Johann Sebastian Bach ( 1685-1750 )

1865-1750 yillari arasinda yasamis unlu Alman besteci Ailenin 5 cocugu olarak dunyaya gelen Bach ilk muzik egitimini babasindan aldi 10 yasinda babasini kaybettikten sonra agabeyinin yanina yerlesti

Bach ilk eserlerini Luneburg'da yazmistirBunlarin arasinda preludler ve cesitlemeler vardi 1703'te Weimar Duku Johann Ernest'in ozel orkestrasinda kemanci olarak gorev alan Bach daha sonra Arnstatd'daki Banifacius Kilisesinde orgcu olarak gorev yapti Burada ilk kilise kantatini bestelemis, do minor fug ve prelud yine bu donemde yazilmistir

1075'te Buxtehude'den yararlanmak amaci ile Lubeck'e yaya olarak gidiyordu Donusunde geciken Bach, Arnstatd'daki kilise gorevinden uzaklastirilmasina ragmen cok gecmeden Mulhausen'deki Blassius Kilisesinde goreve basladi

1708'de ise Weimar Duku'nun yaninda gorev alan Bach burdaki oda muzigi toplulugunda Kemanci,Viyolaci ve Orgcu olarak gorev yapiyordu Orgcu Walter ile kurdugu arkadaslik sonucu onun org yazisindan yararlandi ve Fransiz stilinden sonra Italyan stilini de inceleme firsati buldu Corelli, Frescobaldi ve Vivaldi'nin muzikleri hakkinda bilgi edindi ve Vivaldi'nin bazi eserlerini Klavsen'e uyarladi

1714'de her ay saray kilisesi icin yeni eserler bestelemek zorunda kalan Bach bu donemde cok sayida Kantat yazmistir 1717'de Cothen Prensligine cagirilan besteci Prens Leopold'un orkestra sefligine atanmis boylece onunde yeni bir donem acilmistir Kromatik Fantazi ve Fug ve Ingiliz Suitleri gibi eserler bu donemin urunleridir

1721'de Brandenburg Duku Ludwig'e itaf ettigi koncertolardan baska ( Brandenburg Koncertolari ), Iyi duzenlenmis klavye ( well tempered keyboard ), orkestra suitleri, keman koncertolari, keman, viyola ve flut icin yazdigi eserler bu donemin eserleridir

1723'te Leipzig'teki unlu Ermis Thomas Kilisesi kontorlugu gorevine getirildi Bu kilise muzik gelenegi acisindan koklu bir kurumdu ancak Bach'in universite yoneticileri ile olan iliskileri hep olumsuz yonde gelisti Bach'in Leipzig'te gecirdigi bu uzun donem ( oldugu gune kadar ), muzik egitimciligi, icracilik ve universite yonetimiyle anlasmazliklari cozme cabasiyla gecti Ancak kantorluk onun besteciligini etkilememisti : 100 kadari kaybolmus 300 kantat, St Matheius ve St Johannes Passionlari, Si Minor Missa, Italyan Koncertosu ve Goldberg Varyasyonlari bu donemin baslica urunleridir

Bach 1729-1740 yillari arasinda Telemann'in 1704'te kurdugu Collegium Musicium'u yonetmistir Bu kurumun gelenekleri nedeniyle her hafta konser vermistir Eski orglarin tamirinde de ustalasan Bach 1713'te Dresen'de Silberman'in urettigi ilk piyanoyu denemis ve incelemistir

Muzik yasami boyunca unlu bestecilerin eserlerinin notasini kopya etme ve inceleme tutkusu yuzunden gorme duyusu zayiflamisti 1749'da yakin nesneleri pek secemeyen besteciyi Handel'i de tedavi etmis olan CJ Taylor'un ameliyat etmesine ragmen bir sure sonra gorme yetenegini tamamen kaybetmisti

Son gunlerini Fug sanatinin tamamlanmasi cabalariyla gecirmistir Olumunden 10 gun once yeniden gormeye baslamis ancak gecirdigi felc ve yuksek ates doktorlari caresiz birakmisti ve 28 Temmuz 1750 de hayata gozlerini kapadi

