Halka

Halka


HALKA a (ar halka)

1 Bir şeyi tutturmaya yarayan ve genellikle sert bir nesneden yapılmış olan çember: Zincirin halkaları Perde halkası

—2 Genellikle değerli bir metalden yapılmış çember biçiminde süs eşyası: Kulaktaki altın halka Nişan halkası

—3 Çember biçiminde olan her şey: Atılan taşın suda oluşturduğu halkalar Çocuklar halka olup dönmeye başladılar

—4 Yorgunluk, uykusuzluk vb nedenlerle göz altında beliren koyuluk

—5 Yağlı ve tuzlu çember biçiminde bir tür küçük simit

—6 Halka olmak, çember oluşturacak biçimde dizilmek, jj Halka oyunları, çember biçiminde dizilip el ele tutuşarak oynanan oyunlar (Halay, horon, bar, halka oyunudur)

—Esk Halka be-gûş, kulağı küpeli; köle, kul

|j Halka-bend, toplanıp çepeçevre oturma

|| Hatka-dar, halkası olan; halka biçiminde şey

|| Halka-i abgûn, gökyüzü

|| Halka-i der, kapı halkası

|| Halka-i dest

-bend, kelepçe

|| Halka-i dürr, inci dizisi

|j Halka-i gîsu saç kıvrımı

|| Halka-i müşg -e/şan, misk saçan saçın kıvrımı

|| Hal-ka-i nuş, sevgilinin dudağı

|| Halka-i simin, gümüş halka; dolunay

|| Halka-i şiven, ağ-laşan kadınlar çemberi

|| Halka-i teşbih, dua eden halk çemberi

j| Halka-i teslim, dervişlerin boyun eğme işareti olarak üzerlerinde taşıdıkları halka

|| Halka-i zikr, ibadet halkası

|j Halka-i zült, sevgilinin saç büklümü

—Anat Bazı geçit bölgelerine verilen ad (kasık halkası, uyluk halkası)

|| Dokunsal halka, kılın ya da saçın çevresinde deride çepeçevre bulunan sinir ucu

—Bir deliğin çevresini saran kirişsi lifler (bilek halka bağları, dönerkemik halka bağları)

—Antropol Parmak dermatoglif izlerinin şekillerinden biri

—Arabac At arabası tekerleğinin parmakları geçirildikten sonra dağılmaması için poyraya takılan demir bilezik

—Balıkç Kamışın ucuna tutturulmuş, içerisinde ipin serbestçe kayabildiği, suya fırlatılan parça

|| Kurtarma halkası, dibe takılan oltayı kurtarmada yararlanılan, yuvarlak, madensel halka (Daha önce sicime bağlanmış olan halka, ip boyunca kaydırılarak indirilir ve oltanın takıldığı engelin üstüne geldiğinde, olta iğnesini kurtarmak için sicim çekilir

—Biyol Kromatik halkalar, meyozun zigo-ten evresinde halka biçimini alan ve bir çeşit demet oluşturmak üzere bir tarafa yönelen kromozomlar

—Bot Mantarlarda çok sayıda yetişkin karpoforun sapının üst bölümünü kuşatan çember ya da yaka (Halka genç mantarlarda şapkayı örten perdenin kalıntısıdır)

|| Yosunlarda kavanoz biçimindeki sporo-gonların, kuraklığın etkisiyle çatlayıp açılmasını sağlayan kenar bölümü

|| Birçok eğrelti türünde sporkesesini çevreleyen ve kuraklığın etkisiyle sporkesesinin çeperini yırtan odunsu hücrelerin oluşturduğu çember

|| Çokyıllık bir bitkinin enine gelişmesiyle her yıl oluşan ve onun yaşını anlamaya yarayan çepeçevre soymuk ve odun tabakası (Bu anlamda YAŞ HALKASI ya da YILLIK HALKA da denir)

|| Halka bağlamak, bitkilerde damarların halka biçiminde odunsu kalınlıklar edinmesi

|| Halka dağılımı, ikiçenekli kapalıtohumlu-larda değişik renkte odunsu kısımlardan oluşan yaş halkaların dağılımı (Bu halkaların bir kısmı özdeş küçük hücreli dokulardan, bir kısmıysa liflerle çevrili büyük damarlardan oluşur)

