Harf |
08-13-2010 | #1 |
Şengül Şirin
|
HarfHarf HARF a (ar harf) 1 Abeceyi oluşturan, tek başına ya da başkalarıyla birleşerek dildeki bir sesi yazıda göstermek için kullanılan işaretlerden her biri: Türk abecesinde yirmi dokuz harf vardır —2 Abecedeki işaretlerden birini gösteren basım ve dizgi kalıbı —3 Harf atmak, laf atmak, dokundurucu söz söylemek || Harfi harfine, birbirinin tıpa tıp benzeri olan, biri ötekine tümüyle uygun olan söz, yazı vb için kullanılır; eksiksizce: Yazdığı öykü, harfi harfine sizinkine benziyor Söylediklerime harfi harfine uyacaksınız —Esk Harf-aferin, söz yaratan; Tanrı; şair ya da hatip || Harf-aşina, harfleri tanıyan; söz anlayan || Harf-be-harf, olduğu gibi, aslının aynı, tastamam! Harf-çîn, başkasının işine karışan; dedikoducu || Harf -gîr, her işte ayıp ve noksan arayan || Harf -keş, yazıcı, hat çizen; can sıkıcı, anlaşılmaz biçimde konuşan || Harf-peyma, çok güzel konuşan || Harf-zen, geveze || Harf-i abdar, güzel ve anlamlı söz || Harf-i bi-mağz, boş, anlamsız söz || Harf-i gülü -suz, sert söz; kılıcın keskin tarafı || Harf-i hatır-renc, gönül kırıcı, inciten söz || Harf -i huşk, kuru söz || Harf-i mağzdar, değerli söz || Harf-i müselsel, birbiriyle ilgili birkaç düşünce üzerine tartışma || Harf-i müşkil-âlud, çıkmaza giren tartışma || Harf-i pehlûdar, kinaya || Harf-i sebük, harf-i sehl, anlamsız, boş söz || Harf-i serd, sert, kırıcı söz || Harf-i vahi, boş, saçma söz || Harf-i vahid, bir tek söz || Harf-i zu-muht, kaba, çirkin söz —Dilbil Yazı göstergelerinin her biri Her dilde sınırlı sayıda bulunan bu göstergelerin bütünü abeceyi oluşturur Tek başlarına ya da, kimi dillerde, öbür harflerle birleştiklerinde dilin bir sesine denk düşerler (Bk ansikl böl) —Dilbil ve Paleogr Harf çevirisi, bir yazı dizgesinden başka bir yazı dizgesine geçerken, söyleyişi göz önüne almadan, birinci dizgenin ikinci dizgeninkilere denk düşen her yazıbirimini harf harf çevirip yazma işlemi sözcük || Harf-i meczum, harf-i sakin, harekesiz olarak okunan harf || Harf-i merfu, yalın haldeki sözcüğün sonunda bulunan ünsüz || Harf-i musavvat, belli bir ünlüyü belirten harf || Harf-i müfred, biçim bakımından diğerlerinden apayrı olan harf; | , f , j harfleri || Harf-i nefy, olumsuzluk eki || Harf-i nida, ünlem || Harf-i safir, ıslığı andıran ses || Harf-i sait, ünlü || Harf-i samit, ünsüz || Harf-i şe-fehi, harf-i şefevi, dudaksıl harfler || Harf-i tarif —tanim-lik || Harf-i tarif-i gayrı muayyen, belirsiz harf-i tarif || Harf-i tarif-i muayyen, belirli harf-i tarif || Harf-i zaid, bir sözcükteki asli harfler dışındaki harf —Hat Harf çıkartmak, hat hocasının, öğrencisine verdiği ödevde, beğenmediği harfin hemen altına doğrusunu yazması —Matbaac Abecenin öğelerinden birini gösteren karakter || Metinlerin dizgisinde yararlanılan tlpografi karakterlerinin tümü ||Harf genişliği, bir harfin ya da bir dizgi işaretinin yatay olarak kapladığı yer: bu alan, harfin resmiyle, dizgi sırasında komşu harflerden yeterince ayrılmasını sağlamak için her iki yanında bırakılmış boşluklardan oluşur || Harf yüksekliği, İki satır arasına ara bırakmaksızın yerleştirilmiş aynı cins harflerden oluşan satırın düşey olarak kapladığı aralık (Bk ansikl