Bach olumunden sonra unutuldu Elli yil sonra Beethoven, Mendelsshon ve Schuman'in cabalariyla yeniden onem kazandi Chopin ve Liszt gibi virtuozlar eserlerini icra ederek taninmasini sagladilar Bu cabalara ragmen, her egilimdeki muzikcinin Bach'i ornek almasi , onun dusuncelerine baglanmasi icin XX yy'i beklemek gerekti

BACH (Johann Sebastian), alman besteci (Eisenach 1685 - Leipzig 1750) Ailenin en küçük oğluydu; annesi ve babası ölünce (1694-1695), Ohrdruf'a, ağabeyi Johann Christoph'un yanına gitti ve ilk müzik bilgilerini ondan aldı Lyceum'da klasik öğrenim gördü Soprano sesi sayesinde, Lüneburg St Michael Gymnasium'una kabul edildi ve orada, XVI ve XVII yy yapıtlarının bulunduğu zengin kitaplıktan yararlandı; St Johann kilisesi' nin orgcusu G Böhm'den ders aldı; Böhm'ün öğüdüne uyarak Hamburg'a gitti ve orada, St Katharina kilisesi'nin orgcusu Reinken'i dinledi

Hamburg'da Celle sarayı'na girdi Poitou'lu fransız prensesi Éléonore d'OIbreuse, Nantes fermanı'nın kaldırılmasıyla sınır dışı edilen mü-zikçileri bu sarayda toplamıştı Bach orada Grigny'nin Livre d'orgue adlı yapıtının kopyasını çıkardı ve fransız org okulunu tanıdı Kısa bir süre Weimar sarayı'nda kemancı olarak çalıştıktan sonra, Arn-stadt'ta St Bonifatius kilisesi'nin orgculuğuna getirildi ve ilk kantatını orada besteledi (1704) Çalgısında daha da ustalaşmak ve Buxtehude'ün görüşlerinden yararlanmak amacıyla yürüyerek Lübeck'e gitti (1705) Mülhausen'deki St Blasius kl-lisesi'ne orgcu oldu ve aynı yıl (1707), kuzini Maria Barbara Bach ile (1684-1720) evlendi

1708'de, hayattayken yayımlanmış tek kantatı olan Gott ist mein König basıldı Bach, Saksonya-Weimar dükü Wilhelm Ernest tarafından oda müzikçisi (kemancı, viyolacı) olarak Weimar'a çağrıldı, ancak daha çok şatonun orgculuğu-nu yaptı ve 1717'nin sonuna değin Wei-mar'da kaldı St Johann kilisesi'nin orgcusu J G Walther ile dost oldu Weimar' da ayrıca, Albinoni, Legrenzi, Corelli, Bon-porti, Vivaldi gibi italyan bestecilerin yapıtlarını "keşfetti", bu bestecilerin pek çok konçertosundan transkripsiyonlar yaptı ve Frescobaldi'nin Fiori musicali adlı yapıtının kopyasını çıkardı 1717'nin sonunda Köthen'e çağrıldı, Anhalt prensi Leo-pold'un orkestrasını yönetti 1719'da Hal-le'de Händel ile tanışmak istediyse de amacına ulaşamadı

Ertesi yıl Karlsbad' da Brandenburg markgrafı Christian Ludwig ile tanıştı (onun adına altı konçerto besteledi) Aynı yıl karısı öldü Hamburg'da An Wasserflüssen Babylon adlı koral üzerine yaptığı doğaçlamayla, orgcu Reinken'i hayran bıraktı 1721'de, trompetçi Wülcken'in kızı şarkıcı Anna Magdalena ile (1701-1760) evlendi 1722'de Leipzig kantor'u Kuhnau ölünce, Bach, Thomasschule'nin yöneticiliği için adaylığını koydu; 1723'te, Yuhanna'ya göre Çile (Passion nach den Evangelien Johannes) adlı yapıtının seslendirilişinden sonra bu göreve kabul edildi Ancak, üstleriyle arası iyi değildi; ayrıca St Nikolas ve St Thomas kiliselerindeki, kantatlarda görev alacak ve St Matthias ve St Peter kiliselerinde ilahi ve motet söyleyecek öğrenciler arasında gerektiği gibi işbölümü yapılamaması besteciyi yıldırdı 1729'dan 1740'a değin, Telemann'ın kurmuş olduğu, Collegium musicum'u yönetti

