Güneş Sistemi

Güneş sistemi hakkında bilgi

Güneş sistemi Alm Sonnensystem (m), Fr Systeme (m) solaire, İng Solar system Güneş ve uyduları ile birlikte gezegenler, kuyruklu yıldızlar ve meteor akımları da dâhil olmak üzere, onun etrâfında dönen gök cisimleri Güneş ve güneş çevresinde dolanan gök cisimlerinden meydana gelir Güneş sisteminde gezegen, uydu, kuyruklu yıldız ve meteor bulunur Güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok bilinen teori Kant-Lapslace teorisidir





Güneş Sistemimizdeki gezegenler(soldan sağa): Plüton, Neptün, Uranüs, Satürn, Jüpiter, asteroit kuşağı, Güneş, Merkür, Venüs, Dünya ve uydusu Ay ve Mars

Güneş sistemi Alm Sonnensystem (m), Fr Systeme (m) solaire, İng Solar system Güneş ve uyduları ile birlikte gezegenler, kuyruklu yıldızlar ve meteor akımları da dahil olmak üzere, onun etrâfında dönen gök cisimleri Güneş ve güneş çevresinde dolanan gök cisimlerinden meydana gelir Güneş sisteminde gezegen, uydu, kuyruklu yıldız ve meteor bulunur Güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok bilinen teori Kant-Lapslace teorisidir

Bu teoriye göre güneş sistemi önce bir nebula (kızgın gaz kütlesi) idi Daha sonra nebula soğudukça küçüldü ve ekseni etrafındaki dönme hızı arttı Böylece merkez kaç kuvvetinin etkisiyle güneşten kopan parçalar uzaya yayıldı

Güneş Sistemi’nde bulunan bütün gök cisimleri Güneşin çekim etkisi altındadır ve onun etrafında dönerler Bu Hareket, odak noktalarının birinde Güneş yer alan elips şeklindeki bir yörünge üzerinde olmaktadır Güneş Sistemi, bütünüyle ve aynı yönde dönen bir disk şeklinde hareket halindedir Güneş Sistemi’nin çapı yaklaşık 30 ışık yılı kadardır Güneş sisteminde Dünyadan başka 8 gezegen vardır Bunlar;

Güneş sistemindeki gezegenler ve Dünyaya göre büyüklükleri Merkür (Utarit) 04 Venüs (Zühre) 095 Dünya (Yer) 1 Mars (Merih) 05 Jüpiter (Müşteri) 11 Satürn (Zühal) 95 Uranüs 4 Neptün 4 Plüton 02

Güneş: Güneş Sistemindeki 200 milyar yıldızdan birisi olan Güneş kütlesi sıcak gazlardan oluşan ve çevresine ısı ve ışık yayan bir yıldızdır

Güneşin çapı dünya çapının 110 katı (14 milyon km), hacmi 13 milyon katı ve ağırlığı 333000 katı kadardır Güneşin yoğunluğu ise Dünyanın yoğunluğunun ¼’ü kadardır Güneş kendi ekseni etrafında saatte 70 000 km hızla döner Bir turunu ise 25 günde tamamlar

Güneş % 75 hidrojen, % 20 helyum ve % 5’de diğer elementlerden oluşur Güneşte hidrojenin helyuma dönüşmesi sırasında (füzyon - erime birleşme) büyük bir enerji ortaya çıkar Saniyede 600 milyon ton hidrojen helyuma dönüşür Buda her saniye Güneşin 45 milyon ton hafiflemesine yol açar Güneşteki füzyon olayı sonucunda kızıl kırmızımsı bir alev 15-20 bin km yükselir ki bu olaya Güneş Fırtınası denir Bu bilgilere bakarak günün birinde Güneşin çevresine ısı ve ışık yayamayacağını ve dolayısı ile yeryüzünde yaşamın sona ereceğini düşünebiliriz Ancak bu çok uzun yıllar sonra olacak bir olaydır

Güneşin yüzey ısısı 6 000 °C ve merkezindeki ısı ise 15 milyon °C’dir Güneşten çıkan enerjinin 2 milyonda birlik kısmı yeryüzüne ulaşır Güneş’in üç günde yaymış olduğu enerji, Dünya’da bilinen bütün petrol, kömür ve ormanlardan elde edilecek enerjiye eşittir Güneş ışınları 85 dakikada yeryüzüne ulaşır

