(Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Yabancılar İle Yurtdışında Yerleşik Türk Vatandaşları) İçin Kira Geliri Beyanı

(Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan
Yabancılar İle Yurtdışında Yerleşik
Türk Vatandaşları)
İÇİN KİRA GELİRİ
REHBERİ




GİRİŞ
Bu rehber, 2009 yılında, sahip oldukları mal ve hakları kiraya veren
dar mükelleflere (Türkiye’de yerleşmiş olmayan yabancı ülke vatandaşları
ile yurtdışında yerleşik Türk vatandaşları) kira gelirine konu mal ve haklar,
beyan edilecek kira tutarının hesaplanması, vergiden istisna kira tutarı,
beyan edilen kira gelirlerinden indirilecek giderler, kira ödemelerinde
vergi kesintisi ve ödenmesi gereken verginin hesaplanması konularında
genel bilgiler sunmak amacıyla hazırlanmıştır
Rehberde, dar mükelleflerin elde ettikleri kira gelirinin hangi
hallerde beyan edileceğine ve beyan edilmesi gereken tutarın tespitine
ilişkin örnekli açıklamalar da yer almaktadır


1 DAR MÜKELLEFLERİN ELDE ETTİĞİ KİRA GELİRLERİNİN VERGİYE
TABİ OLMASININ YASAL DAYANAĞI


Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler, dar mükellef olarak
tanımlanmakta ve bunların sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve
iratlar vergiye tabi olmaktadır
Bu anlamda dar mükelleften kasıt, ikametgahı Türkiye’de
bulunmayanlar veya bir takvim yılı içinde devamlı olarak Türkiye’de altı
aydan fazla oturmayanlardır

Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan
teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül
ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk
vatandaşları dar mükellef değil, tam mükellef sayılmaktadırlar Bu kişiler
“Kira Geliri Elde Edenler İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyanname Düzenleme
Rehberi”ne bakmalıdırlar
Ayrıca, gayrimenkulün Türkiye’de bulunması ve bu mahiyetteki mal
ve hakların Türkiye’de kullanılması veya Türkiye’de değerlendirilmesi,
kazanç ve iradın Türkiye’de elde edildiğini ifade etmektedir


2 KİRA GELİRİ


Gelir Vergisi Kanununda belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi
karşılığında elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade
edilmektedir ve belli koşullarda gelir vergisine tabi tutulmaktadır
Gayrimenkul sermaye iradının mükellefi, kira gelirine konu mal
ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı
sahipleri ile kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya verilmesi durumunda
kiracılarıdır


3 KİRA GELİRİNE KONU MAL VE HAKLAR


Kira gelirine konu mal ve haklar, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci
maddesinde tanımlanmıştır Bunlar;
• Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları,
kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar
ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı;
• Voli mahalleri ve dalyanlar;
• Gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri
ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve
döşemeleri;
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar;
• Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı,
alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim,

desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve
görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde
edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat
usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi
haklar;


• Telif hakları;
• Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye
vasıtaları;
• Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine
ve tesisat ile bunların eklentileri;


olarak ifade edilmektedir
Yukarıda yazılı mallar ve haklar, ticarî veya zirai bir işletmeye dahil
bulunduğu takdirde bunların iratları ticarî veya zirai kazancın tespitine
ilişkin hükümlere göre hesaplanır


Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan
gayrimenkullerle hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelir de
gayrimenkul sermaye iradı kabul edilir


Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alınan hisseler ile zirai
faaliyete bilfiil iştirak etmeksizin sadece üründen pay alan arazi sahiplerinin
gelirleri de gayrimenkul sermaye iradı kabul edilir


4 KİRA GELİRİNİN ELDE EDİLMESİ


Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil esasına bağlanmıştır
Tahsil esasına göre kira gelirinin vergilendirilmesi için nakden veya ayni
olarak tahsil edilmiş olması gerekmektedir
İhtira beratının mucitleri veya kanunî mirasçıları ile telif
haklarının müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları
tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest
meslek kazancıdır

41 Kira Bedelinin Nakden Tahsil Edilmesi


Kira bedelinin nakden tahsil edilmesi, kiranın Türk parası veya
yabancı para ile ödenmesini ifade eder Alınan çek bedelleri de nakden
tahsilat sayılır
¯¯Mükellefler tarafından o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil
edilen kira bedelleri, tahsil edildiği yılın hasılatı sayılır