—Camc Boru biçiminde taban halkası, cam kapta, boru biçiminde içe itilmiş bir tür taban halkası

|| Gerçek taban halkası, bir silindirden kesilerek cam kabın dibine yapıştırılan cam halka || Oyuk taban halkası, üfleme sırasında, cam kabın dibinde bir aletle dışa doğru yapılan kat ya da rulo,

—Ceb + (toplama yasası) ve x (çarpma yasası) biçiminde gösterilen iki iç bileşim yasasıyla donatılmış E kümesi; burada (E, +) bir toplama grubu yapısındadır ve çarpma yasası toplama yasasına göre birleşmeli ve dağılımlıdır (Bk ansikl böl)

|| Birim halka, çarpma yasasında, halkanın birim elemanı denen, bir etkisiz eleman bulunan halka

|| Değişmeli halka ya da Abel halkası, çarpma yasası değişmeli olan halka

—Dişç cerr Kuron halkası, kaplama ya da kuron biçiminde sabit protez yapmak için dişin çevresine geçirilmek üzere hazırlanan çember (Dişin tacı önceden yontularak koni biçiminde çotuk haline getirilir; halka, dişin doğal tacının biçimine uygun olarak pensle kıvrılarak yerine uydurulur Dişin öğütücü yüzü ya doğruca ağızda ya da halka yerleştirildikten sonra alçı ile alınmış bir kalıp üzerinde mumla şekillendirilir Madenle dökülen öğütücü yüz, halkaya bağlanarak metal diş kuronunu oluşturur)

|| Onarım halkası, diş kuronunun eksik kısmını yeniden tamamlamayı sağlayan kalıp

|| Ortodonti halkası, dayanak görevini yapan dişlerin üzerine bir yay yerleştirmeye yarayan bağlantı aracı

—Dy Oynak halka, elektrikli ya da diesel -elektrikli bir lokomotifte tümüyle askıya alınmış bir motor ile oldukça büyük genlikle devinimlere uğrayan bir dingil arasına yerleştirilmiş, tahrik sisteminin ana parçası


—Elektrotekn Ayar halkası, özellikle, vidalı devre kesicilerde kullanılan halka biçiminde ayar öğesi

|| Bağlama halkası, bir iletkenin bağlantısını kurmaya yarayan ve ucuna takılan iletken parça: Batarya bağlama halkaları

|| Faz kaydırma halkası, tekfazlı asenkron bir motorda, manyetik ekseni ana sargıya göre kaymış ve genellikle statoru oluşturan birincil çekirdeğe sarılmış, kısa devre halinde yardımcı sargı || Kolektör halkası, bir mile geçirilen ve döner bir iletken ile sabit bir iletken arasında fırçalarla elektriksel bağlantı kuran iletken halka

|| Sönümleme halkası ya da Frager sarımı, almaşık akım kontaktörlerinde, çekme kuvveti değişimlerini azaltmak ve uğultuyu gidermek için, kutupsal yüzeyin bir bölümünü saran kısa devre halinde halka

—Esk sil Halka yayı, okçulukta, yay yapıldıktan sonra kemik dışarda, sinir içerde olmak üzere uç uca getirilerek bağlanıp asılması durumu (Yaylar bu biçimde iki yıl bekletilirdi)

—Ev eşy Peçete halkası, kullanılmış bir peçetenin kıvrılarak içinden geçirildiği ve üzerinde başkalarınınkinden ayırtedi-ci herhangi bir işaret bulunan halka

