İletişim

iletişim

1 Genellikle dil aracılığıyla haberleşme, ilişki kurma; bir konuşucuyla yanıt beklediği bir dinleyici arasındaki sözlü alışveriş: Ülkenin dilini bilmediğinden, yerlilerle iletişim hiç de kolay olmuyordu Telefon en sık kullandığımız iletişim araçlarından biridir Adamlarıyla iletişim kurun, onlar size bilgi verecektir (Eşanl BİLDİRİŞİM, KOMÜNİKASYON) [Bk ansikl böl Dilbil]

—2 iki ya da daha çok kimse arasında bir anlaşma, düşünsel açıdan bir yakınlaşma doğmasını sağlayan ve karşılıklı konuşmaya dayalı ilişki; diyalog: Aralarında iletişim yok iletişim kopukluğu

—Bilş Insan-makine iletişimi, bir kullanıcının bilgisayarla diyalog kurmasını sağlayan yöntem (Bk ansikl böl)

—Etol Hayvan iletişimi, iki ya da birçok hayvan arasında, davranışlarda karşılıklı uyarlanma etkisi yaratan çeşitli işaretlerin verilip algılanması (Bk ansikl böl)

—Telekom Telekomünikasyon sistemiyle birbirine bağlı İki ya da daha çok abone ya da merkez arasında önceden belirlenmiş uzlaşma uyarınca bilgi aktarımı

|| iletişim araçları, yazılı, sesli ya da görsel yapıtların dağıtımını, yayımını ya da iletimini sağlayan her tür teknik (Bu alanda basın, bilgisayar, videogram, haberleşme uyduları, telli dağıtım hatları, videografi, hertz dalgalarıyla radyo ya da televizyon yayınları sayılabilir)

—Düşüncenin ifade ve iletimini sağlayan her araç (Eşanl ME-DİA) || Çoğullamalı iletişim, ikiden çok abone ya da merkez arasında kurulan iletişim || Pnömatik iletişim, silindir biçiminde kutulara yerleştirilen belge halindeki bilginin, bir boru ağı içinde sıkıştırılmış havayla aktarımı || Toplu iletişim, birçok abone ya da merkez arasında, birinin yayımladığı işareti tümünün alabileceği şekilde kurulan iletişim || Yayımlı iletişim, çağıran bir aboneden ya da merkezden, çağırılan birçok abone ya da merkeze yönelen bilgi aktarımı

—Topbil Grup iletişim aracı, yararlananların ya da seslenilen kimselerin (ister bölgesel bir topluluk, ister özel bir ilgi alanı ya da ortak bir özellik [yerel radyo ve televizyon] sözkonusu olsun) aynı gruptan oldukları bilgi ya da iletişim organı (Bk ansikl böl)

—Topruhbil ve Topbil Gruplar ya da bireyler arasında kurulan bir ağ aracıyla mesajların her türlü iletim ve algılanma süreci (Bk ansikl böl)

|| Kitle iletişimi, her çeşit mesajın az ya da çok geniş ve ayrışık bir topluluk içinde yayılmasını sağlayan yöntemlerin tümü (Kitle iletişimi, bel-çikalı ve ingillz-amerikalı toplumbilimcilerin sırasıyla kolektif yayın teknikleri ve mass media olarak adlandırdıkları şeylerin eşanlamlısıdır) [Bk ansikl böl]

|| Siyasal iletişim, resmi ya da resmi olmayan iletim kanalları aracılığıyla yönetenlerle yönetilenler arasında yapılan bilgi alışverişi

—ANSİKL Bilş insan ve bir bilişim makinesi arasındaki iletişim birçok yoldan kurulabilir Örneğin bir yazıcı ve daktilo klavyesine benzer bir klavye kullanılabilir; bu klavye, metinleri, hem işlemcinin, hem de bilgisayarın yürüttüğü programın anlayabileceği dilde yazmayı sağlar (bu alanda doğal dillere yaklaşan yüksek düzeyli diller kullanma eğilimi vardır) Bir görüntüleme ekranından yararlanılabilir; bu türde bilgisayar yürüttüğü işlemlerin sonucunu ve olası işlemlerin listesini görüntüler; kullanıcı ise, bir klavyeyle veri ve komutları, makineye yükleyebileceği gibi ekran ya da makineye bağlı grafik levha üzerinde bir ışık kalemini dolaştırarak da bilgisayara verebilir Nihayet sözle iletişim kurulabilir; bu yöntemde bilgisayar işlemcinin sesini tanıyan bir sistem ve seslerin bireşimini yaparak, programların sonuçlarını doğal dilde ifade eden bir aygıtla donatılır (günümüzde sesli etkileşim, birkaç özel uygulamayla sınırlıdır)