Güneş Sistemindeki Gezegenlerin Özellikleri

1 Bütün gezegenler elips şeklinde bir yörüngede hareket ederler Hızları ve yörünge uzunlukları farklıdır Yörüngeleri birbirleri ile kesişir

2 Gezegenler hem Güneş etrafında hem de kendi ekseni etrafında dönerler

3 En küçük gezegen Plüton, en büyük gezegen ise Jüpiter’dir

4 Güneş'e en yakın gezegen Merkür, bilinen en uzak gezegen ise Plüton’dur

5 Dünya’ya en yakın gezegen Venüs’tür

6 Dünya’nın 1, Mars ve Neptün’ün 2, Uranüs’ün 6, Satürn’ün 10 ve Jüpiter’in 12 uydusu vardır Merkür ve Plüton’un uydusu yoktur

7 Güneş'e yakın olan gezegenler daha hızlı, uzak olan gezegenler ise daha yavaş hareket ederler Uzak olan gezegenlerin yörüngeleri daha uzun olduğu için Güneş etrafındaki dönüşlerini daha geç tamamlarlar

8 Bütün gezegenler hem kendi, hem de Güneş etrafında batıdan doğuya doğru dönerler

9 Bütün gezegenlerin yörünge düzlemleri, Güneş'in ekvator düzlemi içinde yer alır

10 Bütün gezegenlerin eksenleri ile yörünge düzlemleri arasında eğiklik vardır

11 Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gibi gezegenlerin yoğunlukları küçük gezegenlere göre daha azdır Bunun nedeni büyük gezegenlerin bileşimlerinin daha hafif maddelerden oluşmasıdır

Güneş Sistemi ve Gezegenler

Güneş Sistemi ve Gezegenleri konusunda temel bazı astronomi bilgilerinin yanısıra, gezegenler hakkında ayrıntılı bilgi, Dünya\'nın hareketleri, Ay ve Güneş Tutulmaları gibi konularda bilgiler edinmeyi ve bunları sizlerle paylaşmayı amaçladık Yan menülerden istediğiniz konuya geçiş yapabilirsiniz

Bilgilerin temininde wikipediaorg, omuedutr ve nasagov\'dan çeviriler yoluyla yararlanılmıştır

Uzay

Uzay madde ve enerjiden meydana gelen bir sistemdir Kainattaki madde; Güneş, gezegenler, yıldızlar, galaksiler, astroidler ve meteorlardan meydana gelen hacimli ve kütleli gök cisimlerinin tamamıdır

Kainat; uzayı içine alan sınırsız ve sonsuz mesafelere kadar uzanan, zaman boyutu ile birlikte düşünülmesi gereken geometrik bir sistem olarak kabul edilmektedir

Dünya ve diğer bütün gök cisimlerinin de içinde yer aldığı sonsuz olarak kabul edilen boşluğa Uzay (evren) denir Uzayda yeryüzündeki kanun ve prensipler büyük ölçüde değişir Uzaydaki uzunluklar uzaya has bir ölçü birimi olan ışık yılı ile ölçülür Işığın bir yılda aldığı yola ışık yılı denir Işık saniyede 300 000 km, yılda yaklaşık 100 milyar km yol alır

Uzayda gök cisimleri henüz ilmin tam olarak açıklayamadığı düzenli ve uyumlu sistemler oluştururlar Uzayda sayısı ve özellikleri tam olarak bilinmeyen milyarlarca gök cismi bulunmaktadır

İçinde milyonlarca gök cismini bulunduran gök sistemlerine galaksi denir Uzayda yaklaşık 100 milyar galaksi olduğu tahmin edilmektedir Her galakside ortalama 100 milyar galaksiden oluşmaktadır Güneş sisteminin de içinde olduğu Samanyolu galaksisi yaklaşık 200 milyar yıldızdan oluşur Samanyolu galaksisinin genişliği yaklaşık 100 000 ışık yılı kadardır

Kızgın gazlardan oluşan ve çevresine ısı ve ışık yayan gök cisimlerine yıldız denir

Kendileri ısı ve ışığını kendisi üretmeyen ancak Güneş�ten aldıkları enerjiyi çevresine yayan soğuyup katılaşmış gök cisimlerine gezegen denir

Gezegenlerin çekim etkisinde kalarak onların çevresinde dönen, Güneş'ten aldıkları ışığı yansıtan, bağlı oldukları gezegenlerden daha küçük olan gök cisimlerine uydu denir

