Öğrenmenin Iki Kaynağı Vardır:birisi Kendi Yaşantımız Diğeri Eğitim

ÖĞRENME

Öğrenmenin iki kaynağı vardır:birisi kendi yaşantımız diğeri eğitim öğretimdirÖğrendiklerimiz ya kendi yaşantımıza yada başkasının geçmiş deneyimine dayanırHangi kaynaktan gelirse gelsin her öğrenme davranışlarımızda az ya da çok bazı sürekli değişikliklere yol açarDavranışın değişmesi eskiden yapılamayan bir hareketin yapılması,bir görüş ve düşünüşün benimsenmesi ya da bırakılması anlamına gelir


ÖĞRENME: Tekrar ya da yaşantı sonucu davranışta ortaya çıkan ve oldukça kalıcı olan değişikliktir


Buna göre öğrenmenin üç öğesi vardır:



1-Davranış değişikliği 2-Tekrar ya da yaşantı sonucu ortaya çıkan değişiklik 3-Süreklilik
Öğrenme türleri:

1-Klasik koşullanma yoluyla öğrenme:Limon gördüğümüzde hatta adını duyduğumuzda ağzımız sulanır
Yolda giderken keskin bir fren sesi bizi korkutur Vb örnekler basit bir refleks gibi görünse de öğrenme ile ilişkilidir
Bu örneklerdeki fren sesi,limon sözü birer sembol uyarıcı durumuna geçerBöyle bir uyarıcının etkisiyle tepkiler oluşurYani bu uyarıcılara karşı koşullanmışızdırBu ilkel bir öğrenme şeklidir
Pavlov’un köpek üzerinde yaptığı deney salya koşullanması ile ilgilidir
Pavlov daha önce zil sesine hiçbir tepki vermeyen köpeğin et ile birlikte verildiğinde salya salgıladığını deneyle göstermiştirBurada zil başta nötr bir uyarıcı iken;doğal uyarıcı(et) ile birlikte tekrar tekrar sunulunca koşullu uyarıcı haline geçmiştirKöpek artık daha önce tepki vermediği bir uyarıcıya tepki vermeye koşullanmıştır
Buna göre ;İnsan ve hayvanların önceleri tepkide bulunmadıkları bir uyarıcıya,belirli koşullar sonucunda tepkide bulunmayı öğrenmesine koşullanma yoluyla öğrenme denir


Bazı insanlarda görülen korku,antipati,tiksintilerinde gerçek nedeni bu tür koşullanmalardır


2-Edimsel koşullanma yoluyla Öğrenme:Edimsel koşullanma,ödüle götüren ya da cezadan kurtaran bir davranışın yapılmasını öğrenmektirYani edimsel (kendiliğinden)yaptığımız bir davranış bizi ödüle götürüyor ve ya cezadan kurtarıyorsa bu davranışa koşullanırız
Skinnerin fare üzerinde yaptığı deneyde kutu içindeki aç bir farenin rastgele yaptığı davranışlar sonucunda yiyecek kabının açılmasını sağlayacak manivelaya basarak yiyeceğe kavuşması ve daha sonra deney tekrarlanınca manivelaya daha kısa sürede basmayı öğrenmesi edimsel bir şartlanmadırBurada tek bir davranış ödüle kavuşturmuştur
Örneğin ödevini yapmayan bir öğrencinin öğretmenin ödevleri kontrol etmemesi sonucu cezadan kurtulması ve bu durumun tekrarlanması ile ödev yapmama davranışına koşullanması da bir edimsel koşullanma ile öğrenmedir
Yukarıdaki deneyde farenin manivelaya basma sayısındaki artış,manivelaya basma davranışının yiyecekle pekiştirilmesi anlamına gelir
Edimsel koşullanmada istenen davranışın ortay çıkma olasılığını arttıran her uyarıcıya pekiştireç denirPekiştireçler iki türlüdür:
a-Olumlu Pekiştireçler:Verildiği zaman davranışın ortaya çıkma eğilimini arttıran pekiştireçlerdir Örn yiyecek övme olumlu pekiştireçlerdirFarenin yiyeceğe götüren davranışını pekiştirmesi de olumlu bir pekiştirmedir
b-Olumsuz pekiştireçler:Ortadan kaldırıldığı ve ya verilmediği zaman davranışın ortaya çıkma eğilimini arttıran pekiştireçlerdir;sonucunda ortaya çıkan pekiştirmeler de olumsuz pekiştirmelerdirÖrneğin ödev yapmayan öğrencinin ödev yapmama eğilimi olumsuz pekiştireç ;bu davranışın tekrarlanması da olumsuz pekiştirmedir
İnsanlarda ödülün miktarı arttırılınca davranışın pekişme ihtimali yüksektir Ancak hayvanlarda çoğu zaman ödül miktarı pek değişikliğe yol açmaz
Öğrenilmemiş olan pekiştireçlerle yapılan pekiştirmelere birincil pekiştirme;örn:yiyecek
Öğrenilmiş olan pekiştireçlerle yapılan pekiştirmelere de ikincil pekiştirme denirörn:zil sesi
Klasik ve Edimsel koşullanmanın karşılaştırılması:


