I.Murat Dönemi

IMurat Dönemi

"Vakf, hibe ve rehin olunmaz, kimse mâlik olamaz Telef ve helâk olmaz Kiyamete kadar devam eder Sebeplerden bir sebeple kimse elini uzatamaz, asli üzere kalir Sartlari üzere devam eder Günlerin geçmesiyle vakif ve vakfiye bozulmaz Allah ve Resûlüne ve ahiret gününe iman edenlerden, Allah'in ve yarattiklarindan melik, kadi, vezir, muhtesibden ve insanlarin tamamindan hiç bir kimse bu vakfi bozamaz Kimse halef olup vâris olamaz

Bir kimse onu tahvil ve tebdil ederse günah irtikhab etmis olur Allah'in kitabina ve Resûlünün sünnetine muhalefet eden ve din kardesinin vakfinin fesadina sa'y eden (çalisan) Allah'in gazabina ugrar Onlarin üzerine Allah'in, meleklerin ve bütün insanlarin laneti olsun" Görüldügü gibi bu ifadeler vakfin muhafazasi gayesine yönelik bulunmaktadirlar Bundan baska bir de vakiftaki hizmet ve onlardan yararlanma ile ilgili bilgiler bulunmaktadir ki buna göre hiç kimse imârete inmekten men olunamaz Hizmetçiler, gelenlere güzel bir sekilde hizmet etmek zorundadirlar Hele fakirlere bu hizmeti çok daha iyi yapmalilar Çünkü onlar, kalbi kirik kimselerdir Bu konuda da vakfiyenin kendi ifadesi ile söyle demektedir:

"Imârete, büyüklerden, âlimlerden, seyh ve sâdattan birisi inerse hizmetçi bunlara hizmet eder Bunlarin sanina göre onlara hizmet eder Hayvanlarina da hizmet eder Bu hizmet sadece büyüklere mahsus olmaz Imârete inenlerin tamamina böyle muamele yapilir Hatta fakir ve miskinlere bu yolda hizmet daha evladir Çünkü onlar, kalbi kirik olanlardandir Imâretteki kalislar 3 günü geçerse bu, mütevellinin reyine baglidir"

Sükrullah, gazi ve sehid sultanin yaptirdigi hayirlardan bahs ederken sunlari söyler:
"Bursa'da ahiret için bir yapi yaptilar Hem konuk evi, hem cami, hem medresedir Kimsesizler, yoksullar için paçalardan, tatlilardan, eksilerden daha güzeli olmayan yemeklerin hepsinden verilmesini, konuklarin hayvanlarinin da yemlendirilmesini buyurdu Hatiplere, hafizlara, müderrislere muridlere ve ögrencilere vazife karsiligi akça bagladi O evin karsisinda bir kubbe yapilmasini buyurdu Her gün ayrica otuz hafiz o kubbede güzel sesle Kur'an okuyup hatm etmektedirler Mübarek vücudu o kubbede dinlenmektedir" Gerek bu, gerekse daha önce verilen bilgiler, Sultan Murad'in nasil hayir yaptigini, kurdugu vakiflar vasitasiyla onlarin devamini sagladigi ve insanlara hizmeti bir ahiret azigi olarak kabul ettigini göstermektedir

Sultan Murad, tahta çikinca babasinin sikkelerinde oldugu gibi Selçuk paralarini taklid etmek suretiyle sikke kestirmistir Baslangiçta "kûfi"ye yakin, daha sonra da "nesih" yazisi ile kestirdigi sikkeleri görülür Kûfi hatli olan sikkelerinin bir tarafinda kelime-i sehâdet, etrafinda ilk dört halifenin isimleri ve diger yüzünde de "Murad b Orhan halladallahu mülkehû" ibareleri bulunmaktadir Sonradan kesilen akçalarin bazilarinda kelime-i sehadet ile kendisinin ve babasinin isimleri, bazilarinda da akçanin her iki tarafinda Murad b Orhan yazisi görülmektedir Sultan Murad'in 790 (1388) tarihli bakir sikkesinde kesildigi tarih ve ay bulunmaktadir

Daha önce de kisaca temas edildigi gibi Osmanli Devleti'nin kurulus hamurunda mayasi bulunan teskilâtlardan biri de "ahilik"ti Bu bakimdan ilk Osmanli padisahlari, bu teskilâtin birer mensubu ve hatta reisleri durumunda idiler Bazi vesikalar, Murad Hüdavendigâr'in bu teskilatin reislerinden biri oldugunu göstermektedir Nitekim bu hususta onun Receb 767 (Mart 1366) tarihli olarak Malkara'da Ahi Musa için yaptirmis oldugu zaviye vakfiyesindeki "ahilerden kusandigim kusagi Ahi Musa'ya kendi elimle kusadup Malkara'ya ahi diktim" ifadesi, onun ahi reislerinden biri oldugunu göstermektedir