Binlerce göktaşının bir araya gelmesiyle oluşan ve Güneş'ten aldıkları ışığı yansıtan gök cisimlerine kuyruklu yıldız denir Kendileri ısı ve ışık üretmediklerinden yıldız değillerdir Güneşin yakınına gelmedikçe görülmezler En çok tanınanı Halley Kuyruklu Yıldızıdır Güneş çevresindeki bir turunu 76 yılda tamamlar

Uzayda başıboş gezen gök taşlarına meteor denir Bunların belli bir yörüngesi yoktur Bulutsuz bir gecede gökyüzüne bakılırsa, sanki bir yıldızın kopup düşmesi gibi parıltılı bir yol çizerek düştüğü görülür Dünya atmosferine giren meteorlar saatte binlerce kilometrelik hızları nedeniyle atmosfer içerisinde sürtünme etkisiyle sıcaklıkları 2000 °Cye yaklaşır böylece yanarak parçalanırlar Çok azı yere kadar ulaşır Bu olay halk arasında yıldız kayması olarak bilinir

- GÜNEŞ SİSTEMİ(GEZEGENLER VE ÖZELLİKLERİ)

GÜNEŞ SİSTEMİ

Daha önceki bölümlerde, gökyüzünü, dünyadan (öncelikle de ülkemizden) görebildiğimiz şekliyle sadece yıldız ve takımyıldızları ile göz önünde bulundurduk Bu ve takibeden bölümlerde ise Güneş Sistemimizi ele alacağız Bunu yaparken şimdiye dek edinilmiş bilgiler ışığında sistemde mevcut cisimlerin hepsine olabildiğince değineceğiz

Ön Bilgi

Güneş sistemi; güneş, dokuz gezegen, bu gezegenlere ait yaklaşık doksan tane uydu, cok sayıda kuyruklu yıldız ve asteroid, ve madde içeren gezegenler arası ortamdan oluşmuştur Ayrıca yeni keşfedilmiş ancak resmen isimlendirilmemiş pek çok uydu da içermektedir

Sistemin iç bölgesi, Güneş, Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gezegenlerini, dış bölgesi ise Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Pluto gezegenlerini içerir

Gezegenlerin yörüngeleri, merkezlerinden birinde güneşin olduğu bir elips şeklindedir Merkür ve Pluto'nun yörüngeleri nerede ise bir çember şeklindedir Gezegenlerin yörüngeleri, dünya yörüngesi ile aşağı yukarı aynı düzlemdedir ve bu düzleme ekliptik adı verilir Ekliptik düzlemle güneş ekvatoru arasında 7 derecelik bir fark vardır (dünyanın ekseninin, ya da ekvator düzleminin ekliptikle yaptığı 235 derecelik açıyı hatırlayın) Yörüngesi ekliptikten en çok sapan gezegen (17 derece ile) Pluto'dur Sistemin dışından (Güneşin kuzey kutbu doğrultusunda uzak bir noktadan) bakıldığında, bütün gezegenler güneş etrafında aynı yönde (saatin aksi yönünde) dönerler Kendi eksenlerindeki dönüşleri de

Venüs, Uranüs ve Pluto dışında aynı yöndedir

Temsili şekilde gezegenlerin büyüklükleri gerçekle doğru orantılıdır Resimde gezegenlerin uyduları gösterilmemiştir, oysa ki, Pluto ve Merkür'den büyük birkaç uydu vardır

Güneş sistemindeki büyüklük ve mesafeleri daha iyi anlayabilmek için milyardabir (1/1000000000) ölçekte bir modelini inşa etsek Ortadaki Güneş 15 metre çapında, Dünya Güneşten yaklaşık 150 metre uzakta ve 13 cm çapında (bir üzüm tanesi büyüklüğünde) görünür ve ay dünyadan 30 cm uzakta olurdu Jüpiter 15 cm çapında (küçük bir kavun ebadında) ve güneşten yaklaşık 750 m uzakta, Satürn bir portakal kadar ve güneşten 15 km kadar uzakta, Uranüs ve Neptün birer limon kadar, 3 ve 45 km kadar uzakta ve en yakın yıldız 40000 km kadar uzakta olurdu

