, motora bağlı değişken silindir hacimli bir pompa içeren ve hızı ayarlanabilen hidrolik iletim mekanizması (Açık devreli iletim'de motordan çıkan yağ doğrudan hazneye geri döner; kapalı devreli iletim'de dönüş devresinde bir basınç sınırlayıcısı bulunur; kilitlenir devreli iletim'de her iki yöne de kapalı olan devre, devindirlci yükü engeller) [Eşanl HİDROSTATİK TRANSMİSYON)

—Mak san AKTARMA'nın eşanlamlısı

—Oto TRANSMİSYON'un eşanlamlısı

—Telekom Bir noktadan bir ya da birçok noktaya İşaretlerle bilgi aktarımı (Bk ansikl böl) || Eşik dışı iletim, bir işaretin, artı ve eksi iki eşik arasında yer alan bölümlerine eşik değerlerini verme ve yalnızca eşiklerin aralığı dışındaki bölümleri iletme,

—ANSİKL Fiz
• Elektrik iletimi Bu olay bir potansiyel farkı etkisiyle bir maddeden, elektrik akımının geçişini gösterir Bu akım, elektrik yüklü parçacıkların akışından kaynaklanır; dolayısıyla iyi bir iletkenin, serbestçe yer değiştirebilen yükler taşıması gerekir
Genellikle İki tür elektrik iletimi vardır: elektron iletimi metallerin, yarıiletkenlerin ve doğrusal zincirli kimi polimerlerln serbest elektronlarından kaynaklanır; iyon iletimi' ni ise, elektrolitik çözeltilerin ve iyon-sal iletkenler denilen kimi katıların (örneğin (3 alümin) taşıdığı iyonlar sağlar

• Isıl iletim Isı, maddeyi oluşturan parçacıkların (moleküller, atomlar ya da elektronlar) ısıl çalkalanmalarından doğar Bu ısı, sayısız çarpışmalarla, yavaş yavaş yayılır; çarpışmalar sırasında, sıcaklığı yüksek bir noktada yer alan parçacıklar kinetik çalkalanma enerjilerinin bir bölümünü sıcaklığı daha düşük bir noktada bulunan parçacıklara bırakır

Serbest elektronlar taşımaları yüzünden metallerin ısıl iletimi yüksektir Gaz gibi, yoğunluğu düşük ortamlarda, ısı iletimi zayıflar Kristal yapılı katılarda, ısı iletimini atomların titreşimi (fononlar) sağlar İletim, ideal kristallerde (kuvars, alümin) yüksek, kötü krlstalleşmiş malzemelerde (biçimsiz maddeler, camlar, tahta, plastik maddeler) düşüktür Isının iletimi, taşınım ve ışımadan daha yavaş gelişen bir süreçtir


—Flzyöl Sinir yollarında iletim Sinir hücrelerinin zarları dinlenme halinde iken kutuplaşmıştır, eylem potansiyeli (sinir akımı) zarın kutuplaşmasını ortadan kaldırır Kutuplaşması kalkan bölgenin çevresinde, zarın içinde yerel akımlar meydana gelir; bunlar kutuplaşmayı azaltarak zarın, uya-rılganlık eşiği denilen bir noktaya varmasını sağlar Bu eşiğe varılınca zarın İletkenliği birdenbire değişir ve sodyumun kütle halinde hücreye girme olanağı doğar: böylece eylem potansiyeli adım adım ilerleyerek yayılır
Bazı sinir lifleri, çok iyi bir elektrik yalıtkanı olan miyelinle kaplıdır Miyelin kılıf, Ranvier düğümleri hizasında kesintiye uğrar Yerel akımlar ancak Ranvier düğümlerinde ortaya çıkabilir ve sinirsel işaret bir Ranvier düğümünden ötekine ulaştığı için yayılma daha hızlı olur: buna sıçramalı iletim denir

• Kalpte iletim Kalbin kasılmasını sağlayan özerk sinir akımı, sağ kulakçıkta ana toplardamarın ağzına yakın bir yerde bulunan Keith ve Flack düğümünden (ya da sinüsünden) doğar Kulakçık kasında bir çember çizerek yayılır ve kulakçıklarla karıncıklar arasındaki tek geçiş yeri olan Aschoff-Tawara düğümüne varır; tek geçiş yeri burasıdır, çünkü kalp boşlukları her yerde kulakçık-karıncık kapaklarının lifsel halkalarıyla birbirinden ayrılmıştır ve bunlar iletken değildir Akım, karıncıklar arası bölme içinde yer alan His demetlnce kapılır Sağ ve sol dallara ayrılan His demeti, karıncık kasını saran Purkinje ağı içinde sona erer ve getirdiği akımı bu ağa aktararak kalbin kasılmasını sağlar Bu iletim dokusu iki açıdan özgünlük gösterir: dokunun her kademesinde, sinüsten uzaklaştıkça giderek yavaşlayan ve komut normal olarak sinüsten geldiğinden (sinüs ritmi), alttaki daha hızlı ritimle örtülen özel bir ritim vardır Sinirsel iletim burada hızlıdır ve His demetinin sağ ve sol dallarında (dal blokları) herhangi bir lezyon olmadığı hallerde karıncık kasılmasının eşgüdümünü sağlar

