5510 Sayılı Yasa Ile Dul ve Yetim Aylıkları Için Nasıl Bir Uygulama öngörülmüştür?

5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasası'nın 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe gir¬mesiyle gündeme gelen konulardan biri de, TC Emekli San¬dığı, SSK ve Bağ-Kur'un bağladığı, "dul ve yetim aylık¬ları” olmuştur
5510 sayılı yasa ile dul ve yetim aylıkları için nasıl bir uygulama öngörülmüştür?
1 Ekim 2008 tarihinden önce TC Emekli Sandığı Yasasındaki hükümlere:
"Ölenin bağlanmış veya bu Kanun hükümlerine göre hesaplanacak emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylıklarının;
Dul karı ve koca için yüzde 50'si, aylık alan yetimi bu¬lunmayanların dul eşlerine yüzde 75'i" oranında bağla¬nır
1 Ekim 2008 tarihinden sonra "dul aylığı" için 5510 sayılı ya¬sanın Geçici 4 ncü Maddesinde öngörülen uygulama:
1 Ekim 2008 tarihinden önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Yasası hükümlerine ta¬bi olarak çalışmış olup bu yasanın 4 üncü maddesinin bi¬rinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya baş¬layanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu yasayla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Ka¬nun hükümlerine göre işlem yapılır

Kısaca, TC Emekli Sandığından dul ve yetim aylığı alanlara 1 Ekim 2008'den önceki uygulama aynen sürdürülmektedir
1 Ekim 2008 tarihinden önce Sosyal Sigortalar Yasası uygula¬masına göre ölen sigortalının aylığının; "Dul eşine yüzde 50'si, aylık alan çocuğu bulunmayan dul eşine yüzde 75'i" oranında bağlanır
1 Ekim 2008 tarihinden önce Bağ-Kur Yasası uygulamasına göre ölen sigortalının aylığının "Dul eş için yüzde 50'si, aylık alan çocuğu bulunma¬yanların dul eşine yüzde 75'i" oranında bağlanır

Sosyal Sigortalar ve Bağ-Kur'dan dul ve yetim aylığı alan¬ların da durumlarında bir değişiklik yapılmamış, eski uy¬gulama aynen korunmuştur
Buna göre "18 yaşını, ortaöğrenim yapması halinde 20 yaşını, yük¬sek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olan veya çalışamayacak durumda malûl bulunan ve Sosyal Sigorta'ya, Emekli Sandıklarına tabi çalışmalarından do¬layı gelir veya aylık almayan çocuklarla yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonra¬dan boşanan veya dul kalan ve Sosyal Sigorta'ya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, buralar¬dan gelir veya aylık almayan kız çocukların her birine yüzde 25'i" oranında yetim aylığı bağlanır

Sosyal Güvenlik Kurumlarından kimlere "yetim aylığı" ödeneceğini küçük bir tablo ile aktarmaya çalışalım:

Emekli Aylığını Ödeyen Aylığı Ödeyecek Dul ve Yetim

Ödeyen Kurum: Ödeyecek Kurum: Aylığı:

SSK SSK Ödenmez

SSK Emekli Sandığı Ödenir

Emekli Sandığı SSK Ödenmez

Emekli Sandığı Emekli Sandığı Ödenmez

Bağ-Kur Bağ-Kur Ödenmez

Bağ-Kur Emekli Sandığı Ödenir

Emekli Sandığı Bağ-Kur Ödenmez

SSK Bağ-Kur Ödenir

Bağ-Kur SSK Ödenir

1 Ekim 2008’den Önce;

Ölen Bağ-Kur’lunun kızı babasından dolayı alacağı yetim aylığını ölen SSK’lı veya memur eşinden dolayı alacağı dul aylığı ile birlikte alabiliyor Ölen SSK’lının yetim kızı babasından dolayı alacağı yetim aylığını, ölen memur veya Bağ-Kur’lu kocasından dolayı alacağı dul aylığı ile birlikte alabiliyor Ölen memurun yetim kızı babasından dolayı alacağı yetim aylığını ölen SSK’lı veya Bağ-Kurlu eşinden dolayı alacağı dul aylığı ile birlikte alabiliyor Memurun yetim kızı kendisi de memur veya memur emeklisi olmadığı sürece Emekli Sandığı’ndan yetim aylığını SSK, Bağ-Kur ve özel banka sandıklarından alacağı kendi emekli aylığıyla birlikte alabiliyor Memurun yetim kızının SSK’lı, Bağ-Kur’lu çalışması da yetim aylığı almasına engel olmuyor


1 Ekim 2008’den Sonra Ölümlerde Aylık Teke İniyor

1 Ekim 2008’den itibaren ölen SSK ya da Bağ-Kur’lular veyahut memurlar için yetimlerine SGK’dan bugün bağlansa çift bağlanacak bu aylıklar teke düşürülüyor Oysa 1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında ölen sigortalı ya da memurlardan dolayı bunların kız çocuklarına hem eşinden, hem de babasından ve annesinden ölüm aylığı bağlanması söz konusu olursa aylık olarak bunlardan tercih ettikleri bir tanesi bağlanacak Yani anne ya da babadan biri tercih edilecek ve tercih ettiği taraftan ölüm aylığı bağlanacak
1 Ekim 2008’den Önce Bağlanmış Aylıklar Koruma Altına Alınacak
1 Ekim 2008 tarihinden önce bağlanmış çift dul-yetim aylıkları 1 Ekim 2008’den sonra da alınmaya devam edilebilecek Bu aylıklar evlenme, çalışmaya başlama gibi nedenlerle kesilirse de bu durumun değişmesi halinde tekrar çift olarak bağlanabilecek
Yani 30 Eylül 2008 günü ölen SSK’lının ölen eşinden dolayı dul aylığı almakta olan kızına hem dul aylığı hem de yetim aylığı bağlanırken, aynı kişinin 1 Ekim 2008 tarihinde ölmesi durumunda bu aylıklardan sadece tercih ettiği bir tanesi bağlanacak
Dul aylığı ile kendi aylığını birlikte alabilecek
Sigortalılar kendi ücreti ya da emekli aylığı ile birlikte ölen eşlerinden dolayı dul aylığını ise yasadan önce de sonra da birlikte alabilecekler


Ana-babadan çift aylıklarda uygulama

Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı bağlanıyordu, yeni yasadan sonra da aynı biçimde alabilecekler
Bu durumda SSK’lı dul bayan 1 Ekim’den itibaren kendi emekli aylığına ek olarak ölen eşinden dolayı dul aylığını birlikte alabilecek Ölen anne yahut babasından dolayı Emekli Sandığı yetim aylığı alması ise anne yahut babasının ölüm tarihinin 1 Ekim 2008’den önce veya sonra olmasına bağlı 1 Ekim 2008’den önce ölmüşse yetim aylığını da alabilecek, sonra ölmüşse alamayacak Ana-babası SSK veya Bağ-Kur’lu olsaydı yetim aylığını ölüm tarihine bakılmaksızın kendi de emekli aylığına sahip olduğu gerekçesiyle alamayacaktı


Benzer biçimde Bağ-Kur emeklisi eşinin 11092008 tarihinde, Emekli Sandığı emeklisi babasının ise 1970 yılında vefat ettiğini belirten Bağ-Kur emeklisi kadın okuruma da her üç aylığı birden bağlatmak için başvurmasının yeterli olduğunu belirtiyorum