—Folk Halka oyunları, bağlı ya da bağ-sız, daire dizilişiyle oynanan halk oyunlarının genel adı || Açık halka, oyuncuların aralarında boşluk bırakarak oluşturdukları halka dizilişi,

|| Alaca halka, kadın ve erkek oyuncuların birlikte oluşturdukları halka dizilişi

|| Bağlı halka, oyuncuların birbirlerini el, kol, omuz ya da belden tutarak oluşturdukları halka

|j Bağsız halka, oyuncuların birbirlerini tutmadan oluşturdukları halka dizilişi

|| Çift halka, iç içe iki daire oluşturulan halka dizilişi

|| Çift yönlü halka, oyun sırasında her iki yöne hareket edebilen halka dizilişi

|| Daralan halka, oyun sırasında giderek küçültülen halka dizilişi

|| Değişimli halka, oyun sırasında birbiriyle yer değiştiren çift halka

| Değişken halka, oyun sırasında daraltılabi-len ya da genişletilebilen halka dizilişi

|| Değişmeyen halka, oyun boyunca sabit tutulan halka dizilişi

|| Düz halka, oyuncuların birbirlerini omuzlarından tutarak oluşturdukları halka dizilişi

|| Eğik halka, değişimli halka oyunları sırasında halkalar yer değiştirirken oluşturulan muntazam olmayan halka dizilişi

Eğri halka, oyuncuların elips biçiminde dizilerek oluşturdukları halka

|| Genişleyen halka, oyun sırasında giderek genişletilen, açılan halka dizilişi

|| Kapalı halka, oyuncuların omuzları birbirlerine değerek, arada boşluk bırakmadan oluşturdukları halka

|| Kopuk halka, oyuncuların arada boşluk bırakarak oluşturdukları bağsız halka dizilişi

|| Koşut halka, oyuncuların birbirlerine sırtlarını dönerek ya da yanlamasına oluşturdukları birbirine koşut çift halka

|| Tek yönlü halka, yalnızca bir yönde hareket eden halka

|| Tepeli halka, bazı halk oyunlarında oyuncuların birbirlerinin omuzuna çıkarak kule oluşturdukları halka dizilişi (İlkin oluşturulan halkadaki oyuncuların omuzlarına bir grup oyuncu çıkarak ikinci bir halka, onların da omuzlarına başkaları çıkarak bir üçüncü halka oluştururlar)


—Geom Eşmerkezli iki çemberle sınırlı düzlem yüzey

|| Küresel halka, bir çember parçasının, bu çemberin bu parçayı kesmeyen bir çapı çevresinde dönmesiyle oluşan cisim

—Gezbil Bazı gezegenleri (Jüpiter, Satürn, Uranüs) çevreleyen ve küçük boyutlu birçok katı parça taşıyan çembersel madde kuşağı

—Giz bil Genellikle parmağa takılan ve üzerinde astrolojik burçlar, figürler ve sihirli sözcükler bulunan tılsımlı çember (Efsaneye göre Süleyman, üzerinde ters dönmüş ve birbirine geçmiş iki üçgen bulunan halkası sayesinde doğaya egemen olurdu; Lydia kralı Gyges'in halkası da, dilediğinde onu görünmez kılardı)

—Haritc Çizim halkası, iki ayak üzerine dayanan içi boş bir silindirle, çizim aletinin takıldığı devinimli bir payandadan oluşan ve elle yönlendirilen şaryo

—Hayvc Domuzun, ayının ya da boğanın burnuna takılan madeni çember

—Hidr pnöm Dokunmasız sızdırmazlık halkaları, yüksek basınçlı bir buhar türbininde bir mil üzerine yerleştirilen ve buharı zincirleme bir yol izlemeye zorlayarak düşük basınçlı bir ortama ulaşmadan önce ardışık kademelerde genişlemesini sağlayan odacıklar dizisi

|| Sızdırmazlık halkası, bir milin ya da kablonun çevresinden akışkanın sızmasını önlemek için özel bir maddeden ya da kauçuktan yapılmış dolgu maddesi içeren düzenek (Kurşun, bakır, amyant, lif, yağlı kenevir vb gibi esnek bir maddeden oluşan sızdırmazlık halkası ya bir salmastra'yla sıkıştırılır ya da bir sızdırmazlık kutusu içinde tutulur) [Bk ansikl böl]