—Telekom iletim ve İletişim, telekomünikasyon ağlarının tasarımında ve çalışmasında iki temel tekniği oluşturur, "iletim" terimi çoğu kez, telekomünikasyon biçimine (telefonla, telgrafla iletim, veri iletimi) ya da iletimin çok farklı ayırtedici özellikler göstermesine neden olan işaret biçimine göre farklı anlamlar alır (örneksemell iletim, sayısal iletim) Ulusal ya da uluslararası bağlantılar ve ağlar, İletim yolları için tek bir standardın benimsenmesine yol açtı Standart iletim sığası birimi olarak bant genişliği 4 kHz olan telefon yolu kabul edildi; bu seçim iletişimde çoğunlukla telefon ağlarının kullanımından kaynaklandı

• Örneksemeli iletim ve frekans çoğullaması Örneksemell İletimde telefon hatları, frekans çoğullamasıyla basamaklandı-rılmış birçok ölçek halinde gruplandırılır; bu ölçeklerden her biri, bir bağlantının sığasını istenene en yakın değere uyarlamayı sağlar Gruplandırma sonucu art arda 12 hatlık birincil grup (bant genişliği 12x4 = 48 kHz), 5 birincil gruptan oluşan ikincil grup, 5 İkincil gruptan oluşan üçüncül grup vb elde edilerek eşeksenli çift ya da Hertz demeti yolu başına binlerce hatta ulaşılır Kimi telgraf İşaretleri, bir telefon hattından armonik telgraf* yoluyla iletilebilir Öte yandan, örneğin veri ileşitlmi ya da televizyonda (röle uyduyla), belli sayıda telefon tipi hat ya da hat grubu, elverişli toplam bant genişliği içinde birleştirilerek daha büyük debiyle ya da daha geniş bant üstünden işaret iletimi sağlanabilir

• Sayısal iletim ve zaman çoğullaması Sayısal iletim, elektrikli telgrafla birlikte doğdu ve kısa sürede bütün telekomünikasyon biçimlerinde benimsendi Sayısal işaretler eşzamanlıysa, düzenli zaman aralıklarında, eşzamanlı değilse düzensiz zaman aralıklarında iyice belirlenmiş çok az sayıda değer alabilir Eşzamanlı iletimde, verici ve alıcı organların eşzamanlılığı, eşzamanlı işaretler İzlenerek değişmez hızda tutulur Eşzamansız ya da ritimsiz iletimde, alıcı organ, her karakter ya da blok İşaretinin seçimli başlangıç anını bildiren bir başlama kumandası işaretiyle keslkl biçimde eşzamanlılığa girer Bir mikrofonun oluşturduğu ses İşaretleri gibi örneksemell işaretlerin sayısal iletimini sağlamak için bunlar düzenli aralıklarda ölçek-lenlr ve değerleri büyütülerek, ölçekler, sınırlı sayıda değişmez değerle gösterilir; bu değerlerin her biri bir karakteri gösteren İşaret öğeleri grubuna özdeş kodlu bir grup biçiminde iletilir Ses işaretleri saniyede 8 000 kez ölçeklenir ve 256 farklı değerden (yani 28) her biri, son telefon işareti saniyede 8x8 000 = 64 000 (64 kb/sn ya da kbit/sn) öğelik ikili işaret oluşturacak biçimde, 8 İkili öğe taşıyan bir grupla gösterilir Bu yönteme kodlu darbelerle kipleme adı verilir Kodlu darbelerle diferansiyel kipleme ya da delta kip-lemesi adı verilen bir başka türde, birbirini izleyen işaretler arasındaki farklar kodlanarak yukarıdaki değer 32 kb/sn'ye indirilebilir Elde edilen İşaret, yenileyicl denen tekrarlayıcılarla, hat üzerinde yükseltmeye ve zaman çoğullamasına çok elverişlidir Bu çoğullamayı gerçekleştirmek için, her biri bir ses işareti ile bir telefon hattına karşılık düşen ve 8 ikili öğeli bir grup olan art arda 30 uygun zaman aralığı grubu oluşturulur Her sekiz binde bir saniyede bir zaman aralığı, çoğullamanın derecesine göre ardışık ya da ardışık olmayan örüler içinde aynı hatta ayrılır 30 hat ve iki hizmet zaman aralığından elde edilen bir grup, sayısal iletimde 2 Mb/sn'llk (tam olarak 32x64103 = 2 048 kb/sn) bir ikili debi taşıyan standart bir temel grup oluşturur

