Fetret Devri

F asıla-i Saltanat olarak da bilinir Yıldırım Bayezid'in Ankara Savaşı'nda ( 28 Temmuz1402) yenilmesiyle başlayan bu döneme, kardeşleriyle girdiği mücadelede başarılı olarak yönetimi yeniden ele geçiren Mehmed Çelebi son vermiştir

Ankara Ovası'nda yapılan savaşın kötüye gittiğini gören Yıldırım bayezid'in oğullarından Süleyman Çelebi, yanına Sadrazam Çandarlı Ali Paşa, Murad Paşa ve yeniçeri ağası Hasan Ağa ile birlikte kendine bağlı olan birlikleri de yanına alarak Edirne'de saltanatını ilan etti

Savaşa katılan diğer şehzadelerden İsa Çelebi Balıkesir'de, Çelebi Mehmed ise Amasya'da kendi hükümdarlıklarını ilan ettiler Yıldırım Bayezid ile birlikte Musa çelebi ve Mustafa Çelebi (Düzmece Mustafa) Timur'a tutsak düştüler

Timur, zaferden sonra sekiz ay kadar Anadolu'da kalarak Osmanlı topraklarını yağmaladı Anadolu'da daha önceden bulunan ancak Osmanlı topraklarına katılan eski Anadolu Beyliklerini yeniden canlandırdı Osmanlı topraklarını ise 4 şehzade arasında paylaştırarak Anadolu'dan çekildi Böylece Osmanlı Toprakları bölünmüş oldu

Şehzadelerden ilk olarak Mehmed Çelebi harekete geçti Orta Anadolu'daki Türkmen beylerini safdışı bırakarak güçlü bir Türkmen ordusu kurdu İlk çarpışma ise Musa Çelebi ile İsa Çelebi arasında Bursa'da meydan geldi Musa Çelebi Bursa'yı alarak hükümdarlığını ilan ettiyse de kısa bir süre sonra İsa Çelebi Bursa'yı yeniden ele geçirdi Bu olay şehzadeler arasındaki mücadelenin kızışmasına yol açtı Çelebi Mehmed, diğer kardeşlerini safdışı bırakarak Osmanlı İmparatorluğunu yeniden bir birlik altında toplamıştır

Ankara Savaşı (1402) sonunda Anadolu'da Türk birligi bozulmuş ve Osmanli Devleti dagilma tehlikesi ile karsilasmisti Yildirim Bayezid'in ogullari, babalarinin ölümünden sonra taht mücadelesine basladilar Osmanlı tarihindeki en büyük kargasa dönemi böylece baslamis oldu Fetret Devri adı verilen bu dönemdeki taht mücadeleleri, Timur'un Anadolu'da kuvvetli bir devlet birakmak istememesi ve Bizans'in entrikalariyla daha da artti Süleyman Çelebi Edirne'de, İsa Çelebi Bursa'da, Mehmed Çelebi Amasya'da, Musa Çelebi Balikesir'de padisahliklarini ilan ettiler Mehmed Çelebi ile Musa Çelebi aralarinda anlastilar ve Bursa'da vali bulunan İsa Çelebi'yi ortadan kaldirdilar Mehmed Çelebi, Süleyman Çelebi'nin de ortadan kalkmasi gerektigini biliyordu Bu amaçla Musa Çelebi'yi Edirne'ye Süleyman Çelebi'nin üzerine gönderdi Musa Çelebi, kardeşi Süleyman Çelebi'yi yenerek, Edirne'yi ele geçirdi Ancak Mehmed Çelebi'ye verdigi sözü tutmayarak Edirne'de kendini padisah ilan etti 1413 yilinda, son olarak Musa Çelebi'yi de saf disi birakan Mehmed Çelebi Fetret Devrine son verdi

Fetret Devri, Bunalım Devri veya Fasıla-i Saltanat, Osmanlı Devleti'nde Yıldırım Bayezid'in 1402'de Ankara Savaşı'nda, Timur İmparatorluğu'nun kurucusu olan Timur'a yenilip esir düşmesi sonucu ortaya çıkan ve Yıldırım Bayezid'in oğulları arasındaki taht kavgaları nedeniyle 11 yıl süren kargaşa dönemidir

Yıldırım Bayezid'in altı oğlu vardır Bunlar; Emir Süleyman, İsa Çelebi, Musa Çelebi, Mehmet Çelebi, Mustafa Çelebi ve Kasım Çelebi'dir