—Jeomorfol Taş halkası, buzul çevresi ortamında gelişen ve ince toprak pürüzleri çevresinde taş ve iri döküntülerin çembersel bir düzenleme oluşturduğu geometrik bir zeminin ayırtedici düzeni

—Krist Kırınım halkası, bir kristal tozunda ışımaların kırınımından kaynaklanan lekelerinin oluşturduğu çembersel küme

—Kuşç Kuşların ayaklarına takılan deri iplerin ve bağların içinden geçirildiği küçük, çift çember Halkanın görevi hayvana takılan bağların ve iplerin kıvrılmasını ya da düğümlenmesini engellemektir

—Kuyumc Halka mezürü ya da halka silindiri, yüzük halkalarının ya da parmakların ölçüsünü almakta kullanılan, standart ölçülerde bir dizi halka (Yüzük halkalarının ölçüleri, üzeri numaralı konik biçimli bir aletle de alınabilmektedir)

—Mak san Kıskaç halkası, demirci kerpeteninin iki kolunu kapalı tutan demir halka

|| Yaylı halka, yay çeliğinden yapılmış ve bir milin ya da deliğin boynuna yerleştirilerek bu mile ya da deliğe sıkı geçirilmiş parçaların çıkmasını önleyen yarık, halkasal parça (Yaylı halka yuvaya [boyun] bir kıskaçla yerleştirilir; halka içten ta-kılacaksa kıskaçla uçları yaklaşacak biçimde sıkılır, dıştan takılacaksa açılır; böylece halka esnek genleşmeyle yerine oturtulur)

—Mantarbil Bazı mantarların sapını saran devingen çember

—Matçözlm R2 dea s 6 s - o = 2ır)
ve p^ejsrsp^e)

için, aşağıdaki bağıntıyı gerçekleyen noktalar kümesi: (*, y) = (r • cos 9, r • sin 6)
[p, ve p- 0s p-, «fh yi sağlayan,(a, p]üzerinde sürekli sayısal fonksiyonlardır] (-> ikikat integraller)

—Mim Dor sütun başlığında çanak tabanını çevreleyen küçük çerçeve çizgileri ya da silmelerden her biri (Eşanl tasma)

—Müc Yaylı halka, içerisinde sarmal bir yayla açılıp kapanan küçük bir metal dilin hareket ettiği, içi oyuk metal bir halkadan oluşan klips

—Nörobiyol Gama sinir halkası, bir duyu ve bir hareket nöronundan oluşan ve merkezi omurilik üzerinde bulunan sinir devresi (Bk ansikl böl)

—Opt Gözmerceği halkası ya da çemberi, gök dürbününde ya da mikroskopta, objektifin gözmerceğince sağlanan gerçek görüntüsü (Bu halka görüş alanının en büyük bölümünü görmesi için göz bebeğinin bulunması gereken yeri gösterir)

|| Kırınım halkaları — kirinim || Renkli halkalar, kalınlığı yavaşça ve düzgün biçimde değişen ince (1 ile 2 jım) bir lam üzerine ışık düştüğünde yansıma ve geçiş yüzünden gözlenen eşmerkezli halkalar dizisi (Bk ansikl böljfl Sonsuzdaki halkalar, camdan ya da mikadan ince lamın arkasından gözlenen girişim halkaları

—Org kim Özellikle karbon bileşiklerinde görülen kapalı atom zinciri

—Orm san Halka gevşekliği, özek odununda tam bir diriodun halkasının sertleş-memesiyle belirgin odun kusuru (oldukça ender görülür) [Bu kusur sertleşmeyle ilgili biyolojik süreçlerdeki bir bozukluktan ileri gelir, ona da anormal iklim koşulları (şiddetli kış) neden olabilir]

Ormanc Yaş halkası, bir ağacın bir yıllık büyüme hacmi (Ağacın kesitinde açıklı koyulu halkalar biçiminde görülür ve ağacın yaşını belirlemeye yarar)

—Oy Halka oyunu, dörtnala koşan bir atın sırtında giderken, bir direğe asılmış halkaları mızrakla yerinden çekip almaya dayanan ustalık oyunu