Örneğin; 2006, 2007 ve 2008 yılları kira gelirleri topluca
2009 yılında tahsil edilirse, 2009 yılının geliri olarak dikkate
alınacaktır


¯¯Gelecek yıllara ait olup, peşin tahsil edilen kira bedelleri,
ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın hasılatı
olarak kabul edilir


Örneğin; 2009, 2010 ve 2011 yılları kira gelirleri topluca 2009
yılında tahsil edilirse, her yıla ait kira bedeli ilgili yılda beyan
edilecektir


Döviz cinsinden kiraya verme işlemlerinde tahsilatın yapıldığı
tarihteki TC Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak gayri safi hasılat
belirlenir Borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığı tarafından saptanan kur
üzerinden Türk Lirasına çevrilir


42 Kira Bedelinin Ayni Olarak Tahsil Edilmesi
Kiranın ayni olarak alınması halinde, tahsil edilen kiralar Vergi Usul
Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir

43 Kiraya İlişkin Tahsilat ve Ödemelerin Belgelendirilmesi
Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden, konutlarda her bir
konut için 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenler ile işyerlerinde
işyerini kiraya verenler ile kiracıların miktar sınırlaması olmaksızın kiraya
ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01/11/2008 tarihinden itibaren banka
veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen
belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir


Banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı
kılınmak suretiyle, para yatırma veya havale, çek veya kredi kartı gibi
araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında
dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden, bu belgeler
tevsik edici belge kabul edilecektir Bankaların internet şubeleri üzerinden
yapılan ödeme ve tahsilatlar da aynı kapsamdadır


Söz konusu zorunluluklara uymayanlara kesilecek ceza, Vergi
Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinin o yıl için belirlenen özel
usulsüzlük cezası miktarından az olmamak üzere her bir işlem için bu
işleme konu tutarın % 5’idir


5 KİRA BEDELİNİN HİÇ OLMAMASI VEYA DÜŞÜK OLMASI


Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, “emsal kira
bedeli” esas alınır Buna göre;
–– Gayrimenkulün bedelsiz olarak başkalarının kullanımına
bırakılması,
–– Kiraya verilen gayrimenkulün kira bedelinin emsal kira
bedelinden düşük olması,
hallerinde emsal kira bedeli esası uygulanacaktır
Kiraya verilen bina ve arazilerde emsal kira bedeli, varsa yetkili özel
makamlarca veya mahkemelerce saptanmış kira bedelidir O bina ya da
arazi için kira takdiri veya tespiti yapılmamışsa; emsal kira bedeli, emlak
vergisi değerinin % 5’idir


Bina veya arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli,
bunların maliyet bedelinin % 10’udur Bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul
Kanununun servetlerin değerlemesi hakkındaki hükümlerine göre belli
edilen değerlerinin % 10’udur

Örnek: Bay (A), emlak vergisi değeri 100000 Türk Lirası olan bir
apartman dairesini arkadaşına bedelsiz olarak kiralamıştır
Bu durumda, Bay (A)’nın kira geliri elde etmediği halde, emsal kira
bedeli hesaplaması ve buna göre bulunacak tutar kadar kira geliri elde
etmiş sayılması gerekmektedir


Emsal Kira Bedeli: 100000 x % 5 = 5000 Türk Lirası olacaktır
Aşağıda belirtilen hallerde ise emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
– Boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak
başkalarının ikametine bırakılması,


– Binaların mal sahiplerinin çocuklarının, anne ve babalarının
veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Ancak, bu
kimselerin her birinin ikametine birden fazla konut tahsis
edilmişse bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli
hesaplanmaz),


– Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede
ikamet etmesi,
– Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel
idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca
yapılan kiralamalar


6 KİRA GELİRLERİNDE İSTİSNA UYGULAMASI


Mesken kira geliri elde eden kişilerin, yıllık olarak tespit edilen istisna
tutarının altında kira geliri elde etmesi halinde vergi dairesinde mükellefiyet
kaydı açtırmasına ve beyanname vermesine gerek bulunmamaktadır
İstisna tutarının üzerinde mesken kira geliri elde edilmesi halinde
ise yıllık beyanname ile beyan edilen kira gelirinden istisna tutarının
düşülmesi gerekmektedir
İstisna uygulaması sadece konut olarak kiraya verilen
gayrimenkullerden elde edilen gelirler için söz konusudur