Leip-zig'de kaldığı dönemde, hem dinsel hem dindışı kantatlara yer verdi; çünkü çalışmaları Thomasschule ile sınırlı değildi: 1728'e değin Kothen sarayı'nda da çalıştı; 1723'ten 1736'ya değin Weissenfeis sarayı'nda capella yönetmenliği yaptı 1733-1736 yılları arasında, "Saksonya saray bestecisi" unvanını almaya çalıştı, bu amaçla, "si" tonunda Missa'sını Seçici prense yolladı Çeşitli vesilelerle pek çok beste yaptı, yolculuklara çıktı, konserler verdi, çocuklarını ziyaret etti, öğrencilerine iş buldu 1731'de Dresden'de, Silber-mann'ın orgunu denedi, onun yaptığı ilk piyanoforte'leri dinledi ve inceledi, Klavierübung' adlı yapıtını yazdı Hasse, Benda, lavtacı Weiss ve Kropfgans ile ilişki kurdu ve bir kez daha Händel ile tanışmaya çalıştı Mattheson ve Scheibe'ce eleştirildiyse de, derslerini izleyen gençler tarafından tutuldu J N Gerber, J Schneider, J F Agricola, Altnikol, Kittel, Müthel bunlardan bazılarıdır Bach'ın on dokuz çocuğu oldu, bunlardan ancak onu yaşadı 1747'de oğlu Carl Philipp Emanuel'in isteği üzerine, Potsdam'a giderek kral Friedrich ll'yi ziyaret etti; bu ziyaretten sonra, das Musikalisches Opfer adlı yapıtını krala yolladı 1749'da kör oldu, Füg' sanatı adlı yapıtına çalıştı ve org için bestelediği 18 büyük org koralini tamamladı, son üç korali, damadı Altnlkol'e söyleyerek yazdırdı

Bach'ın yapıtı, üç yüzyıllık dinsel ve dindışı çoksesliliğin doruğu sayılır, çünkü onun sanatında, kontrapunto, arpejli ya da "plake" akorlardan ağır basar Bach, öncellerinden aldığı biçimleri yetkinleştirdi Çift temanın önemini önceden gördü Bas öğesini güçlü ve sürekli kılarak, kurgunun temel öğesi yaptı Sözü betimlemeye ve düşünceyi çağrıştırmaya önem vermekle birlikte, kontrapuntodan hiçbir zaman vazgeçmedi: ricercare, kanon ve füg'e düşkünlüğü onu anlatımda yalınlaşmaya yöneltti Bach'ın tüm yapıtlarında, dindar kişiliğinin izleri vardır Besteleri ölümünden sonra unutuldu; ancak, XIX yy'ın başlarında Beethoven, Mendelssohn, Boély, Schumann sayesinde yeniden anımsandı ve Chopin, Liszt, César Frank aracılığıyla yaygınlaştı

•VOKAL YAPITLARI A

4 ses için armonize edilmiş koraller: 186 tanedir, bunlardan 162'si kantatların içindedir —B Oratoryolar: Noel oratoryosu (1734), Paskalya oratoryosu (1725); Çile'ler Yuhanna' ya gör e (Johannes-Passior, 1723), Mat-ta'ya göre (Mattheus Passion, 1729) —C Motetler ve mezmurlar: 7 ta ıe (4 sesliden 8 sesliye dek),

—D Latince sCziü yapıtlar: Magnificat (1 723) —E Missalar (Kyrie und Gloria): 4 tane (1726'ya doğr -1740'a doğr), "si" minör Missa (1724 —1747)—F Dinsel kantatlar: 196 tane, solocu ve orkestra için ya da solocular, koro ve orkestra için; bunlardan 33'ü "koral -kantat" biçimindedir —G Dindışı kantatlar: 25 tane — H Aryalar ve liedler: yanlış olarak (?) Bach'ın sayılır: 11 tane (Anna Magdalena Bach'ın II kitabı, 1725); 69 tane (Schemelli, 1736)