—Dilbil Sibernetlkçilerle bilgi işlem kuramcılarının inceledikleri iletişim, en genel anlamda, bir bildirinin bir oluk aracılığıyla, bildirinin oluşturulması için gerekli kodu, en azından belli bir bölümüyle, karşılıklı olarak bilen bir verici ve bir alıcı (canlı ya da teknik) arasındaki iletimidir

Her iletişim dizgesi (doğal diller de bunların içindedir), bu durumda şu öğeleri kapsar:

1 sınırlı sayıda belirtkeler ve bu belirtkelerin aralarında birleşimi sağlayan kurallar bütünü, bir kod;

2 bildirinin aktarımında fizik dayanak olan bir oluk (sözlü iletişim durumunda hava);

3 bildirinin hem kaynağı, hem de kodlayıcısı bir verici (ya da gönderen);

4 bildiriyi hem alan, hem de kodu çözen bir alıcı, iletişim süreci ar-tıkbildirinin azaltmayı amaçladığı belli bir "gürültü" yoğunluğundan (kodlama ya da kod çözme sırasındaki yanılgılar, oluktaki bozukluklar) etkilenir

iletişimin incelenmesi, dil işlevleri sorununu ortaya çıkarır R Jakobson, iletişim sürecinde yer alan öğe kadar dilsel işlev saptadı: verici, alıcı, kod, bildiri, bağlam, ilişki üstünde odaklaşan işlevler

—Etol Hayvan iletişiminin işlevleri Hayvanlar evreninde, bireyler arasındaki ilişkiler bilgi alışverişi sayesinde gelişir ve sürer Çeşitli yapılardaki işaretlerin verilmesi ve algılanması, davranışların çoğunun oluşmasına ve düzenlenmesine yol açar Aynı türden hayvanların birbirlerini tanımaları buna bir örnektir Belli bir çevrenin doğal kaynaklarını başka türden bireylerle paylaşan hayvanlarda tanıma özellikle önemlidir: örneğin, her ördek türünde, erkeklerin kanatlarında uçuş sırasında aynı türden bireylerin toplanmasına olanak veren, biçim bakımından gözalıcı ve özel renklerle donanmış bir desen vardır Ana babanın yavrularını tanıması da çeşitli görsel ve işitsel dürtülere bağlanabilir: hindilerde, yavruların bağırışı annenin davranışını harekete geçirir (sağır bir dişi hindinin yavruları yaşamaz) Gri ördekte (K Lorenz), evcil tavukta (J C Guyomar'ch) özel dürtülerin algılanmasında annenin bağırışı temel rol oynar
Bazı durumlarda gerçek bir bireysel tanıma sözkonusudur Sözgelimi dişi koyun, doğumu izleyen saatlerde yavrusunu yalayarak onu- sürünün öbür kuzularından ayırt etmeyi öğrenir Bir kez bu bilgiyi edindi mi, başka bir kuzuyu emzirmeyi kabul etmez Sürekli çiftler halinde yaşayan hayvanlar da eşlerini tanırlar O Heinroth (1911), bir erkek kuğunun yalnızca eşinin başı suyun içindeyken ona saldırdığını, buna karşılık dişi başını sudan çıkarır çıkarmaz, sanki başın bazı özellikleri erkeğe dişisini öbür kuğulardan ayırt etme olanağı veriyormuş gibi, erkeğin saldırıyı durdurduğunu gözlemledi