Örneğin, mesken ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan
edilmesi halinde, istisna sadece mesken kira gelirine uygulanır İşyeri kira
gelirine istisna uygulanmaz
elde edilen kira gelirlerinin vergilendirilmesinde, her bir ortak için 2600
Türk Liralık istisna ayrı ayrı uygulanacaktır
Mirasın paylaşılmamış olması halinde, her bir mirasçı istisnadan
ayrı ayrı yararlanacaktır


7 KİRA GELİRİNİN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER


Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen gelirin safi tutarı iki
farklı şekilde tespit edilebilmektedir


• Götürü Gider Yöntemi (Hakları kiraya verenler hariç)
• Gerçek Gider Yöntemi


Götürü veya gerçek gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların
tümü için yapılır Bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için
götürü gider yöntemi seçilemez


71 Götürü Gider Yönteminde Gider İndirimi


Götürü gider yöntemini seçen mükellefler (hakları kiraya verenler
hariç), kira gelirlerinden istisna tutarını düştükten sonra kalan tutarın % 25’i
oranındaki götürü gideri gerçek giderlere karşılık olmak üzere indirebilirler
Hakları kiraya verenler, götürü gider yöntemini uygulayamazlar
Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe gerçek
gider yöntemine dönemezler


Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde
etmesi halinde, istisna kira gelirleri toplamına bir defa
uygulanacaktır


Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan
Kira gelirinin yanı sıra ticari, zirai veya mesleki kazancını
beyan etmek zorunda olanlar, 2600 Türk Liralık istisnadan yararlanamaz

72 Gerçek Gider Yönteminde İndirilecek Giderler
Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda, brüt kira geliri
tutarından aşağıdaki giderlerin gerçek tutarları indirilebilir:
• Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için ödenen
aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,


• Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün
önemi ile orantılı olan idare giderleri,
• Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderleri,
• Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara
harcanan borçların faiz giderleri,


• Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap
yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin % 5’i (İktisap
bedelinin % 5’i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule
ait hasılata uygulanacak, indirilmeyen kısım gider fazlalığı
sayılmayacaktır 2005 yılından önce iktisap edilen konutlar için
indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır)
• Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç
ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen
harcamalara katılma payları,


• Amortismanlar,
• Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için yapılan
onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri,
• Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri
kiralar ve diğer gerçek giderler,


İktisap bedelinin % 5’i tutarındaki bu indirim, sadece
konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkul için
uygulanacaktır
İşyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller % 5’lik gider
indiriminden yararlanamayacaktır

• Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları
konut veya lojmanların kira bedeli,
Türkiye yerleşik olmayan mükelleflerin (Yurtdışında yaşayan
Türk vatandaşları dahil), yabancı ülkelerde ödedikleri kira
bedelleri Türkiye’de elde ettikleri kira gelirinden gider olarak
indirim konusu yapılamaz


• Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak sözleşmeye, kanuna
veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar
İndirilecek Giderin Hesaplanması
Gerçek gider yönteminin seçilmesi ve mesken kira gelirlerine
uygulanan istisnadan yararlanılması durumunda, gerçek gider tutarının
istisnaya isabet eden kısmı, gayri safi hasılattan indirilemeyecektir


Vergiye tabi hasılata isabet eden indirilebilecek gider kısmı aşağıdaki
formül kullanılarak hesaplanabilir:


İndirilebilecek Gider = Toplam Gider x Vergiye Tabi Hasılat*
Toplam Hasılat
(*) Vergiye Tabi Hasılat = Toplam Hasılat - Mesken Kira Geliri İstisnası
Örnek: Bayan (B), sahibi olduğu konutu 2009 yılında kiraya vermiş
olup, 12000 TL kira geliri elde etmiştir Başka geliri bulunmayan Bayan
(B) gayrimenkulü ile ilgili olarak 3000 TL harcama yapmış olup, gerçek
gider yöntemini seçmiştir


Bayan (B)’nin gerçek gider olarak indirebileceği tutar, 3000 TL
tutarındaki toplam giderin vergiye tabi hasılata isabet eden kısmı kadar
olacaktır


Vergiye Tabi Hasılat = 12000 – 2600 = 9400 TL
İndirilebilecek Gider = (3000 x 9400) / 12000 = 2350 TL
721 Gerçek Gider Yönteminde İstisnadan Yararlanılması Halinde
Gerçek gider yöntemini seçen dar mükelleflerin, yaptıkları
giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl süresince saklamaları
ve vergi dairesince istendiğinde ibraz
etmeleri gerekmektedir