*Uyarıcının türü açısından: Klasik koşullanmada uyarıcı belirli bir olaydır ve kısa sürelidirışık ses gibi


Edimsel koşullanmada uyarıcının birçok öğesi vardır ve uzun sürelidir


*Öğrenilecek davranışın türü açısından: Klasik koşullanmada davranış belirlidir,doğuştan gelme davranıştır
Edimsel koşullanmada davranışlar çeşitlidir ve rastlantı sonucu ortaya çıkar
Öğrenme Süreçleri:
Genelleme:Koşullu tepkiyi yaratan uyarıcını benzerlerine de aynı koşullu tepkinin gösterilmesidirÖrn Köpekten korkan çocuğun kediden de korkması
Ayırt etme:Genellemenin karşıtı olarak hangi uyarıcıya hangi tepkinin gösterileceğini ayır etmedirÖrn kediden korkan çocuğun köpekten korkmaması
Sönme:Koşullanmış davranışta görülen zayıflamadırÖrn:Zil sesine koşullanmış köpeğin zil ile birlikte et verilmemesi sonucu bu koşullanmanın kaybolması(köpeğin zil sesine karşı salya salgılamaması)
Kendiliğinden Geri gelme:Sönen bir koşullanmış davranışın belli bir süre sonra aynı şartlarda yeniden

canlanmasıdırÖrn:Zil sesine karşı oluşan koşullanmanın sönmesine rağmen belli bir süre sonra tekrarlandığında hemen aynı koşullanmayı ortaya çıkarması


3-Model alarak Öğrenme:Taklit yolu ile öğrenme de denirİnsan ve hayvanların beğendikleri,büyükleri,ve ya özendikleri kişileri taklit ederek onlar gibi davranmayı öğrenmesidirÖrn:Bir yavru kuşun annesi gibi ötmesi,Bir gencin pop sanatçısını taklit ederek onun gibi giyinmesi


4-Bilişsel Öğrenme:Organizmanın algılama hatırlama düşünme gibi zihinsel yetileri aracılığıyla öğrenmesidirBu tür öğrenmenin ağırlık noktası bilgilerin biriktirilmesi ve işlenmesidirBu nedenle de bilişsel öğrenme geçmiş yaşantılar sonucu olayların anlam değiştirmesi ya da insan ve hayanın geliştirdiği yaşantı sonucu bilgiyi işleme tarzında meydana gelen değişiklik şeklinde tanımlanabilirÖrn: kitap okuyarak,TV izleyerek ya da bir olaya tanık olarak birçok şey öğreniriz


5-Sezgisel Öğrenme:Kavrama yoluyla öğrenme de denirSezgisel öğrenmede çözümü gereken durumun öğeleri arasındaki ilişki bir anda görülürBaşarılı davranış akıl yürütme ve öngörü sayesinde bir anda görülürÖrn:Çok zor sandığımız bir matematik problemini bir müddet düşündükten sonra birden kavrayarak çözüme ulaşmak


6-Farkında olmadan Öğrenme:İnsan yaşamında farkında olmadan edinmiş olduğu bilgilerdirÖrn:Hiç düşünmediğimiz halde okulumuzun nerede olduğunu bilmemiz


7-Motor(hareketle)öğreneme:Bir eylemin,bir harekettin nasıl daha iyi hızlı ve doğru yapılacağını öğrenmektirÖrn:Araba sürmesini bilen birinin zamanla bu davranışı daha doğru ve iyi yapabilmeyi öğrenmesidir


8-Deneme yanılma yoluyla öğrenme:Organizmanın karşılaştığı bir problemi çözmek için denediği çeşitli yollardan,hangisinin problemi çözdüğünü öğrenerek benimsemesidir:Çocukların yap-boz oyununu oynayarak ev yapmayı öğrenmesi


Öğrenmede Rol Oynayan Etkenler:


1-Öğrenenle ilgili etkenler:
a-Organizmanın belli bir biyolojik olgunluğa ulaşması gerekir
b-Organizmanın belli bir zihinsel olgunluğa ulaşması gerekir(zeka yaşının takvim yaşına uygun olması)
c-Uyarılmışlık hali:Öğrenilecek malzeme üzerinde dikkatin odaklaşması gerekir
d-Aşırı kaygılı olmamak gerekir
e-Uyarıcı ve davranımlar arasında benzerlik olması öğrenmeyi kolaylaştırır
f-Öğrenme için güdülenmiş olmak gerekir
*Güdüler kişiyi öğrenmeye özendirir
*Güdüler birşeyin seçilmesinde önemli rol oynar
*Güdüler kişinin davranışlarına yön verir
Araştırmalarda Hem insanların hem hayvanların öğrenmesinde ödülün önemli rol oynadığını ödülün cezadan daha olumlu bir öğrenme sağladığı görülmüştür


2-Öğrenilecek malzeme ile ilgili Etkenler:


a-Öğrenilecek konu öğrenenin beden ve zihinsel gelişimine uygun olmalıdır
b-Öğrenilecek konu öğrenenin ihtiyacını karşılıyorsa daha kolay öğrenilir
c-Öğrenilecek konu çok uzun ve çık kısa olmamalıdır
d-Birbirine bağlı konulardan önceki iyi öğrenilmiş olmalıdır
e-Öğrenilecek konunun anlamlı olması gerekir
3-Öğrenme tekniğine ,ilişkin etkenler
a-Çalışma zamanının bölünmesi
b-Konunun bütün olarak öğrenilmesi
c-Konunun tekrarı
d-Elde edilen sonucun bilinmesi,gerekir


4-Öğrenmede Transferin rolü:
Transfer: önceki öğrenmenin şimdiki öğrenmeyi etkilemesi olayıdırİkiye ayrılır:


1-Olumlu Transfer:Önceden öğrenilmiş bilginin veya etkinliğin sonraki başka bir bilgi ve etkinliği öğrenmeyi kolaylaştırmasıdırÖr:Hentbol oynamayı bilen birinin basketbolü daha çabuk öğrenemesi


2-Olumsuz Transfer:Önceden öğrenilenin sonraki öğrenileceği zorlaştırmasıdırBuna alışkanlık çatışması da denirÖrn:İki parmakla daktilo yazmayı bilen birinin on parmakla daktilo yazmayı öğrenememesi


DERS ÇALIŞMA ALIŞKANLIKLARI VE ÖĞRENME


· Çalışma zamanının dağılımı
· Öğrenilecek konunun beden ve zihin gelişimine uygun olması
· Öğrenmede ilerlemenin bilinmesi
· Öğrenilecek konunun ilgiyi çekmesi
· Konunun bütünüyle öğrenilmesi
· Önceden çalışılmış olması
· Konunun tekrarı
· Konunun anlamlı olması
· Konunun iyi okunması ve anlatılması
Öğrenmenin daha kolay olmasını sağlamaktadır