Sınıflama

Güneş sistemindeki cisimlerin sınıflandırılması, sistemin şimdiye dek anlatılanlardan çok daha karmaşık bir yapı olmasından dolayı pek de kolay değildir Klasik olarak, Gezegenler (Güneş çevresinde yörüngesi olan büyük kütleli cisimler) , Uydular (gezegenlerin çevresindeki yörüngelerinde hareket eden değişik büyüklükteki cisimler), Asteroidler (büyüklükleri birkaç yüz km den birkaç metreye kadar değişen, güneş etrafında yörüngeleri olan, yoğunlukları yüksek küçük cisimler), Kuyruklu yıldızlar (güneş çevresinde hayli eksantrik yörüngeleri olan buzumsu kütleler) Ancak güneş sistemi bu sınıflama ile tanımlanamıyacak kadar karmaşıktır

• Plutodan büyük pek çok uydu ve Merkürden büyük iki uydu vardır
• Muhtemelen daha önce asteroid olan ve gezeglerden birinin çekimine kapılarak gezegen çevresinde yörüngeye girmiş pek çok uydu vardır
• Kupier kuşağı cisimleri ve Chiron gibi cisimler bu sınıflamada kendilerine yer bulamazlar
• Dünya/Ay ve çoğunlukla Pluto/Charon sistemleri çift gezegenler olarak da değerlendirilirler

Gezegenler değişik şekillerde sınıflandırılırlar:

Yapılarına göre:

1. Terrestrial (Dünya benzeri, kayalık) gezegenler:
   
2. 
   Merkür, Venüs, Dünya ve Mars (Bu sınıftaki gezegenler büyük oranda kaya ve metallerden oluşmuşlardır, nispeten yüksek yoğunluktadırlar Rotasyonları yavaştır Halkaları yoktur Hiç ya da az sayıda uyduya sahiptirler
3. 
   
4. Jovian (Jupiter benzeri, gazlardan oluşmuş) gezegenler:
   
5. 
   
6. Pluto (Çapları 13000 km'den küçük olanlar)
7. 
   

Büyüklüklerine göre

1. Büyük gezegenler :
2. 
   Jupiter, Satürn, Uranüs, Neptün (Çapları 48000 km'den büyük olanlar)

Merkür ve Pluto bazen (lesser) minik gezegenler olarak da sınıflandırılırlar, Büyük gezegenler de genelde gaz devleri olarak anılırlar

Güneşe olan uzaklıklarına göre:

1. İç Gezegenler:
2. 
   Merkür, Venüs, Dünya ve Mars
3. Dış gezegenler:
4. 
   Jupiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Pluto

Mars ve Jupiter arasındaki Asteroid kuşağı iki sınıf arasındaki sınırı oluşturur

Dünyaya bağıl pozisyonuna göre:

1. Alçak (Inferior) gezegenler:
   Merkür ve Venüs
2. Dünya
3. Yüksek(Superior) gezegenler:
   Mars, Jupiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Pluto

Tarihsel olarak

1. Klasik Gezegenler:
   Merkür, Venüs, Mars, Jupiter, Satürn (Tarih öncesi çağlardan beri bilinen, çıplak gözle görülebilen gezegenler)
2. 
   
3. Modern Gezegenler:
   Uranüs, neptün, Pluto (Modern çağlarda keşfedilmiş, optik aletler kullanmadan görülmesi mümkün olmayan gezegenler)
4. 
   
5. Dünya

Gezegenlerin kendi çevrelerinde dönüş eksenleri ekliptikle değişik açılar yapar Aşağıdaki temsili resim Eksen açılarını ve dönüş yönlerini göstermektedir

KAYNAK: Korhan Sökmen - Gökyüzüne Merhaba -

GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş ve güneş çevresinde dolanan gök cisimlerinden meydana gelir Güneş sisteminde gezegen, uydu, kuyruklu yıldız ve meteor bulunur Güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok bilinen teori Kant-Lapslace teorisidir

Bu teoriye göre güneş sistemi önce bir nebula (kızgın gaz kütlesi) idi Daha sonra nebula soğudukça küçüldü ve ekseni etrafındaki dönme hızı arttı Böylece merkez kaç kuvvetinin etkisiyle güneşten kopan parçalar uzaya yayıldı

Güneş Sistemi’nde bulunan bütün gök cisimleri Güneşin çekim etkisi altındadır ve onun etrafında dönerler Bu hareket, odak noktalarının birinde Güneş yer alan elips şeklindeki bir yörünge üzerinde olmaktadır Güneş Sistemi, bütünüyle ve aynı yönde dönen bir disk şeklinde hareket halindedir Güneş Sistemi’nin çapı yaklaşık 30 ışık yılı kadardır Güneş sisteminde Dünyadan başka 8 gezegen vardır Bunlar;