Vakfiyesinde de görüldügü gibi Sultan Murad, bilgin, talebe, garip ve fakir olan kimselere karsi son derece sefkatle muamele eden bir hükümdardir Hz Peygamber'in soyundan gelen seyyid ve seriflere karsi ise özel bir ilgisi bulunmakta, onlara saygiyi Hz Peygamber'e yapilmis saygi olarak kabul etmektedir Bu sebepledir ki o, ülkesinde bulunan seyyid ve serifleri her türiü vergiden muaf sayan fermanlar isdar etmistir Nitekim, 787 (1385) tarihli bir ferman, onun Seyyid Büzürg Ali'nin evladlarini vergiden muaf saydigini su ifadelerle ortaya koymaktadir:

" Seyyid Büzürg Ali'nin ogullan yaslan ile kapima gelip ettiler Bizim atamiz sizin duaciniz idi Biz fakir kullariniz dahi size duacilariz Biz kullarina bir hüküm sadaka eyle ki sizden sonra gelen bizi ve evladimizi ve kullarinizi ve karaveslerimizi (câriye) incitmeyeler Hem simdiye degin atamiz bir dâne ösür vermedi Ve koyun hakkin vermedi Biz kullarina bir ihsan eyle bizden ve evladimizdan ösürlerin ve koyunlari haklarin kimesne taleb etmeyeler deyicek emr olundu ki, bu sâdâtlarin evladlari, kullari ve karavesleri ve bir damla kanlan deme can ola Onlar, benim her defterimden ihrac olalar Her kim bu hükmü görüp Seyyid Büzürg adini yazanlara teaddi ederse lânet ba'lânet ola Rumeli kadilari ve sancak beyleri ve subasilari ve sipahiler her kanginizin yerinde eker biçerse bir dâne ösürlerin almayasiniz Ben bagisladim canim için olsun Benim devletime duaya mesgul olalar Her kande hatirlari dilerse yürüyeler"

MURAT DÖNEMİNDE ANADOLU'DA GELİŞMELER:

1)- Ankara Karamanoğullarından geri alındı2)- Oğlu Yıldırım Bayezıd'ı Germiyan Beyi'nin kızıyla evlendirerek onlardan Kütahya, Tavşanlı, Simav ve dolayları çehiz olarak alındı3)- Hamitoğullarından Eğridir ve çevresi satın alındı4)- Karaman Beyi Alaaddin Ali Beyle kızını evlendirerek dostluk kurmaya çalıştı Ancak Karamanoğullarının düşmanca tavırlarını sürdürmeleri üzerine harekete geçerek, Karamanoğullarını yendi Alaaddin Ali Bey'i affederek barış yaptı

I MURAT DÖNEMİNDE BALKANLARDA GELİŞMELER:

1)- Edirne(1362) ve Filibe'nin Fethi,2)- Sırpsındığı Savaşı (1364)3)- Çirmen Savaşı (1371):( Sırplarla yapılan bu savaşı Osmanlılar kazandı)4)- I Kosova Savaşı (1389)

EDİRNE VE FİLİBE'NİN FETHİ:

I Murat'ın ilk hedefi Edirne olmuştur Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu 1362 yılında Edirne'yi fethetmiştir Ardından Filibe alınmıştırNOT: Edirne'nin Fethinin Önemi: Sırp ve Bulgarların Bizans'la bağlantısı kesildi

SIRPSINDIĞI SAVAŞI (1364):

Sebep: Edirne ve Filibe'nin Osmanlıların eline geçmesi Sırp ve Bulgarları rahatsız etmiş, bunların papaya başvurmaları üzerine Balkan Devletlerinden oluşan (Sırp, Bulgar, Macar, Eflak-Boğdan ve Bosnalılar) bir Haçlı ordusu kurulmuştur

Savaş: Haçlı Ordusunu HACI İLBEY komutasındaki bir akıncı birliği ani bir baskın sonucu yok etmiştirÖnemi: a)- Bu zaferle Balkan Devletleri üzerindeki Macarların etkisi kırılmış, Türklerin Balkanlardaki ilerlemeleri hız kazanmıştırb)- Zaferden sonra Edirne başkent yapılmıştır


I KOSOVA SAVAŞI (1389):

Sebep: Osmanlıların Balkanlarda ilerleyişini durdurmak için Sırp Kralı LAZAR'ın öncülüğünde Haçlı Ordusunun kurulmasıSonuç: I Murat komutasındaki Osmanlı Ordusunun zaferiyle sonuçlandı I Murat şehit oldu, yerin oğlu Yıldırım Bayezıd geçti

I MURAT DÖNEMİNDE DEVLET TEŞKİLATINDAKİ GELİŞMELER:

1)- Divan teşkilatı sistemli ve sürekli hale getirildi