—Ölçbil Koruma halkası

— koruma

—Paleont Eksik ara halka, günümüz faunasında ya da bilinen fosillerde ele geçirilememiş ara biçim; eksik ara halka, iki hayvan türü arasındaki soy bağını kesin biçimde kurma olanağı verecektir (Eskiden insanla maymun arasında bir eksik ara halkanın bulunduğu söylenirdi)

—Rom tar Altın halka, Cumhuriyet döneminin sonunda atlı sınıfına dahil olanları gösteren işaret, (i S 24'ten sonra, şövalye olmak isteyen azatlılara bunu taşıma hakkını sadece imparator verebiliyordu)

—Sil Kayış halkası, tüfek kayışını takmak için dipçiğe tutturulmuş bakır ya da demir halka

|| Örme zırh halkası, Ortaçağ' da giysi zırhlarının yapımında kullanılan küçük demir halka

|| Süngü (kasatura) halkası, süngülerde bulunan ve mandal kılavuzu, yatağına bastırılmadan önce namlu alev gizleyenine geçirilen halka

—Sirk Halka numarası, çin halkaları denilen metal halkaları, izleyicinin fark edemeyeceği bir hileyle birbirine geçirmeye dayanan numara

—Spor Artistik patinajda, değişik boyda iki çemberin karşılıklı olarak birbirini kesiImesiyle oluşan figür || Jimnastik sporun-daki tek devingen alet; iki çelik çemberden oluşur, çemberler, 5,55 m yüksekliğindeki bir bara asılı uzun halatların uçlarına bağlanmıştır (Halkalar yerden 2,55 m yüksekliktedir)


—Tar Ortaçağ'da yahudilerin giysilerine takmak zorunda kaldıkları ayırtedici işaret (Bk ansikl böl)

—Tasav Halka ya da Halka-i tevhit, dervişlerin zikir ve ayin sırasında el ele tutuşarak daire biçiminde dizilmeleri (Bk ansikl böl)

—Tekst Gücü telleri ipinin daha ince bir ipe bağlandığı yer

E—Tem parç Çarpışma ya da depolama halkaları, bilimsel deney amacıyla, zıt yönde oluşan yüksek enerjili iki parçacık demetinin kesişmelerini sağlayan düzenek (Bk ansikl böl)

—Tip Yaşlılık halkası, yaşlıların birçoğunda korneayı çevreleyen ve kolesterol birikiminden oluşan saydamsız ve beyaz değirmi bölge (Eşanl GERONTOKSON)

—Zool BÖLÜT'ün eşanlamlısı

—Zootekn Burun halkası, iki tarafı yarım daire şeklinde eğri, uçları serbest bir çeşit kıskaç (Orta burun perdesinden muşet ve perçin çivisiyle geçirilen bu halka hayvanı zapt etmeye yarar Avrupa' da sığırlara ve atlara, Türkiye'de sokaklarda oynatılan ayılara takılır) ♦ sıf Halka biçiminde olan

— Anat Halka kıkırdak, gırtlakta bulunan çember biçimindeki kıkırdak (Halka kıkırdak ya da krikoit kıkırdak, gırtlağın aşağı kısmında yer alır ve altta solukborusunun birinci halkası ile üstte tiroit kıkırdak ile eklemlenir Balıklardaki 3 çift solungaç yay-larıyla eşkökenlidir)

—Dy Halka menot, bir demiryolu taşıtının ağırlığını taşıyan cer yaylarının uçlarını ikişer ikişer birleştiren ve bir nokta çevresinde salınan, yatay olarak yerleştirilmiş metal parça

— Elektrotekn Halka sargı, halka biçiminde manyetik bir çekirdeğe, her sarımın kenarlarından biri, halkanın içinden geçecek biçimde sarılan sargı

—inş Halka tonoz, düşey bir eksen çevresinde dönen ve planı iç içe iki çember yayı biçiminde olan beşik tonoz