Genellikle 140 Mb/sn'lik debiyle 2 000 hat içeren yaklaşık 64 grup kolayca gerçekleştirilebilir; ama 280 ve 560 Mb/sn'lik debiler ancak optik liflerle elde edilebilir; bu da tek bir lif üzerinde 4 000 ile 8 000 hat demektir Telefon hattı, standartlaştırmada temel alınsa bile, frekans çoğullamasıyla sayısal İletim de, ölçekleme yoluyla herhangi bir başlangıç İşareti türünü oluşturmayı sağlayabilir Bu tür iletimde her işarete, uygun bir zaman aralığı sayısı ve bu aralıkları istenen nitelikte oluşturmaya yeterli ardışık örü sayısı ayrılır 500 kb/sn'lik bir debiyle, çok yüksek nitelikte monofonlk bir radyo yayını işte böyle iletilir Değişik biçimlerde başlangıç işaretleri üreten sayısal ağlara, tümleşik sayısal ağlar adı verilir

Sayısal İletimde zaman komütasyonu, her hatta kendisine ait uygun zaman aralıkları dizisini verecek biçimde, sayısal işareti yarılletkenll ikilldevrelerle dönemsel olarak örneklemeye dayanır Kablolar radyo dalgaları, optik lifler gibi her tip iletim ortamına uyan sayısal iletim, ortamların sığası arttıkça, daha da yaygınlaşacaktır

• iletim ortamları Abone hatları ve kısa erimli, düşük sığalı kimi kent ya da uydukent bağlantılarında, gerek yeraltına döşenmiş hatlar, gerek hava hatları (çelik ve kabloyla taşınan) biçiminde çoklu kablo çiftleri kullanılır Erimi birkaç kilometreye ve üstüne çıkarmak için Pupiu bobinleri denen, seri bağlı indüktanslarla yüklü, çoklu kablo çiftlerinden yararlanılabilir; ancak bu yöntem devrelerin bant genişliğini, yani yol sayısı bakımından sığasını azaltır Sığaları artırmak İçinse, bobinleri kaldırmak ve devre üzerine, birkaç kilometrelik aralıklarla, tekrarlayıcı denen yük-selteçler yerleştirmek gerekir

Büyük sığalı yer bağlantılarında genellikle, birçok kablo çifti içeren eşeksenli kablolardan yararlanılır En yaygın kullanılan 2,6/9,5'luk (bu rakamlar eşeksenli iletkenlerin çaplarını belirtir) eşeksenli kablo çifti 1,5 km aralıklarla yerleştirilmiş tekrarlayıcılarla, 60 MHz'lik bir frekansa kadar, 11 000 frekans çoğullamalı telefon hattı ya da 4 km aralıklarla yerleştirilmiş tekrarlayıcılarla ikili debisi 140 M b/sn olan, zaman çoğullamalı 2 000 hat taşıyabilir Coğrafi konum ve engebe durumu izin verdiğinde, eşeksenli bağlantılar yerine, tamamen benzer sığalı Hertz demetleri kullanılır; bunlarda, aktarma istasyonları arasındaki uzaklık (engebenin belirlediği), tekrarlayıcılar arasındaki uzaklıktan daha büyüktür Nihayet, özellikle tekklpli optik lifler, tekrarlayıcılar arasındaki uzaklık yaklaşık on kez daha büyük olmak koşuluyla lif başına en azından eşit sığalar sağlar
Büyük çaplı tek kablo çiftinden oluşan eşeksenli denizaltı kablolarıyla* 4,5 ile 5 deniz millik aralıklarla yerleştirilmiş tekrarlayıcılar kullanılarak 2 500 ile 3 500 hat arasında sığalar elde edilir

Son yıllarda, denizaltı kablolarının Atlas okyanusu'nu aşan hat sayısı bakımından sığası ve hat başına maliyeti, röle telekomünikasyon uydularının sağladığı sığa ve maliyetle hemen hemen eşit düzeye gelmiştir Oldukça hızlı kurulabilen uydu bağlantıları, karmaşık ve pahalı olmalarına rağmen, sığaların birçok kullanım noktası (uç istasyonlar) arasında dağıtılabilme-si nedeniyle çok sayıda erişime olanak verme üstünlüğünü taşır; ne var ki hizmete giren yeni röle uydular yakında frekans bantlarının bölüşümlü parçalar halinde Hertz demetleriyle dolu olmasından kaynaklanacak bozulmalara uğrama sakıncasını gösterebilir Bu arada tekklpli optik liflerin kullanımı sonucunda, denizaltı kablolarının hat sayısı açısından büyük üstünlük kazanacağı sanılmaktadır