En büyük olan ve padişah olması beklenen Mustafa Çelebi, Ankara Savaşı'nda ortadan kaybolmuştur Ali Paşa, Emir Süleyman'ı Rumeli'ye kaçırdı Mehmet Çelebi de Amasya'ya çekildi İsa Çelebi ve Musa Çelebi çatışa çatışa Karesi yöresine gittiler, sonunda Musa Çelebi, İsa Çelebi'yi öldürdü Oradan Bursa'ya geçti Emir Süleyman'ın Bursa'ya gelmesi üzerine Karaman Yöresine kaçtı ve Karamanoğulları'na sığındı Bu arada Emir Süleyman, olabilecek anlaşmazlıklar, Trakya'nın emniyeti ve boğazlardan rahat geçişi sağlamak amacıyla erkek kardeşi Kasım'ı ve kız kardeşi Fatıma'yı Bizans'a rehin olarak verdi Hemen ardından Karamanoğulları ile barış anlaşması yaptı

Mehmet Çelebi, ağabeyi Süleyman'a tabi olduğunu ve Hanlığını tanıdığını çeşitli hediyelerle bildirdi Bu anlaşmalar üzerine can güvenliği iyice azalan Musa Çelebi, Karaman'dan da kaçarak, İsfendiyar Bey'in yardımlarıyla Eflak Kralı Mirçe'ye sığındı Eflak Kralı, Trakya'da, egemenlik sağlamak için Musa Çelebi'ye çok sayıda asker verdi Musa Çelebi de yanına verilen bu askerlerle kendini Han ilan edebilmek üzere Edirne'ye saldırdı Emir Süleyman beklemediği bu saldırıya karşı koyamayarak İstanbul taraflarına yanında çok az sayıda adamıyla ancak kaçmayı başardı Uğradıkları bir köyde tanınınca, köylüler sırf Musa Çelebi'den bahşiş alabilmek gayesiyle Emir Süleyman'ı katlettiler Türk geleneğine göre: Saltanat soyundan kim olursa olsun; bir saltanat üyesi, diğer bir saltanat üyesini kendi emri üzerine öldürtür Başkalarının olaya izinsiz müdehalesine, kişi ise idam, devlet ise savaşla yok etmek cezasını verir ve intikamını mutlakâ alırdı Musa Çelebi de bu yüzden, köyü içindekilerle beraber yok etti, 1410'da Edirne'ye döndü ve tahta geçti

Bu olayları öğrenen Mehmet Çelebi de Amasya'dan Bursa'ya gelip burada tahta geçtiğini ilan etti Emir Süleyman'ı destekleyenlerin hepsi Mehmet Çelebi'yi onayladılar ve tabi oldular Rumeli'de, Samako'da son kez karşılaştılar ve Çamurlu Derbent Savaşı'nda Mehmet Çelebi, kardeşini yenip çadırında öldürttü

Mehmet Çelebi (I Mehmet) tüm kardeşlerinin isyanlarını bastırarak, hükümdar olmuştur Fetret Dönemi, yeni kurulmuş olan Osmanlı Devleti'nin fiilen parçalanmasına sebep olmuştur Bu nedenle I Mehmet için "ikinci kurucu" da denir

Ayrıca Fetret Devri'nde balkanlarda toprak kaybının fazla olmamasının nedeni Osmanlı Devleti'nin yeni aldığı topraklarda yaşayan insanlara karşı hoşgörülü bir siyaset izlemiş olması, adaletli vergi toplanması, dil ve din özgürlüğü tanınması, kişilerin güvenliğinin sağlanması ve iskan politikasını başarılı bir biçimde uygulamış olmasıdırAyrıca Avrupa'da yaşanan yüzyıl savaşları da Osmanlı Devletinin toprak kaybetmemesinde etkili olmuştur

Fetret Dönemi (1402-1413)


Osmanlı tarihinde Yıldırım Bayezid'in 14()2'de Ankara Savaşı'nda Timur'a yenilmesiyle başlayıp 1413'te Çelebi Mehmed'in tahtı tek başına ele geçirmesiyle sona eren, devlet düzeninin bozulduğu karışıklık dönemidir "Fetret" Arapça bir sözcüktür ve "hükümdarsız geçen dönem; karışıklık dönemi" anlamına gelir

