Fiziksel Kimyada Tuz

**Şengül Şirin** · 06-01-2010

Fiziksel Kimyada Tuz

Bir asit ya da bir asit oksidin bir baz ya da bir baz oksit üzerine, veya bir asit ya da bir bazın bir metal üzerine etkimesi sonunda oluşan iyonsal yapıda arı madde

Bir tuz, ters işaretli iyonlardan oluşur: anyon asitten kaynaklanır ve asidin eşlenik bazıdır; katyonsa bazdan ileri gelir ve bazın eşlenik asididir

Bundan, bir monobazla yansızlaştırman bir monoasidin ancak tek bir tuz verebileceği anlaşılır

(Örneğin HCI ile NaOH'ın tepkimesinden yalnızca Na+CI~ elde edilir

) Buna karşılık pek çok eşlenik bazı olan bir poliasit, bir monobazla pek çok tuz verebilir: sülfürik asidin (HaSO^ durumu buna örnektir

Eşlenik bazları HS04 ve SO^-olan sülfürik asit, sodyum hidroksitle (NaOH), sodyum hidrojen sülfat (Na+HS04) ve disodyum sülfat (2Na+SO|_) gibi tuzlar verir

Aynı şekilde ortofosforik asit O^PO^, mono-sodyum dihidrojen fosfat (NaH2P04), disodyum monohidrojen fosfat (Na2HP04) ve trisodyum fosfat (NagPO^, olmak üzere üç tuz oluşturur

Hidrojenli tuzlara asit tuzlar da denir; bileşiminde "asit hidrojen" bulunmayan tuzlara ise yansız tuzlar adı verilir

Bu tür bir adlandırma, karmaşaya yol açabilir; çünkü bir "asit" tuzun hidrolizi yansız, hatta bazik sulu bir çözelti verirken (Na2HP04 'ün durumu), "yansız" bir tuzun hidrolizi asidik (NH4CI'nin durumu), yansız (NaCi) ya da bazik (NaCH3COO) bir çözelti verebilir

Birçok bazik grup taşıyan bir baz, bir monoasit-le pek çok tuz oluşturabilir

Tuzlar kuvvetli elektrolitlerdir

Bileşen iyonlar, duruma göre yalın (Na+, Cl_), çokatomlu (NOJ, SOf~) ya da karmaşık olabilir, yani eşkonum bağları aracılığıyla ligantlarla birleşmiş bir merkez atomundan oluşabilirler; ligantlar, merkez iyonu, bilinen ayraçlardan tamamen ya da kısmen gizler

Bir tuzun bir çözücü içindeki çözünürlüğü, iyonların yükü ve boyutu, çözücünün dielektrik değişmezi, tuz iyonları ile çözücü moleküllerinin kutuplanması vb

gibi önceden kestirimi çok güç olan pek çok etkene bağlıdır

Suda çok çözünen tuzların (örneğin NH4N03) yanı sıra çok az çözünen tuzlar da (örneğin BaSQ4; 1 litre suda ancak 2,3 mg'ı çözünür) vardır

Bu tuzlar için,
doymuş tuz çözeltisi ile katı tuz fazlası arasında oluşan dengeye kütle etkisi yasası uygulanarak bir çözünürlük çarpımı tanımlanır

Kaynak:
Büyük Larousse, Cilt 19, sf 11774

06-01-2010	#1
Şengül Şirin	Fiziksel Kimyada Tuz Fiziksel Kimyada Tuz Bir asit ya da bir asit oksidin bir baz ya da bir baz oksit üzerine, veya bir asit ya da bir bazın bir metal üzerine etkimesi sonunda oluşan iyonsal yapıda arı madde Bir tuz, ters işaretli iyonlardan oluşur: anyon asitten kaynaklanır ve asidin eşlenik bazıdır; katyonsa bazdan ileri gelir ve bazın eşlenik asididir Bundan, bir monobazla yansızlaştırman bir monoasidin ancak tek bir tuz verebileceği anlaşılır (Örneğin HCI ile NaOH'ın tepkimesinden yalnızca Na+CI~ elde edilir) Buna karşılık pek çok eşlenik bazı olan bir poliasit, bir monobazla pek çok tuz verebilir: sülfürik asidin (HaSO^ durumu buna örnektir Eşlenik bazları HS04 ve SO^-olan sülfürik asit, sodyum hidroksitle (NaOH), sodyum hidrojen sülfat (Na+HS04) ve disodyum sülfat (2Na+SO\|_) gibi tuzlar verir Aynı şekilde ortofosforik asit O^PO^, mono-sodyum dihidrojen fosfat (NaH2P04), disodyum monohidrojen fosfat (Na2HP04) ve trisodyum fosfat (NagPO^, olmak üzere üç tuz oluşturur Hidrojenli tuzlara asit tuzlar da denir; bileşiminde "asit hidrojen" bulunmayan tuzlara ise yansız tuzlar adı verilir Bu tür bir adlandırma, karmaşaya yol açabilir; çünkü bir "asit" tuzun hidrolizi yansız, hatta bazik sulu bir çözelti verirken (Na2HP04 'ün durumu), "yansız" bir tuzun hidrolizi asidik (NH4CI'nin durumu), yansız (NaCi) ya da bazik (NaCH3COO) bir çözelti verebilir Birçok bazik grup taşıyan bir baz, bir monoasit-le pek çok tuz oluşturabilir Tuzlar kuvvetli elektrolitlerdir Bileşen iyonlar, duruma göre yalın (Na+, Cl_), çokatomlu (NOJ, SOf~) ya da karmaşık olabilir, yani eşkonum bağları aracılığıyla ligantlarla birleşmiş bir merkez atomundan oluşabilirler; ligantlar, merkez iyonu, bilinen ayraçlardan tamamen ya da kısmen gizler Bir tuzun bir çözücü içindeki çözünürlüğü, iyonların yükü ve boyutu, çözücünün dielektrik değişmezi, tuz iyonları ile çözücü moleküllerinin kutuplanması vb gibi önceden kestirimi çok güç olan pek çok etkene bağlıdır Suda çok çözünen tuzların (örneğin NH4N03) yanı sıra çok az çözünen tuzlar da (örneğin BaSQ4; 1 litre suda ancak 2,3 mg'ı çözünür) vardır Bu tuzlar için, doymuş tuz çözeltisi ile katı tuz fazlası arasında oluşan dengeye kütle etkisi yasası uygulanarak bir çözünürlük çarpımı tanımlanır Kaynak: Büyük Larousse, Cilt 19, sf 11774 __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır