Hüseyin Kazım Kadri

Hüseyin Kâzım Kadri Siyâset adamı, yazar 1870 yılında İstanbul’da doğdu Soğukçeşme Askerî Rüştiyesinde ilköğrenimini, Mülkiye Mektebini, İzmir İngiliz Ticâret Mektebini bitirdi Kendi kendini yetiştirdi Arapça, Farsça, İngilizce, Fransızca, Lâtince ile Grekçe yâni Rumca'yı öğrendi Zirâat tahsili için Almanya’ya gitti Dönüşünde, Aydın vilâyeti Muhâsebe Kaleminde, İstanbul Mâliye Nezâreti Mektûbî Kaleminde ve Hâriciye Nezâretinde memurluklarda bulundu Dârüşşafaka Lisesinde

Hüseyin Kâzım Kadri Siyâset adamı, yazar 1870 yılında İstanbul’da doğdu

Soğukçeşme Askerî Rüştiyesinde ilköğrenimini, Mülkiye Mektebini, İzmir İngiliz Ticâret Mektebini bitirdi Kendi kendini yetiştirdi Arapça, Farsça, İngilizce, Fransızca, Lâtince ile Grekçe yâni Rumca'yı öğrendi Zirâat tahsili için Almanya’ya gitti Dönüşünde, Aydın vilâyeti Muhâsebe Kaleminde, İstanbul Mâliye Nezâreti Mektûbî Kaleminde ve Hâriciye Nezâretinde memurluklarda bulundu Dârüşşafaka Lisesinde astronomi öğretmenliği yaptı

Bir sene Manisa’daki çiftliklerine çekilerek çiftçilikle uğraştı 1908'de Meşrûtiyet'ten sonra Tevfik Fikret ve Hüseyin Câhid ile Tanin Gazetesi’ni çıkardı Samsun, Selânik mutasarrıflıklarında, Halep vâliliğinde, İstanbul Şehreminliğinde, vâli vekilliğinde, Selânik vâliliğinde çalıştı 1912’de Meclis-i Mebusân’a Manisa mebûsu olarak girdi İttihatçılar tarafından tekrar Selânik vâliliğine gönderildi (1912) Rumeli Balkan Harbi ile kaybedilince, İttihatçılarla arası açıldı ve Beyrut’a gitti (1914) Büyük Türk Lügati’ni hazırlamaya başladı Sûriye’nin Osmanlı İmparatorluğundan ayrılması üzerine, yerliler tarafından Beyrut vâliliği teklif edildi Fakat kabul etmedi İstanbul’a gelerek yeniden siyâsî mücâdeleye başladı Mütârekede Meclis-i Mebûsan’a Aydın mebûsu olarak girdi ve ikinci başkan oldu

İşgâl kuvvetlerince meclisin dağıtılması üzerine, aynı sene, Tevfik Paşa kabinesinde Ticâret, Zirâat ve Evkaf nâzırlıklarında bulundu Ankara hükümeti ile olan anlaşmazlığı çözmek için Müşir Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki heyette bulundu Bilecik mülâkâtında uzlaşmanın imkânsız olduğunu görerek istifâ etti

Ticâretle uğraşmaya başladı Son yıllarını Beylerbeyi’ndeki yalısında geçirdi Hava değişimi için gittiği Tarsus’ta öldü Nâşı İstanbul’a getirilerek Küplüce Mezarlığına gömüldü (1934)

Ölümünden iki yıl önce değerli kütüphânesini Üsküdar’da bulunan Selim Ağa Kütüphânesine bağışladı Dînî eserlerinde Şeyh Muhsin-i Fânî takma adını kullandı

Altmışa yakın eseri vardır
Hak ve Hakikat, Felâha Doğru, İstikbâle Doğru, İslâm’ın Avrupa’ya Son Sözü, Yirminci Asırda İslâmiyet, Arnavutlar Ne Yaptı? Çar Nikola’ya Açık Mektup, 10 Temmuz İnkılâbı ve Netâyici, Nüzûl, Beyân, Târih Hâtıraları, Büyük Türk Lügati, İnsan Hakları Beyannâmesinin İslâm Hukûkuna Göre Îzâhı, eserlerinin belli başlılarıdır

HÜSEYİN KÂZIM KADRİ, türk bilim ve siyaset adamı (İstanbul 1870 - Tarsus 1934) Trabzon valisi Kadri Bey'in oğlu Mülkiye mektebi idadisinde, izmir ingiliz ticaret mektebinde okudu, ingilizce, fran-sızca, arapça, farsça, latince öğrendi Tarım öğrenimi için Almanya'ya gitti 1866'dan sonra Maliye nezareti meMebi kalemi'nde ve Hariciye nezareti'nde çaIıştı; Darüşşafaka'da astronomi öğretmenliği yaptı İkinci meşrutiyetin (1908) ilanından sonra Tevfik Fikret ve Hüseyin Cahit' le (Yalçın) Tanin gazetesini çıkardı Canlk (Samsun) ve Serez (Selanik) mutasarrıflıklarında (1909), Halep (1910) ve Selanik (1911) valiliklerinde bulundu Saruhan (Manisa) milletvekili olarak Osmanlı me-busan mecllsi'ne katıldı (1912)

Balkan sa-vaşı'nda Rumeli'nin kaybedilişi üzerine ittihatçılara kızarak Beyrut'a çekildi (1914) Aydın milletvekili oldu (1920) Tevfik Paşa kabinesinde ticaret, ziraat ve evkaf nazırlıklarında bulundu (1921) Daha sonra ticaretle uğraştı Dinsel yapıtlarıyla bazı yazılarında "Şeyh Muhsin Fani" takma adını kullandı Tanin, ikdam, içtihat, Servet-i fünun gibi gazete ve dergilerde dil, din, felsefe, iktisat, tarım ve siyasetle ilgili yazılar yayımladı Hak ne hakikat (1909), Felaha doğru (1912), islamın Avrupa'ya son sözü (1913) kitaplarını çıkardı Beyrut'ta bulunduğu sırada hazırlamaya başladığı Büyük türk lugatı'nda (I c 1927, II c 1928, III c 1943, IV c 1945) türkçe, arapça, farsça sözcüklerle, türk dilinin uygur, çağatay, kazan, azeri, yakut, çuvaş, altay, kırgız lehçelerine ait sözleri, tanık ve örnekleriyle verdi

3 659 sayfalık yapıtının 1 cildinin başında yer alan girişte türk lehçeleri ve gramer özelliklerini anlattı; cilt sonuna kaynaklar ekledi Mahdumkulu divanı ve yedi asırlık türkçe bir manzume (1924) adlı kitabında türkmen şairi Mah-dumkulu'nun şiirlerinin bir bölümünü topladı; kitabın sonuna Ali adında eski bir türk şairinin yazdığı Kıssa-i Yusuf'tan bir manzume ekledi Antepli Mustafa Efendi ile birlikte bir Kuran çevirisi hazırladı: Nûr ül-beyân (1924) Tarihe ilişkin Tarih hatıraları (1930) ve Gazi Mustafa Kemal, bir millettin basü badelmevti (1932) kitaplarını yayımladı