—Nöroanat Halka tümsek, beyin sapının ön yüzünün orta bölümü (Altta bulunan soğanilik ile üstte bulunan beyin sapları arasında yer alır ve beyinciğin orta saplarını birleştirir) [Eşanl varol köprüsü]

—Petr san Halka boşluk, bir kuyunun iç çeperiyle kuyu açma çubuklarının dış çeperi arasında kalan aralık (Kuyu açma çamuru yüzeye buradan çıkar)

—Sil Halka hasar, atış sırasında yabancı bir cisim nedeniyle top namlusunda oluşan hasar

—ANSİKL Ceb En yalın halka örneğini, toplama ve çarpmayla donatılmış, Z bağıl tamsayılar kümesi gösterir Kullanılage-len cebirsel hesap kuralları, değişmeli olmayan halkalara birkaç sakınımla uygulanır Böylece halkanın elemanı olan x e eşit n teriminin toplamı nx, x e eşit n teriminin çarpımı da xn biçiminde gösterilebilir Bu durumda bilinen n (x+y)=nx+ny ve xnxm = x"+m özellikleri yeniden bulunur Halka değişmeliyse (x+y)n yi veren Newton ikiterimlisinin formülü de yeniden elde edilir
Bir halkanın ideallerinin (halkanın bir elemanıyla çarpıldığında kararlı kalan alt-halkalar) yapısını inceleme, birçok halka tipini ayırt etmeye olanak verir: asal halka, çarpım halkası, Dedekind halkası, yerel halkalar
Asal halkalarda, bölünebilirliği inceleme, tamsayıların temel aritmetik kuramına benzer Bölünebllirlik özellikle bir K cismi üzerindeki bir değişkenli potinomlar halkası K[X] İçinde incelenir Burada, asal sayıları asal çarpanlara ayırma kavramları olan EBOB ve EKOK tanımlanır (-> BÖLÜNEBİLİRLİK)


—Hldr pnöm Başlıca sızdırmazlık halkaları şunlardır: lifli halkalar, kenevir ve yağlı pamuktan yapılan ve su ile düşük basınçlı buhar İçin kullanılan halkalardır; metal halkalar, beyaz metal tanelerle topaklaştırıl-mış bakır örgüleri, salmastralar İçin yumuşak metal halkaları, yüksek sıcaklıklar için elverişli olan ve günümüzde yaygın olarak kullanılan piston segmanlarını İçerir; deri ya da kauçuk halkalar, su, yağ ve soğuk akışkanlar için kullanılır

—N&robiyol Gama sinir halkası Bir duyu nöronu sinir-kas iği denen özel bir kas lifini sinirledikten sonra, kas kasılmasına doğrudan kumanda eden ve alfa moto-nöron denilen hareket nöronlarının boşalmasını sağlamak İçin omuriliğe yönelir Gama motonöron denen hareket nöronu yalnız sinir-kas iğinin kasılmasını yönetir Böylelikle, gama motonöronun çalışması, duyu nöronunun etkinliğini ve bu yolla alfa motonöronların uyarılganlığını kontrol eder

Beynin üst merkezlerinden gelen bir hareket emri, iki yolla kas kasılmasına ve dolayısıyla harekete dönüşebilir: hareket ya doğrudan doğruya alfa motonöronun etkisiyle ya da gama motonöron, sinir-kas iği, duyu lifi ve son olarak alfa motonöron-la taşınan dolaylı bir etkiyle sağlanır