En önemli kantatları: 1) DİNSEL KANTATLAR: Aus der Tiefe rufe ich (1707), Gott ist mein König (1708), Nach dir (1710'a doğr), Actus tragicus (1711), Christ lag (1714'ten önce), Nun komm, der Heiden Heiland (1714), ich hatte viel Bekümmernis (1714), Weinen, Klagen, Sorgen (1714), Ein feste Burg (1723 ya da 1724), Du Hirte israel (1724), Sie werden aus Saba alle kommen (1724), Nun komm, der Heiden Heiland (1724), Aus tiefer Noth (1724), Bleib bei uns (1725), ich habe genug (1727), Jauchzet Gott in allen Landen (1730), Wachet auf (1731), Nun ist das Heil (1735'ten sonr ?); -2) DİNDIŞI KANTATLAR: Av kantatı (1716), Aiolos (1725), Cenaze ilahisi (1727), Phoebus ile Pan kantatı (1731), Kahve kantatı (1732), Herkül kantatı (1733), Yeni yönetim kantatı (1742)

•ÇALGI YAPITLARI

AOrg için: 145 koral; bunlardan 46'sı Orgelbüchlein'da (1713 -1717), 18'i Leipzig derlemesi'nde (1707 -1750), 21'i dogma korali (1739), 6'sı transkripsiyon (Schübler, 1746), Noel ko-ral'i üzerine Kanonik çeşitlemeler (1746 -47); 7 sonat (1725'e doğr - 1727'ye doğr ); 1 Pastorali1707'yedoğr);3 par-tita (1700-1715); başka yapıtların transkripsiyonu olan 6 konçerto (1715'e doğr); 1 Canzona(1709'adoğr); 1 Pas-sacaglia ve füglü tema (1712'ye doğr); bir füge açılan ya da açılmayan 50 pre-lüd, toccata ya da fantezi: bunların en ünlüleri "re" minör toccata ve füg(1709); "fa" tonunda Toccata ve füg (1716), "sol" minör fantezi ve füg (1720), Toccata, adagio ve füg (1709), 5 büyük prelüd ve füg (bunlara Lepzig prelüd ve fügleri denir) [1727-1739],

—B Klavsen için: 200'den çok yapıt: prelüdler ve fügler, toccatalar, fanteziler, sonatlar, çeşitli aryalar ve çeşitli bestecilerin yapıtlarının transkripsiyonu olan 16 konçerto (1708 -1717), 6 fransız süiti (1722), 6 ingiliz süiti (1722-1724), Clabierbüchlein vor Wilhelm Friedemann Bach (1720), Ciavier-büchlein vor Anna Magdalena Bach (1722), 30 invention ve senfoni (1722-23), Ayarlı" klavye (I: 1722; II: 1742), Kromatik fantezi ve füg (1720'ye doğr), 6 parti-ta (1731), "si" minör uvertür (1734), italyan konçertosu (1735), "do" minör fantezi (1738), 4 duetto (1739), 30 Goldberg çeşitlemeleri (1742)

—C Konçertolar: bir ya da birkaç solocu ve orkestra için 20 dolayında konçertosunun en önemlileri: 2 keman konçertosu (mi ve la tonunda, 1720); İki keman için 2 konçerto (re minör, 1720; do minör, 1730); orkestra ve klavsen için 7 konçerto, iki klavsen ve orkestra İçin 3 konçerto, üç klavsen ve orkestra için 2 konçerto, dört klavsen ve orkestra İçin 1 konçerto (bu konçertoların tümünü Leipzig'de besteledi ya da transkripsiyon olarak düzenledi [1730-1738])

—D Solocu çalgılar için: 1) Lavta için: Çeşitli parçalar, ayrıca 2 süit; 2) Yalnız keman için: 3 sonat ve 3 partita (1720); 3) Keman ve sürekli bas için: füg ve 3 sonat (1720); 4) Keman ve klavsen için: 6 sonat (1720); 5) Çello için: 6 süit (1720); 6)Viola da gamba için: 3 sonat (1720); 7) Yalnız flüt için: 1 sonat; 8) Flüt ve sürekli bas için: 3 sonat; 9) Flüt ve klavsen için: 4 sonat Ayrıca, flüt, keman ve sürekli bas için, iki keman ve sürekli bas için, iki flüt ve sürekli bas için çeşitli yapıtlar (fügler, sonatlar), keman ve sürekli bas için 1 süit, keman ve klavsen için 1 süit

—E Orkestra için: çeşitli çalgılar için, Brandenburg konçertoları diye bilinen 6 konçerto (1721); Süitler diye bilinen 4 uvertür (1730'a doğr)

•KURAMSAL YAPITLAR Das Musikalische' Opfer (1747); Füg" sanatı (die Kunst der Füge, 1748-49)