8 ZARAR DOĞMASI HALİ


Gayrimenkul sermaye iradına konu olan sermayenin kendisinde
meydana gelen eksilmeler zarar sayılmaz ve iradın gayri safi miktarının
tespitinde gider olarak kabul edilmezler


Gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının hesabında giderlerin
fazlalığı dolayısıyla doğan zararlar, gelecek yıllarda beyan edilen
gelirlerden gider olarak düşülebilir Bu durumun iki istisnası vardır:
• Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları
konut veya lojmanların kira bedellerini indirim konusu yapmaları
durumunda bir zarar doğması halinde, bu zararın gelecek
yıllarda elde edilen gayrimenkul sermaye iradından indirim
konusu yapılması söz konusu değildir


• Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkule ait hasılattan
indirim konusu yapılan iktisap bedelinin % 5’i oranındaki tutarın
indirilemeyen kısmı gider fazlalığı olarak dikkate alınamaz


9 KİRA ÖDEMELERİNDE VERGİ KESİNTİSİ


Gayrimenkul sermaye iradına konu olan mal ve hakları kiralayan
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum
ve kuruluşlar, kira ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi (tevkifat)
yapmak zorundadırlar


Buna göre, maddede sayılan ödemeleri nakden veya hesaben
yaptıkları sırada vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar şunlardır:
– Kamu idare ve müesseseleri,
– İktisadî kamu müesseseleri,
– Sair kurumlar,
– Ticaret şirketleri,
– İş ortaklıkları,
– Dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri,
– Kooperatifler,
– Yatırım fonu yönetenler,
– Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest
meslek erbabı,


– Zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre
tespit eden çiftçiler
Kiracı olan bu kişi ve kuruluşlar, yaptıkları kira ödemelerinin
brüt tutarı üzerinden % 20 oranında gelir vergisi kesintisi yapmak
zorundadırlar


Bu vergi kesintisi, gelecek aylara veya yıllara ait olmak üzere peşin
ödenen kira bedeli üzerinden de yapılacaktır Örneğin; 3 aylık veya 2
yıllık işyeri kirası peşin tahsil edildiğinde, bu durumda peşin tahsil edilen
kiranın tamamı vergi kesintisine tabi tutulacaktır
olarak kullanılması halinde ise; kiralanan yerin tamamı veya bir kısmı
işyeri olarak kullanıldığı sürece, kira bedelinin tamamı vergi kesintisine
tabi olacaktır


Kiraya verilen gayrimenkulün hem mesken hem de işyeri
Kiracı olan basit usulde vergiye tabi ise, kira ödemelerinden
vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunmadığından, kira
ödemesi üzerinden vergi kesintisi yapılmayacaktır

10 KİRA GELİRİNİN BEYANI


Dar mükellefler, tamamı Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş
olan gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname vermezler Diğer
gelirler için yıllık beyanname vermeleri halinde de tevkifata tabi tutulan bu
gelirlerini beyannameye dahil etmezler
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret
olan mükelleflerden;


¯¯ Bir takvim yılı içinde elde ettiği mesken kira geliri, istisna tutarını
(2009 yılı için 2600 Türk Lirasını) aşanlar,
¯¯ Bir takvim yılı içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen
gelirlerden tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan ve
tutarı beyanname verme sınırını (2009 yılı için 1070 Türk
Lirası) aşanlar,
yıllık beyanname vereceklerdir


Vergi kesintisine ve istisna uygulamasına konu olmayan kira
gelirlerinde (Örneğin, basit usuldeki mükellefe kiraya verilen işyerinden
elde edilen kira gelirlerinde olduğu gibi), beyanname vermede esas olan
1070 TL’lik tutar bir istisna olmayıp, beyanname verme sınırıdır Bu tutarı
aşan bir işyeri kira geliri olduğunda tamamı beyan edilecektir
Aile bireylerinin her birinin sahip oldukları mal ve haklardan elde
ettikleri kira gelirleri için kendi adlarına ayrı ayrı beyanname vermeleri
gerekmektedir Beyanname, geliri elde eden aile bireyi adına düzenlenerek
imzalanacaktır


Küçük ve kısıtlıların mükellef olması durumunda bunlar adına
verilecek olan yıllık gelir vergisi beyannamesi veli, vasi veya kayyım
tarafından imzalanır


Mal ve haklara hisseli olarak sahip olunması halinde, her ortağın
sadece kendi hissesine karşılık gelen kira gelirlerini beyan etmesi
gerekmektedir