Yıldırım Bayezid Ankara Savaşı'nda hem yenilmiş hem de oğullarından Musa Çelebi ve Düzmece Mustafa diye de bilinen Mustafa Çelebi ile birlikte Timur'a tutsak düşmüştü Öbür oğulları İsa Çelebi BalıkesirBursa yöresini Çelebi Mehmed de Amasya yöresini Timur'a bağlı olarak yönetmeye başlamışlardı Süleyman Çelebi ise başkent Edirne'de Timur'a bağlı olmaksızın hüküm sürüyordu Bu arada Timur Anadolu Beylikleri'ne topraklarını geri vermiş, Anadolu'daki siyasal birliği iyice parçalamıştı Yıldırım Bayezid'in 1403'te, Timur'un da 1405'te ölümünden sonra daha rahat hareket etmeye başlayan şehzadeler Osmanlı tahtına tek başlarına sahip olabilmek amacıyla kıyasıya bir mücadeleye giriştiler Bu kavgaya Timur'un serbest bırakmış olduğu Musa Çelebi de bir süre sonra katıldı


Çelebi Mehmed daha 1404'te Timur'un Semerkant'a dönmesinden yararlanarak harekete geçmiş ve kardeşi İsa Çelebi'yi yenerek Bursa'ya girmişti Buna karşılık Edirne'de bulunan Süleyman Çelebi de 1405'te Anadolu'ya geçerek Çelebi Mehmed'in elinden Bursa'yı aldı ve Ankara'ya kadar ilerledi Amasya'ya çekilmek zorunda kalan Çelebi Mehmed ancak 14()9'da toparlanabildi ve Süleyman


Çelebi'nin Edirne'ye dönmesini sağlamak amacıyla küçük kardeşi Musa Çelebi'yi Rumeli'ye gönderdi Süleyman Çelebi Musa Çelebi'yle hesaplaşmak için Edirne'ye doğru yola çıkınca Çelebi Mehmed de Bursa'yı geri aldı Bu arada Rumeli'deki akıncıların desteğini kazanan Musa Çelebi kardeşi Süleyman Çelebi'yi yenerek 1410'da Edirne'yi ele geçirdi Bundan sonraki çatışma Çelebi Mehmed ile Musa Çelebi arasında oldu İyice güçlendiğine inanan Musa Çelebi Rumeli'de kendi adına fetihlere girişti, hatta 141112 yıllarında İstanbul'u bile kuşattı Buna karşılık Bizanslılarda anlaşan Çelebi Mehmed de 1412'de Rumeli'ye geçerek Musa Çelebi'nin üzerine yürüdü ama yenildi ve geri çekilmek zorunda kaldı 1413'te daha büyük bir kuvvetle giriştiği ikinci seferde kardeşinin ordusunu Vize yakınlarında bozguna uğratarak Edirne'ye girdi ve tahta


oturdu Böylece Osmanlı Devleti'nin siyasal birliği yeniden sağlanmış oldu Osmanlı Devleti Fetret Dönemi'nde şehzadeler arasındaki kanlı taht kavgaları yüzünden yıkılmanın eşiğine kadar gelmiş, iç karışıklıklar Çelebi Mehmed'in başa geçmesinden sonra da sürmüştür Bu dönemdeki şehzade kavgaları daha sonra 145781 yılları arasında padişahlık yapan Fatih Sultan Mehmed'in tahtı ele geçiren şehzadenin devletin birliği için öbür kardeşlerini öldürtmesini meşru (şeriata, yasaya uygun) sayan ünlü ilkesini koymasına da bir dayanak oluşturmuştur

FETRET DEVRI

Osmanli tarihinde, kardeslerin saltanat mücadelisi verdikleri ve 1413 yilina kadar devam eden karisikliklar dönemi diyebilecegimiz "Fetret Devri", Timur'un uyguladigi bir siyasetin sonucu olarak ortaya çikmistir


Yildirim Bâyezid, Ankara Savasi'nda Timur'a esir düstügü zaman en büyükleri Süleyman olmak üzere Isa, Mehmed, Musa, Mustafa ve Kasim adlarinda alti erkek çocuga sahipti Bunlardan besi babalari ile birlikte Ankara Savasi'na katilmislardi Kasim ise çok küçük oldugundan Bursa'da kalmisti