böl) || Harf yüksekliği aralığı, İki satır arasına yerleştirilmiş bir karakterin ya da bir karakter satırının kapladığı en küçük düşey aralığın değeri (Kurşun dizgide harf yüksekliği aralığı geleneksel olarak puntolarla ifade edilir) || Beyaz harf, yalnızca çevre çizgisi çekilerek, içi boş bırakılmış büyük harf || Biçim harfi, ilkel tipografllerin özel karakteri; adını çıkıntılı köşeleri ve çok belirgin noktalarından alır (Biçim harflerine 1447 Takvimi'nde, 1455 ve 1456 Kutsal Kitap' ında, 1457 Mezamirinde rastlanır) || Dönen harf, Summa harfinin baş harfini oluşturan yuvarlak biçimli büyük harf || Gri harf ya da süslü harf, içleri siyah olacağına az çok taramalı ya da süslü olan büyük harf || iki puntolu harf, bir yapıtın herhangi bir bölümünün başlangıcında bir ve bazen de birçok satırı kaplayan büyük harf || Kesikli harf, bir yatay ya da eğik çizgiyle uçları doğru olarak kesilen harf || Kuyruklu harf, p gibi alt bölümü satırdan taşan harf || Summa harfi, aziz Thomas Aquinus'un Summa'sının baskısında kullanılan harfe benzer harf; burada biçim harfindeki gereksiz eklentiler yoktur (Summa harfi batardlarda ve yuvarlak harflerde varlığını sürdürmektedir) || Süslü harf, türlü süsleme motifleriyle güzelleştirilmiş ve eski yazıcıların yaptığı gibi bir bölüm ya da paragrafın başına yerleştirilmiş iri harf —Müz Harflerle müzikte şunlar gösterilebilir: 1 Hucbald ve Boetius (on beş harf) dizilerinin sesleri; Almanya'da ve anglo-sakson ülkelerinde bugün de kullanılan sekiz harflik dizinin (A'dan G'ye: la'dan sol'e değin) sesleri; 2 günümüzde 4/4'lük (C) ya da 2/2'llk ($) ölçüler; 3 nüans (p, f, mp, ff, sf vb) ve yayla ilgili (f [topuk], m [orta], p [burun] kısaltmalar; 4 çalgıcıların prova sırasında tekrarlanacak pasajları kolayca bulmasını sağlayan partisypn bellikleri; 5 tablaturadakl pozisyonlar —ansikl Dilbil Harfler, dilin sesbirimle-rini yazıyla göstermeye yarar Bununla birlikte, harfle sesblrim arasında kesin bir denklik yoktur: gerçekten de, bir harf, tek bir sesbirime (a söylenişi [a]), kimi dillerde bir sesbirim öbeğine (x söylenişi [ks] ya da [gz] eşdeğer olabilir, başka harflerle bir araya gelip tek bir sesbirimi gösterebilir (fransızcada ain söylenişi [ £ ]) ya da hiçbir sesbirimi belirtmez (fransızcada okunmayan h ya da "couteaux" / bıçak / sözcüğündeki x ) —Matbaac Harf yüksekliği, bacaklı bir harfin (I, b, d) en tepe noktasıyla kuyruklu bir harfin (p, y, g) en alt noktasına harflerin bir üstteki ya da bir alttaki harfe yapışmasını önleyecek kadar boşluk bırakılmasıyla elde edilen aralıktır Değer ya da harf yüksekliği aralığı geleneksel olarak birimi Didot puntosu olan tipografi ölçüleriyle ifade edilir Harf yüksekliklerinin ölçüsü en küçük değerden başlayarak genelinde şöyle gelişir: 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 18, 24, 30, 36 vb punto Bir fran-sız normu NF Q 60 010, 1979'da harf yüksekliği aralığının değerlerinin ifadesi için uluslararası birimler sistemine tipografi ölçülerinin metre sistemi kavramını soktu En küçük harf yüksekliklerinin, tercihli değer ölçüsü 1/4 mm olarak belirlenmiştir Bu da gözle algılanabilecek en düşük değerdeki farktır
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|