11 YILLIK BEYANNAMEYE DAHİL EDİLEN KAZANÇ VE İRATLARDAN
YAPILACAK İNDİRİMLER


Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir
Vergisi Kanunu ile diğer kanunlarda belirtilmiştir Gelir vergisi matrahının
tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda
belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek
bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen
şartları taşıması gerekmektedir
Buna göre indirim konusu yapılabilecek hususlar şunlardır:
1 Şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik sistemine ödenen
primler,
2 Eğitim ve sağlık harcamaları,
3 Bağış ve yardımlar,
4 Sponsorluk harcamaları,
5 Doğal afetler ile ilgili ayni ve nakdi bağışlar,
6 Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi
bağış ve yardımlar,
7 İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına yapılan bağış,
yardım ve sponsorluk harcamaları,
8 Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar


111 Sigorta Şirketlerine ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı
Payları


Yıllık beyanname veren mükellefler, vergi matrahlarının tespitinde
bireysel emeklilik sistemine ödedikleri kendisine, eşine ve küçük
çocuklarına ait katkı payının beyan edilen gelirin % 10’una kadar olan
kısmını gelir vergisi matrahlarının tespitinde indirim konusu
yapabileceklerdir Bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için
ödenen primlerin ise beyan edilen gelirin % 5’ine kadar olan kısmı matrahın
tespitinde indirim konusu yapılacaktır İndirim konusu yapılacak tutarın
hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, beyana tabi geliri sadece
gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükellefler için yıllık gelir
vergisi beyannamesinin safi irat satırında yer alan tutar esas alınacaktır

Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen
primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek
tutar beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olacaktır Bu durumda şahıs
sigorta primleri için % 5 oranındaki sınır ayrıca aranacaktır İndirim konusu
yapılacak prim, aidat ve katkı paylarının toplamı, asgari ücretin brüt yıllık
tutarını aşamaz (2009 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari
ücretin brüt yıllık tutarı 8154,00 TL’dir)


112 Eğitim ve Sağlık Harcamaları


Aşağıda belirtilen şekilde yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan
edilen gelirin % 10’unu aşmaması şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek
gelirlerden indirilir:


- Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır
- Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel
kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir
- Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük
çocuklarına ilişkin olmalıdır


İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen
gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve
geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınacaktır


113 Bağış ve Yardımlar
1131 Sınırlı İndirilecekler


Gelir vergisi mükellefleri, genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il
özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan
edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu)
aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık
beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler
Örneğin; okul koruma dernekleri yukarıda belirtilen kurum ve
kuruluşlar arasında yer almadığından, bu derneklere yapılan bağış ve
yardımların beyan edilecek gelirden indirilmesi mümkün değildir Ancak
söz konusu derneklerin kamu menfaatine yararlı bir dernek olması halinde
bu derneklere yapılan bağış ve yardımlar beyan edilen gelirin % 5’ini
aşmaması koşuluyla indirim olarak dikkate alınabilecektir

1132 Sınırsız İndirilecekler
a) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine,
belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak
kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu (Kalkınmada Öncelikli
Yörelerde 50 yatak) ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım
ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu
tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar
ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her
türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden
indirilebilecektir


Okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurdu yapımı veya bu tesislerin
faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların
(harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının
tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye
dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler,
köylere yapılması gerekmektedir


Dolayısıyla, bu düzenleme sadece doğrudan kamu müesseselerine
yapılacak bağış ve yardımlar açısından geçerlidir
Düzenlemede yer alan “okul” ifadesinden, doğrudan eğitimöğretim
hizmetlerinin verildiği temel birimlerin anlaşılması gerekmekte
olup, rehberlik ve araştırma merkezi, mesleki eğitim merkezi, iş eğitim
merkezi, mesleki ve teknik eğitim merkezi ve akşam sanat okulları da bu
kapsamda değerlendirilecektir


Düzenlemede yer alan “sağlık tesisi” ifadesinden ise Sağlık
Bakanlığınca sağlık tesisi kapsamında değerlendirilen kurum ve
kuruluşların anlaşılması gerekmektedir


b) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan
dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin
maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir
c) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler,
köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi
muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum

ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca
desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen;
–– Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya
uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,
–– Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı,
mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke
tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD
gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler
de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin
hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların
yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının
sağlanmasına,


–– Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama
aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı
koleksiyonuna kazandırılmasına,
–– 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı,
yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması
ve nakil işlerine,
–– Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey
araştırmalarına,
–– -Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde
korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye
getirtilmesi çalışmalarına,
–– Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,
–– 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile
güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki
ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna
kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,
–– Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş
ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler
ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri,
atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her
türlü araç ve teçhizatın tedariki ile film yapımına,
23
Dar Mükellefler İçin Kira Geliri Rehberi
–– Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema,
tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin
sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon
çalışmalarına
ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların
tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir


114 Sponsorluk Harcamaları
3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu
Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk
harcamalarının;
- Amatör spor dalları için tamamı,
- Profesyonel spor dalları için % 50’si
yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu
yapılabilecektir
115 Doğal Afetler ile İlgili Ayni ve Nakdi Bağışlar
Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla
Başbakanlık aracılığıyla makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların
tamamı indirim konusu yapılabilecektir


116 Türkiye Kızılay Derneğine Makbuz Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve
Yardımlar


Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesine 5904 sayılı Kanunun
3 üncü maddesiyle eklenen 11 inci bent hükmü uyarınca (Yürürlük;
03072009) iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz
karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu
yapılabilecektir
Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya
yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri,
yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit
edilecek değeri esas alınır




117 İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına Yapılan Bağış,
Yardım ve Sponsorluk Harcamaları
Gelir Vergisi Kanununa 5766 sayılı Kanunla eklenen geçici
74 üncü madde ile 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti
Hakkında Kanun uyarınca kurulan İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti
Ajansına yapılan her türlü ayni ve nakdi bağış ve yardımlar ile sponsorluk
harcamalarının tamamı gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek
gelirlerden indirilebilecektir
118 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
a) Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle
yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı Kanuna göre oluşturulan fona

yapılan nakdi bağışların tümü ile milli yardım komiteleri veya mahalli
yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni/nakdi bağışlar,
b) Yüksek Öğretim Kanununa göre üniversitelere ve Yüksek
Teknoloji Enstitüsüne makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar ile
vakıf üniversitelerine yapılan bağış ve yardımlar,
c) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa göre
yapılan bağış ve yardımlar,
d) Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu
Hakkındaki Kanuna göre yapılan nakdi bağışlar,
e) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa göre
yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre
yapılan ayni/nakdi bağışlar,
g) Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanununa göre
yapılan ayni/nakdi bağışlar,
h) Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa
göre yapılan ayni/nakdi bağışlar,
i) İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76 ncı maddesine göre
ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışların
tamamı indirilebilecektir



12 BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI VE YERİ


Mükelleflerin, 1 Ocak 2009 – 31 Aralık 2009 dönemine ait beyana
tabi gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için 2010 yılının MART ayının
1 inci gününden 25 inci günü akşamına kadar beyannamelerini vermeleri
gerekmektedir
Beyanname verme süresinin son gününün resmi tatil gününe
rastlaması halinde, tatilden sonraki ilk iş gününün tatil saatine kadar
beyanname verilebilir
Dar mükellefler beyannamelerini, Türkiye’de vergi muhatabı
mevcut ise onun Türkiye’de oturduğu yerin vergi dairesine; Türkiye’de
vergi muhatabı yoksa gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesine
vereceklerdir
Beyanname; normal (adi) posta ile veya özel dağıtım şirketleri
aracılığıyla gönderilirse, vergi dairesine ulaştığı tarihte, taahhütlü olarak
posta ile gönderilmiş ise zarfın üzerindeki postaya veriliş tarihinde verilmiş
sayılır
olması halinde, elde edilen kira geliri, bütün gelirlerin beyanı için kullanılan
1001A nolu Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine dahil edilecektir


13 KİRA GELİRİ ELDE EDİLDİĞİ HALDE BEYANNAME VERİLMEMESİ
VEYA EKSİK BEYAN EDİLMESİ


¯ Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez veya
eksik beyan edilirse, 2009 yılı için 2600 Türk Liralık
istisnadan yararlanılamaz Ancak, idarece herhangi bir tespit
yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde
verdikleri beyannamede yer almayan mesken kirası gelirlerini,
kendiliklerinden, süresinden sonra verecekleri beyanname ile
beyan edenler söz konusu istisnadan yararlanabileceklerdir
Gayrimenkul sermaye iradının yanında beyana tabi diğer gelirlerin de
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından
ibaret olan mükellefler, 1001B nolu Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesini dolduracaklardır