Çiftleşmeden önceki bazı davranış dizileri gerçek söyleşilerdir Bir hayvanın tepkisi, karşılıklı fizyolojik bir uyuma yol açarak öbür hayvanın bir sonraki etkinliğini belirler D S Lehrman (1964), üreme çevriminin başında erkek kumrunun kuğur-daması ve eğilip doğrulmasının dişide go-nadrop hormonların salgılanmasına yol açtığını kanıtladı Bu hormonun salgılanması, östrojen (yuvanın yapım işlemini başlatır) ve progesteron (kuluçkanın başlaması) oranının yükselmesine neden olur Can çekişme, mimikler ve düşmanları tehdit ederken alınan tavırlar, rakiplerinin saldırganlık derecesi üstüne hayvanlara bilgi verir W Kühme, filin, baş, hortum ve kulaklarını, saldırganlık derecesine ya da korkuya bağlı olarak 20 farklı biçimde tutabildiğini betimledi (1963) Belli bir toprak parçasına sahip çıkan hayvanlar, belli bir uyarı ve tehdit işaretleri düzenlemesinden yararlanırlar (ötücükuşların şarkıları, memelilerin kokulu işaretler bırakmaları, renkli işaretlerle donanma) Korkmuş ya da yaralanmış bir hayvan tehlike İşaretleri yayar Yırtıcı bir hayvanın yaraladığı golyanbalığı, soydaşlarının birden bire ortadan yok olmasına yol açan özel bir fe-romon salgılar Özel alarm bağırışlarının teybe kaydedilmesi, bazı kuşları (kargagiller, martıgiller) zararlı olabilecekleri havalimanlarından uzaklaştırılmak için kullanılmaktadır

Ph Gramet (1976), çok kalaba-lıklaşmış sığırcık sürülerini harekete geçirerek uyudukları yerlerden uzaklaştırmada aynı yöntemden yararlanmıştır (-> ALARM tepkisi) Özellikle topluluklar oluşturarak yaşayan türlerde, topluluğun tehlikelerden korunması ve bireyler arasındaki kaynaşmanın sürmesi için iletişim vazgeçilmez bir koşuldur Arılar görsel ve işitsel işaretleri belli biçimlerde düzenleyerek, yeni bal toplama alanlarının yeri, yapısı ve önemi üstüne birbirlerine bilgi aktarırlar Maymunlarda bireyin duruşu ve hareketleri topluluktaki hiyerarşik yerini belirtir: rhesus maymunlarında, yaşadıkları topluluğa egemen olan bireyler başlarını öne uzatarak ve kuyrukları dik yürürler; oysa boyun eğmiş maymunlar yere bakarlar ve kuyruklarını aşağıda tutarlar

• Görsel işaretlerin rolü Bu iletişim yolu, görme algılayıcıları oldukça gelişmiş türlerde, yani çoğunlukla omurgalılarda ve bazı omurgasızlarda (eklembacaklılar, yumuşakçalar) gelişmiştir Görsel işaretlerin pek azı alıcıda değişmez bir yanıt uyandırır: işaretin anlam değeri hem hayvanın ruhsal durumuna, hem de işaretin verildiği dış çevreye bağlıdır
Görsel İşaretler biyolümlnesan işaretler olabilir (-► BİYOLÜMİNESANS) ya da içinde bulunulan çevredeki ışığın yansımasından yararlanabilir Bu sonuncu işaretler hem motor eylemler (baş sallamalar, kanat çırpmalar, yüz mimikleri, vb), hem de belli bir duruşa bağlanan özel morfolojik şemalar biçiminde hayvan bildirişiminde rol oynar Bu işaretlerin anlamlandırılması, işareti verenin ve alanın göreceli yönelimine bağlı olarak değişir

Görsel işaretlerin en karmaşık olduğu kesim, topluluklar halinde yaşayan türlerdir: sözgelimi evcil arıların dansları Topluluktaki bireyler bir teste ne kadar alışkın olurlarsa bu test de o kadar açık anlamlı hale gelir: cinsel gösteri yaptıkları sırada sıçrayıcıörümcekgillerde ön ayakların ritmik hareketleri, iguanagillerde baş sallamalar (tehdit işareti) vb Çoğunlukla 2 ya da 3 dürtünün birleştirilmesi işaretin etkisini artırır: toprağı üstünde etkinlik gösteren nar bülbülünde, özel bir işaret vererek belli bir yöne dönerek durma

Bazı işaretlerdeki niceliksel değişiklikler hayvanın duygusal durumuna bağlıdır: siyam kavgacıbalığı (Betta splendens) saldırganlığı şiddetli olduğu ölçüde yüzgeçlerini genişletir