Güdüm

Güdüm

GÜDÜM a Yönetmek, gütmek eylemi; idare; sevk

—Ask Uzaktan güdüm, gemi, uçak ya da güdümlü mermi ve roket gibi bir aracı uzaktan kumandayla yönlendirme (Uzaktan güdüm, özgüdücüyle sağlanan özgüdümden farklıdır Güdüm işaretleri Hertz dalgalarıyla ya da tanksavar roketlerinde olduğu gibi elektrik telle-rlyle ya da optik liflerle iletilir) [Bk ansiki böl]

—Dllbıl Geleneksel dilbiigisinde, bir bi-çımbirımin şu ya da bu dilbilgisel ulamın bulunmasına yol açma özelliği (Bk ansiki böl)

—Havc ve Savunm Verilmiş bir yörüngeye, belli hedefe ya da güdüm yasası adı verilen bir devinim yasasına göre bir hava ya da uzay aracının, bir güdümlü merminin bir yörünge İzlemesini sağlayan süreç, (Bk ansiki böl)

—ansikl Ask, Uzaktan güdüm, özellikle askeri gereksinimler nedeniyle, büyük ölçüde inceleme ve geliştirme konusu oldu Ama bu yöntem askeri gereksinimler dışında birçok konuda da uygulama alanı bulur; örneğin tehlikeli bir ortamda (nükleer enerji alanı) ya da ulaşılamayan" uzamlarda çalışan devingen aygıtlar ve küçük modeller uzaktan güdümle yönlendirilir

Uzaktan güdüm iki tür eyleme dayanır: önce, ulaşılacak hedefin ve devingenin konumları gözlenir ve iki konum arasında istenen yörünge belirlenir; sonra güdülen aygıtın bu yörüngeyi izlemesi için hız vektörü doğrultu ve büyüklük açısından etki altına alınır Uzaklık çok kı-saysa ve aygıtın hızı çok yüksek değilse, gözlem gözle ve uzaktan güdüm, aygıta (tanksavar roket) bağlı tellerle ya da çok yalın bir radyo bağlantısıyla sağlanabilir Nitekim 1943 ve 1944'te, köprüleri, gemileri imha etmede kullanılan kara mayınları ve bombalar telle uzaktan güdüldü

Aynı dönemde, hava savunma aygıtları, dürbünle yapılan görsel gözlemden yararlanılarak, radyo dalgalarıyla uzaktan kumanda ilkesine göre yönlendirildi Günümüzde, bir kişinin taşıdığı tanksavar roketleri, gözle gözlem eşliğinde yüksek hızla açılan tellerle uzaktan güdüm, artık klasikleşti Gözle gözlem olanaksız olduğunda, hedefin yerini belirlemek için, elektromanyetik yöntemler kullanılabilir

Hava savunma merkezi, bir radar demeti göndererek bir hedefi saptadığında, güdümlü mermi hedeften yansıyan dalgaları özgüdücüsüyle izleyerek hedefe yönelebilir Bu yönteme yarıetkin uzaktan güdüm ya da yarıetkin izleme denir Radar vericisi, güdümlü mermiye ya da rokete yerleştirilmişse izlemenin etkin olduğundan söz edilir Özgüdüm, öbür yöntemlerle birlikte yalnızca uzun erimli güdümlü mermilere uygulanan uzaktan güdüm türüdür

—Dllbil Güdüm ve uyumu karıştırmamak gerekir: her iki durumda da cümlenin bir öğesinin biçiminin koşullu bir değişimi sözkonusudur, ama güdüm durumunda, bağımlı terim (güdülen) ve temel terim (güden) aynı ulama İlişkin değilken, uyum durumunda birçok biçimbi-rim aynı dilbilgisel ulama bağlanır Bir cümlenin dolaysız kurucularına ayrıştırıl-masında, uyumun içözekll, güdümün de dışözekll bir kuruluş niteliği taşıdığı belirtilerek bu olgular açıklanabilir

—Havc ve Savunm Güdüm, insanın uzaktan kumanda etmesini gerektirebileceği gibi (—uzaktan güdüm*) hava aracına ya da füzeye yerleştirilen özerk bir sistemle otomatik olarak da sağlanabilir (->özgüdüm) Bilgi ya da yönlendirme komutlarını İletmek için radyoelektrik dalgaların kullanımı sonucu radyogü-düm doğdu

Uzaktan güdüm ve özgüdümde, devingene verilecek yörüngeyi tanımlamak için güdüm yasaları denen matematiksel süreçlerin kullanımı zorunludur Bu yasalar şunlardır:
—devingenin hız vektörünü hedef doğrultusunda tutmaya yarayan izleme;

—devingene, devingen-hedef doğrusunun dönme hızıyla orantılı bir dönme hızı veren orantılı uçuş;

—devingeni, hedefin ilerdeki olası konumuna yönelten çarpışma;

—devingeni fırlatma noktası ile hedefi birleştiren doğru üzerinde tutan hizalama (bu hal yerden havaya ve havadan yere güdümlü mermilerde sık kullanılır)