¯¯Geçmiş takvim yıllarına ait kira gelirlerini ilgili beyan döneminde
hiç beyan etmeyen veya eksik beyan eden kira geliri sahiplerinin
bu gelirlerini, Vergi Usul Kanununda yer alan Pişmanlık ve Islah
hükümlerinden yararlanarak beyan etmeleri de mümkündür
Vergi dairesinin bilgisine girmeden önce, vergi dairesine
kendiliğinden dilekçe ile bildirilmesi ve dilekçenin verildiği
tarihten itibaren 15 gün içerisinde beyannamenin de verilmesi
halinde bu mükellefler de mesken istisnasından yararlanacak
ve gecikmeden dolayı adlarına Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir Bu mükellefler hakkında
sadece pişmanlık zammı uygulanacaktır


¯¯ Beyan edilmesi gereken kira gelirinin bildirilmemesi halinde,
mükellef adına iki kat I inci derece usulsüzlük cezası kesilir
ve gelir takdir komisyonunca takdir edilir Takdir edilen gelir
üzerinden, gelir vergisi ile vergi ziyaı cezası hesaplanır Ayrıca
gecikilen her ay için gecikme faizi talep edilir
¯¯ Bu şekilde tahakkuk eden vergi, ceza ve gecikme faizinin
tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi
gerekmektedir Ödenmediği takdirde, vergi dairesince ayrıca
her ay için ayrı ayrı gecikme zammı hesaplanmak suretiyle
cebren tahsil yoluna gidilir Ay kesirlerine isabet eden gecikme
zammı günlük olarak hesap edilir


14 2009 TAKVİM YILI GELİRLERİNE UYGULANACAK VERGİ TARİFESİ


Gelir Vergisi Kanununa göre 2009 yılında elde edilen gelirlere
aşağıda yer alan vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanır
8700 TL'ye kadar % 15
22000 TL'nin 8700 TL'si için 1305 TL, fazlası % 20
50000 TL'nin 22000 TL'si için 3965 TL, fazlası % 27
50000 TL'den fazlasının 50000 TL'si için 11525 TL, fazlası % 35



15 VERGİNİN ÖDENMESİ


Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi MART ve TEMMUZ
aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir
Hesaplanan vergi,
– Mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine,
– Bağlı olunan vergi dairesinin bulunduğu yerin belediye sınırları
dışındaki vergi dairelerine,
– Tahsile yetkili banka şubelerine
ödenebilir
16 ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI YÖNÜNDEN
GAYRİMENKUL KİRA GELİRLERİ
Gayrimenkul kira gelirleri, Türkiye’nin akdettiği Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşmalarının “Gayrimenkul Varlıklardan Elde Edilen Gelir”
başlıklı 6 ncı ve “Gayrimaddi Hak Bedelleri” başlıklı 12 nci maddelerinde
ele alınmaktadır


Anlaşmaların 6 ncı maddesi esas olarak taşınmaz varlıkların ve
bunlara bağlı hakların kiralanmasından elde edilen gelirlere ilişkin olup,
gayrimenkulün bulunduğu devletin bu türden gelirler üzerinde vergileme
hakkı bulunmaktadır Buna göre, Anlaşmaya taraf olan diğer devlette
mukim olan gerçek kişilerce Türkiye’de bulunan bir gayrimenkulden elde
edilecek kira gelirlerinde vergileme, Türkiye’de iç mevzuatın öngördüğü
usul ve esaslar çerçevesinde yapılacak olup, söz konusu anlaşmalarda iç
mevzuatı sınırlandıran bir hüküm bulunmamaktadır
Ödeyeceğiniz gelir vergisini GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI adresindeki
“Kira Geliri Beyanname Yardımı” hesaplama sisteminden
yararlanarak hesaplayabilirsiniz


(GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ana Sayfa İnteraktif Eğitim Kira
Geliri Beyanname Yardımı)

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının 12 nci maddesinde
tanımı yapılan gayrimaddi hakların kiraya verilmesi nedeniyle dar
mükellefler tarafından elde edilen gelirler üzerinde ise Türkiye’nin sınırlı
oranda vergileme hakkı bulunmaktadır
Söz konusu gelirler üzerinden yapılacak vergi tevkifatına ilişkin
oran Anlaşmalarda ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilmekte olup,
Anlaşmanın 12 nci maddesinde öngörülen tevkifat oranı ile iç
mevzuatımızdaki oranın birbirinden farklı olması durumunda, vergi
tevkifatının düşük olan oran üzerinden hesaplanması gerekmektedir