Süleyman Çelebi, muharebenin kayb edildigini görünce babasinin emri üzerine Vezir-i Azam Çandarlizâde Ali Pasa, Murad Pasa, Yeniçeri agasi Hasan Aga ve Subasi Eyne Bey ile birlikte yanindaki kuvvetlerle Bursa'ya gelmis, buradan da küçük sehzade Kasim'i alarak büyük zorluklarla Rumeli'ye geçebilmisti Isa Çelebi, muharebe meydanini terk ettikten sonra Balikesir taraflarinda saklanmis, Mehmet Çelebi Amasya'ya çekilmis, Musa ve Mustafa ise babalari ile birlikte esir düsmüslerdi
Asil gayesi, güçlü bir Osmanli Devleti yerine, kendisine bagli ve onun yüksek hâkimiyetini taniyan parçalanmis birkaç Osmanli Beyligi meydana getirmek olan Timur, baslangiçta bu gayesine ulasmis görünmekteydi Ayrica o, Yildirim Bâyezid tarafindan kurulmaya çalisilan Anadolu birligini de parçalamak istiyordu


Bu sebeple Anadolu beylerine ait yerleri Osmanlilardan atip tekrar eski sahiplerine verdi Geriye kalan Osmanli ülkesini de Bâyezid'in dört oglu arasinda paylastirmisti Edirne'de bulunan Emir Süleyman'a Rumeli'deki yerleri verip kendisine tabi oldugunu ifade eden hükümdarlik alâmeti olarak kemer, külah ve hil'at göndermistir Diger sehzadelerden Isa Çelebi Balikesir ve Bursa'da, Mehmed Çelebi Amasya'da, Musa Çelebi ise Isa'yi Bursa'dan çekilmeye mecbur ederek Bursa'da Timur'un al damgasiyla hükümdar olmuslardi


Ankara Savasi'ndan sonra Anadolu'da sekiz ay kadar kalan Timur, uyguladigi siyasetin meyvelerini verdigini gördükten sonra Doguya dönüp Çin seferine çikarken arkasinda biraktigi Anadolu'nun politik yapisi Sultan I Murad'in hükümdarligi sonundaki durumu andiriyordu Timur, Bâyezid'in ele geçirdigi topraklari geri almisti Böylece Sultan Murad'in Ankara'dan Akdeniz'e açtigi Osmanli koridoru kapanmis oluyordu
Karamanoglu Mehmed Bey, Anadolu'nun üçte birini kaplayan ve içlerinde Hamidogullari ve Germiyanogullari'nin topraklarinin dogu bölgeleri ile Kayseri, Isparta, Antalya ve Alaiyye gibi kentler bulunan büyük bir devletin basina getirilmisti Timur, Anadolu'da Osmanlilara karsi koyabilecek bir güç meydana getirmek için böyle yapmisti



Mehmet Bey, Osmanlilar da dahil olmak üzere bütün beyliklerin emiri olarak ilân edilmistiTimur'un, Anadolu'da uyguladigi bu parçalama politikasi sonucunda Osmanli ülkesi sehzadeler arasinda taksim edilmis, on bir sene süren ve tarihlerde Osmanli Devleti'nin parçalanmasindan dolayi "Saltanatta Ara" denilen ve kanli hadiselerle dolu bir devrin açilmasina, fetihlerin durmasina, Istanbul Imparatoru'nun türlü entrikalarla bu durumu körüklemesine sebep olmustu Hatta bazi Avrupalilar, yeni bir Haçli Seferi düzenledikleri takdirde Osmanlilar'i Avrupa'dan atabileceklerini düsünür olmuslardi


Ankara Savasi ve bunun sonucunda bir daha kalkinamamasi plâni ile Osmanli Devleti'nin parçalanmasi bu devlet için mühim ve büyük bir darbe olmakla birlikte çeyrek asirda kendisini sür'atle toplamaya muvaffak olmasi bu devletin teskilât ve müesseselerinin saglamligini göstermektedir Buna karsilik Hindistan, Iran, Azerbaycan, Irak, Suriye ve Ege Denizine kadar genis topraklar üzerinde fetihlerde bulunmus olan Timur'un, ölümünden kisa bir müddet sonra devletinin ortadan kalkmasi, onun sadece tedhise dayali bir devlet kurdugunu göstermektedir