Histeri

HİSTERİ a (fr hystérie'den) Paroksistik ("sinir krizleri", çırpınma nöbetleri, kasılmalar, lipotimiler; katalepsi nöbetleri) ya da sabit bedensel semptomlar (paraliziler, çözülmeyen adale kasılmaları, duyarlık ya da çeşitli duyumsal işlev bozuklukları) halinde kendini gösteren ve bilinçdışı tasarım ve duygularla ilgili hiçbir nörolojik sistemleştirmeye el vermeyen nevrotlk kişilik yapısı (isteri de denir) [Bk ansikl böl Psikan ve Psik]

—Psik Histeri tıkanması, çok sık rastlanan bir bunaltı belirtisi: üst karından gırtlağa doğru yükselen tıkanmada, insan boğu-luyormuş gibi olur

—Psikan ve Psik Boğuntu histerisi, boğuntu halleriyle birlikte görülen baskın fobi belirtileri ve dönme* (konversiyon) süreci yokluğuyla belirgin, klinik histerik yapı biçimi (Eşanl fobili nevroz) [Bk ansikl böl]

|| Dönme histerisi, baskın özelliği dönme görüntüleri ve boğuntu yokluğu olan klinik histerik yapı biçimi

|| Travma histerisi, Charcot tarafından betimlenmiş olan ve belirgin özelliği fiziksel bir travmadan sonra baş gösteren, ama bununla etiyopatolojik bir ilgisi bulunmayan ve çoğu kez bir örtüktük döneminin ardından gelen histeri biçimi (Bk ansikl böl)

—Topruhbll Kolektif histeri, karmaşa ve çalkantının egemen olduğu ve soysuzla-şarak isyana dönüşebilen patolojik davranışların tümü (Bu davranışlar, bunlara katılanların hepsinde aynı olabileceği gibi, bazı değişiklikler de gösterebilir Bu tür davranışlardan bazıları, belli tarihlerde ve belli yerlerde yapılmak koşuluyla, toplumsal bir nitelik kazanabilir: Antikçağ'da Roma saturnaliaları, Ortaçağ'da Deliler bayramı, karnaval)

—ansikl Psikan ve Psik Bu hastalık ilk kez Hippokrates tarafından cinsel ilişkiden yoksun kalmış kadınlarda dölyatağının yer değiştirmesi sonucu baş gösteren bir hastalık olarak tanımlanmıştır Ortsçağ'da, histerik belirtiler, insanın içine girip bedenini ele geçiren ve ona türlü eğilip bûkül-meleı; çırpınmalar yaptırtan İblise mal ediliyor ve yakmayla cezalandırılıyordu Histerinin bilimsel incelenmesine XIX yy başlarında girişildi Pinel ve Esquirol hastalığın oluşumunda cinsel kaygılara büyük önem verdiler Hastalığa "dölyatağı öfkesi" adı verilmesi de bu yaklaşımla açıklanabilirdi
Daha sonra, Charcot, 1882-1885 arasında yaptığı bir dizi çalışmada, histeriyi sinir sisteminin organik hastalıkları sınıfına soktu Erkek histerisinin varlığını kanıtladı, sürekli izlerini ve paroksistik bozukluklarını belirledi Charcot, büyük histeri krizini dört evreye ayırır: saramsı evre, büyük jestler evresi, tutkulu tavırlar evresi (ya da halüsinasyon evresi), son olarak da hezeyan evresi

Daha sonra, başta Babinski ile Dupré olmak üzere Charcot'nun öğrencileri, sürekli izlerin varlığını reddettiler ve histerik belirtilerin filizlenmesinde çevrenin oynadığı kışkırtıcı rolün ön planda geldiğini belirlediler Böylece histeri kesin olarak nöroloji alanı dışına çıkarılmış oldu Ama, özellikle Freud, Charcot'nun öğretimini izleyerek, histerinin psişik etiyolojisini belirledi Histerinin psişik etiyolojisinin bulunması bilinçdışı iie psikanalizin bulunmasına bağlıdır Freudcu kuram, bir "histerik kişilik yapısı" fikrinin belirlenmesine yardımcı oldu

Freud, daha ilk çalışmalarında, histeride psişik çatışma ile savunma'nın birleşik etkisi altında psişik nedenselliğin oynadığı patojen rol üzerinde durdu Daha sonra, histerik yapının kendine özgü iki klinik profili bulunduğunu fark etti: dönme (konversiyon) histerisi ve boğuntu histerisi Kimi psişik mekanizma tiplerinin ağır bastığını gösterdi Kişide patojen süreçlere yol açan bu psişik mekanizmalara kumanda eden çoğu kez: a) kişinin, zihinsel yaşamının geri kalan bölümüyle bütünleştirmeyi başaramadığı ve bazen egemen olamadığı duygularla bir arada bulunan tasarımlara bağlı dürtüsel tahrikler: b) bu tahrikleri ya da kişi için tehdit edici olan tasarımları harekete geçirmeye elverişli durumlardır

Histeride bastırımın önemi ve savunma etkinliğinin sürekliliği bilinçdışı psişik bir malzeme yığını oluşturan sözkonusu dürtüsel devinimlerin varlığıyla açıklanır Ayrıca, histeride Oidipus çatışmasının da rol oynadığını ileri süren özgül bir sorunsala göre belli bir tip özdeşleşim*in (histeri öz-deşleşimi), hatta aktarımın varlığı da ileri sürülebilir
J Lacan, Dora* (1951) vakası üzerine yaptığı yorumda, bir histeriğin, kadına duyduğu ilginin gerçek bir bireyle değil, o histeriğin kendi kadınsıllığı ile ilgili olduğunu gösterdi Histerik kendi kadınsıllığı-nın bilincine varamadığından kendi bedenini cinsellik niteliği taşıyan bir şey olarak kabul edemez; bu yüzden de "dönme semptomlarına yol açan işlevsel parçalanmaya" mahkûmdur

• Boğuntu histerisi Freud, Küçük Hans* (1900) vakasının analizinden yola çıkarak, belirgin özelliği fobi semptomları olan bir nevrotik yapı tipi ortaya çıkardı Bu tipin mekanizması histerininkiyle yapısal bir özdeşlik göstermekte, özellikle de tasarımlarla affektler arasında bir ayrışmaya yol açmaktaydı Tasarımdan ayrılan af-fekt, dönme histerisinde olduğu gibi bedensel bir dönme konusu olabilir Fakat affekt'in, boğuntu histerisinde olduğu gibi, boğuntuya dönüşmesi de olanaklıdır Bu son durumda, serbest kalan boğuntu, ikincil olarak yer değiştirir, fobi konusu oluşturan bir nesneye bağlanır

• Travma histerisi Bu hastalığı Charcot saptamış ve betimlemiştir Hastalığın tipik histerik özelliğini ilk kez görmüş, belirtilerini ortadan kaldırmakta hipnotik telkinin
etkili olmasına (genellikle felç vakalarında) dayanarak da bunu kanıtlamıştır Travma histerisinin belirtileri, gerçek fiziksel travmanın sonuçları değil, ona bağlı bir psişik travmanın sonuçlarıdır Bu bağlantı, ikincil bir psişik hazırlık işleminden geçirilen tasarımlar* ve affektler* aracılığıyla gerçekleşir Freud'un daha sonraki çalışmaları bunu doğrulamıştır