Venüs, Mars, Neptün, Uranüs, Satürn, Jüpiter, Merkür ve Plüton’dur

Güneş:Güneş Sistemindeki 200 milyar yıldızdan birisi olan Güneş kütlesi sıcak gazlardan oluşan ve çevresine ısı ve ışık yayan bir yıldızdır

Güneşin çapı dünya çapının 110 katı (14 milyon km), hacmi 13 milyon katı ve ağırlığı 333000 katı kadardır Güneşin yoğunluğu ise Dünyanın yoğunluğunun ¼’ü kadardır Güneş kendi ekseni etrafında saatte 70 000 km hızla döner Bir turunu ise 25 günde tamamlar

Güneş % 75 hidrojen, % 20 helyum ve % 5’de diğer elementlerden oluşur Güneşte hidrojenin helyuma dönüşmesi sırasında (füzyon - erime birleşme) büyük bir enerji ortaya çıkar Saniyede 600 milyon ton hidrojen helyuma dönüşür Buda her saniye Güneşin 45 milyon ton hafiflemesine yol açar Güneşteki füzyon olayı sonucunda kızıl kırmızımsı bir alev 15-20 bin km yükselir ki bu olaya Güneş Fırtınası denir Bu bilgilere bakarak günün birinde Güneşin çevresine ısı ve ışık yayamayacağını ve dolayısı ile yeryüzünde yaşamın sona ereceğini düşünebiliriz Ancak bu çok uzun yıllar sonra olacak bir olaydır

Güneşin yüzey ısısı 6 000 °C ve merkezindeki ısı ise 15 milyon °C’dir Güneşten çıkan enerjinin 2 milyonda birlik kısmı yeryüzüne ulaşır Güneş’in üç günde yaymış olduğu enerji, Dünya’da bilinen bütün petrol, kömür ve ormanlardan elde edilecek enerjiye eşittir Güneş ışınları 85 dakikada yeryüzüne ulaşır

Güneş Sistemindeki Gezegenlerin Özellikleri Gezegen Güneşe uzaklık
(milyon km) Dönüş süresi
(gün) Yoğunluk
(g/cm³) Çapı
(km) Yıl
(gün) Uydu Sayısı Merkür 5785 5865 542 4878 8797 - Venüs 1081 243 525 12104 2247 - Dünya 149 1 555 12756 365 1 Mars 2278 1026 394 6796 68698 2 Jüpiter 77784 0408 131 142500 43289 63 Satürn 142608 0425 069 120600 107529 47 Uranüs 286741 0746 129 51400 30660 27 Neptün 44939 0796 164 49528 60152 8 Plüton 590974 639 203 2300 904105 3

1 Bütün gezegenler elips şeklinde bir yörüngede hareket ederler Hızları ve yörünge uzunlukları farklıdır Yörüngeleri birbirleri ile kesişir
2 Gezegenler hem Güneş etrafında hem de kendi ekseni etrafında dönerler
3 En küçük gezegen Plüton, en büyük gezegen ise Jüpiter’dir
4 Güneş'e en yakın gezegen Merkür, bilinen en uzak gezegen ise Plüton’dur
5 Dünya’ya en yakın gezegen Venüs’tür
6 Dünya’nın 1, Mars ve Neptün’ün 2, Uranüs’ün 27, Satürn’ün 10 ve Jüpiter’in 12 uydusu vardır Merkür ve Plüton’un uydusu yoktur
7 Güneş'e yakın olan gezegenler daha hızlı, uzak olan gezegenler ise daha yavaş hareket ederler Uzak olan gezegenlerin yörüngeleri daha uzun olduğu için Güneş etrafındaki dönüşlerini daha geç tamamlarlar
8 Bütün gezegenler hem kendi, hem de Güneş etrafında batıdan doğuya doğru dönerler
9 Bütün gezegenlerin yörünge düzlemleri, Güneş'in ekvator düzlemi içinde yer alır
10 Bütün gezegenlerin eksenleri ile yörünge düzlemleri arasında eğiklik vardır
11 Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gibi gezegenlerin yoğunlukları küçük gezegenlere göre daha azdır Bunun nedeni büyük gezegenlerin bileşimlerinin daha hafif maddelerden oluşmasıdır