—Opt Renkli halkalar, ilk kez Nevvton'un incelediği bu olay cam ya da çelik lamlar, dilinmiş kristal yapraklar, böcek kanatla rı, ince vernik, yağ ya da eter katmanları, sabun köpükleri, temizleyici ürünler vb İle kolayca gözlenebilir Olayı açığa çıkarmak için düzlem-dışbükey bir mercek, dışbükey yüzeyi düzlem bir cam lama gelecek şekilde yerleştirilir ve düzlem yüzeylere dik konumda bir ışık demeti düşürülür Olayı oluşturan İnce lam işlevini mercekle cam lam arasındaki boşluk görür Işıktekrenk-llyse (örneğin kırmızı) ardışık olarak karanlık ve parlak çembersel halkalar elde edilir; beyaz ışık kullanılırsa, halkalar sedef-lenir Halkaların çapı iki cam yüzey (eşit kalınlık'ta vvsaçaklar) arasında kalan hava katmanının kalınlığına bağlıdır Sabit kalınlıkta, koşut yüzlü bir lama ışık düşürerek başka tür halkalar da gözlenebilir; bu koşulda çapı, yalnızca aydınlanma demetinin (eşit eğim'II saçaklar) lama göre farklı eğimlerine bağlı halkalar elde edilir Bu iki olayı da İlk açıklayan Young oldu: yansıyan halkaların oluşumu İnce lamın birinci ve ikinci yüzeylerinden gelen ışınların girişiminden kaynaklanır; iletilen halkalar İse doğrudan iletilen ışınlarla ardışık iki yansımadan sonra iletilen ışınların girişiminden doğar

Demek kl ince lam-lar'ın renklenme olayı, girişim olaylarından kaynaklanır Elde edilen renklerin gözlemi çok küçük kalınlıkların ölçümüne olanak verir Yaklaşıklık, dalga boyları, yani mikrometre düzeyindedir Fizeau kristallerin genleşmesini ölçmek için bu İlkeye dayanan bir yöntem kullandı

—Far VIII yy'da islam ülkelerinde Yahudiler ve hırlstiyanlar, kendilerini müslümanlardan ayıran giysiler giymek zorundaydılar 850'de Abbasi halifesi el-Mütevekkil sarı bir simgenin takılmasını buyurdu, ama bu önlemin uygulamada geçersiz kaldığı sanılmaktadır Hıristiyan ülkelerde halka takma uygulaması IV Laterano* konslll'nin bir kararıyla başladı (1215); bu karara göre Yahudiler'in ve müslümanla-rın giysisi, hıristlyanlarınkinden farklı olmalıydı; alman ülkesinde Yahudiler sivri takkeler giymeye zorlandılar Bazen kırmızı, ama genellikle sarı bir işaret olan halka göğsün sol yanına takılıyordu; XVIII yy'da bu uygulamadan vazgeçildi Hitler rejimi halka uygulamasını sarı yıldız* biçiminde yeniden canlandırdı Osmanlı imparatorluğunda da gayrimüslimler, müslüman-lardan ayırtedlci özellikler taşıyan giysiler giyerlerdi Elbisenin şeklinden ve renginden hangi dinden olduğu anlaşılırdı Ayrıca gayrimüslimlerin şehir içinde atla dolaşmaları, hamamda takunya giymeleri ve peştemal kuşanmaları yasaktı Bu gibi ayırıcı giyim özellikleri Tanzimat'tan sonra kaldırıldı

—Tasav Çeşitli tarikatların kendi yöntemlerine göre ayakta ya da oturarak oluşturdukları halka-i tevhit, çoklukta birliği, insanın tanrısal birliği karşısında kendi bireysel kişiliğinden vazgeçmesini simgeler Klasik felsefede daire, bütün göksel (semavi) varlıkların ya da feleklerin, bir sistem ve uyum içinde dönmeleri sonucu ortaya çıkan en mükemmel biçim olduğundan, tasavvufta halka, Allah'ı topluca zikretmenin ve kişilerin kendilerini tanrısal yasaya teslim etmelerinin en yerinde anlatımı olarak kabul edilir