17 KİRA GELİRLERİNİN BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER
ÖRNEK 1:


Almanya’da yaşayan Bay (A), Bodrum’da bulunan villasını konut
olarak kiraya vermiş ve 2009 takvim yılında 20000 Avro kira geliri elde
etmiştir
Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider
yöntemini seçmiştir Tahsilatın yapıldığı tarihteki TC Merkez Bankası
Avro alış kuru 2,00 TL kabul edilmiştir
Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi
hesaplanacaktır;


Gayrisafi İrat Toplamı (20000 Avro x 200 TL) 40000 TL
Vergiden İstisna Tutar 2600 TL
Kalan (40000 – 2600) 37400 TL
%25 Götürü Gider (37400 x %25) 9350 TL
Vergiye Tabi Gelir (37400 – 9350) 28050 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi (*) 5598,5 TL
Ödenecek Gelir Vergisi 5598,5 TL
(*) Hesaplanan gelir vergisi, vergiye tabi gelire (matraha) 2009 takvim yılı gelirleri için uygulanacak
vergi tarifesinde yer alan oranların uygulanması ile bulunacaktır



ÖRNEK 2:


İngiltere’de yaşayan Bayan (B), Marmaris’te bulunan dairesini
konut olarak kiraya vermesi sonucu 2009 yılında 20000 Dolar kira geliri
elde etmiştir Beyana tabi başka geliri olmayan mükellef, gerçek gider
yöntemini seçmiş olup, bu konut ile ilgili gerçek giderleri toplamı 5000
Dolar’dır
Bu gelirin tahsil edildiği ve giderlerin yapıldığı tarihteki TC Merkez
Bankası Dolar alış kuru 1,53 TL kabul edilmiştir
Toplam Hasılat = 20000 Dolar x 1,53 TL
= 30600 TL
Toplam Gider = 5000 Dolar x 1,53 TL
= 7650 TL
(Gerçek gider usulünü seçen mükellefler, vergiden istisna edilen
kısma isabet eden giderleri hasılatlarından gider olarak indiremeyecekler,
sadece vergiye tabi hasılata isabet eden giderleri indirebileceklerdir
Bunun için toplam gider tutarından vergiye tabi hasılata isabet eden
kısmının hesaplanması gerekir Vergiye tabi hasılata isabet eden gider
aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır)
İndirilecek Gider = Toplam Gider x Vergiye Tabi Hasılat*
Toplam Hasılat

(*) Vergiye Tabi Hasılat = Toplam Hasılat – Mesken Kira Geliri İstisnası
= 30600 - 2600
= 28000 TL
Vergiye Tabi Hasılata İsabet Eden Gider = 7650 TL x 28000 TL = 7000 TL
(İndirilebilecek Gerçek Gider Tutarı) 30600 TL
30
Gelir İdaresi Başkanlığı
Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi
hesaplanacaktır;
Gayrisafi İrat Toplamı (20000 x 1,53) 30600 TL
Vergiden İstisna Tutar 2600 TL
Kalan (30600 – 2600) 28000 TL
İndirilebilecek Gerçek Gider Tutarı 7000 TL
Vergiye Tabi Gelir (28000 – 7000) 21000 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi (*) 3765 TL
Ödenecek Gelir Vergisi 3765 TL
(*) Hesaplanan gelir vergisi, vergiye tabi gelire (matraha) 2009 takvim yılı gelirleri için uygulanacak
vergi tarifesinde yer alan oranların uygulanması ile bulunacaktır


18 YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNİN DOLDURULMASINDA
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR


Beyanname ve gelir elde edilen gayrimenkul sayısının beşten fazla
olması halinde kullanılacak ek föy;
• Beyanname bir örnek doldurulacaktır
• Mavi veya siyah tükenmez kalem kullanılarak BÜYÜK MATBAA
HARFLERİ ile doldurulacaktır
• Okunaklı bir şekilde silinti ve kazıntı yapılmadan düzenlenmesine
özen gösterilecektir
• Rakamlar arasına herhangi bir işaret konulmayacaktır
• Sayısal ifadeler romen rakamı ile yazılmayacaktır
• Alfabetik karakterler sola, sayısal karakterler sağa yanaşık
olarak yazılacaktır