—Tem parç Çarpışma ya da depolama halkaları hızlandırıcılardan türemiştir ve aynı tür parçacıklar kullanır Her demetin parçacıkları karşıt işaretli yükler taşıyorsa, eşzamanlı hızlandırıcıya benzer tek mıknatıs halkası yeterlidir: buna çarpışma halkası denir Yükler aynı işaretllyse bunları zıt yöne döndürmek için iki halka gerekir: bunlara kesişim halkaları adı verilir Eşdeğer boyutlarda halka ve hızlandırıcı söz-konusu olursa, halka çok daha yüksek tepkime enerjilerine ulaşmaya olanak verir Nitekim kütleleri ve E enerjileri eşit iki parçacığın çarpışmasında, başka parçacıkların oluşumu için kullanılabilir enerji, bu iki parçacığın hızı eşit ve ters yönlü olursa, 2E'dlr; buna karşılık, biri devinim-sizse, kullanılabilir enerji VÎÎE'ye düşer; E-V2E farkı, tepkimeden doğan parçacıklar bütününün devinimine (kütle merkezinin devinimi) bağlı kinetik enerjiyi gösterir Öte yandan, günümüzde kuarklar-dan oluşan protonların tersine elektronlar ve pozitronlar, gerçek temel tanecikler olarak göz önüne alınır; dolayısıyla elektron -pozitron halkaları, belirli koşullarda e+e_ temel etkileşimini oluşturmanın tek aracıdır

ister bir tek ya da iki halka kullanılsın, düz, yani mıknatıssız bölgelerde yer alan

etkileşim alanları düzenlemek gerekir; bu alanlarda iki demet karşılaşır ve her devirde her demetten birkaç parçacık etkileşime girer Etkileşim alanları çevresine yerleştirilmiş algılayıcılar çarpışmadan doğan parçacıkların ayırtedicl özelliklerini belirlemeye olanak verir Kesişim halkalarında parçacık yolları birbirini dar açılarla keserken, çarpışma halkalarında parçacıklar aynı yolu İzler ve büyük bir hızla çarpışır Bu çarpışmaların sıklığı deney süresine bağlıdır ve halkaların ışıklılığıyla belirtilir; bu ışıklılık ise her iki yönde 1 cm2'lik kesitten bir saniyede geçen parçacıkların sayısını karşılar Saniyedeki çarpışma sayısı, yukarıda belirtilen değer ile göz önüne alınan çarpışma tipinin etkin kesiti, yani çarpışma olasılığı çarpılarak bulunur

Her çalışma çevrimi başında bir hızlandırıcı, halkalara paket halinde parçacıklar gönderir ve parçacıklar birbirine çok yakın yörüngeler üzerinde toplanır Bu doldurma evresinden sonra maksimum enerjiye kadar hızlandırma evresi gelir Ancak demetteki parçacıklar yörüngeyi eğen manyetik alanla etkileşerek enerji yitirirler Bu yitimler, parçacıkların kütlelerine bağlıdır Kütlesi elektronun 1 836 katı olan protonlar için göz ardı edilebilecek enerji yitimleri, elektronlar sözkonusu olduğunda büyük önem kazanır Dolayısıyla, e*e~ halkaları kullanıldığında, hızlandırıcı boşlukların, ışıma yoluyla bu yitimleri denkleştirmesi gerekir Yitimleri azaltmak için manyetik alan küçültülebillr; ne var ki do-nanım çapını orantılı olarak artırmak zorunluluğu doğar, işletim evresinde demetlerin yeğinliği, karşılıklı etkileşimleri ve vakum kabında yer alan moleküllerle çarpışmaları yüzünden azalır Bu olay çok ileri düzeyde vakum oluşturma yollarının araştırılmasını gündeme getirir Işıldama gücü yeterli olmadığında çevrime yeniden başlanır

Çarpışma halkaları birçok buluşun yapılmasını sağladı ve yüksek enerjiler fiziğinde büyük bir önem kazandı Proton çarpışmalarının fiziksel önemi daha azdır; bununla birlikte Cern'in proton halkaları uzun süre bu tipin tek örneği oldu Bu arada karşıtprotonlara uygulanan soğutma tekniğinin ortaya çıkması, bir demetteki parçacık hızlarının dağılımının azaltılması sonucu, Cern'in 400 GeV'luk eşzamanlı hızlandırıcısını pp halkaları biçiminde kullanma kararı alındı Öte yandan, halkalarda elektron-proton çarpışmasını elde etme yönünde çalışmalar vardır Nihayet her demette nükleon başına 20 GeV'a ulaşmaya olanak verecek ağır İyon kesişim halkaları Berkeley'de tasarı halindedir