Gelir Vergisinde Mahsup ve Iadeler

**Şengül Şirin** · 03-04-2010

GELİR VERGİSİNDE MAHSUP VE İADELER

Beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan Gelir ve
Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname
üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilebilir,
mahsubu yapılan miktar gelir ve kurumlar vergisinden fazla olursa aradaki
fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden
itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade edilir

Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden kesilen
vergiler, Türkiye'de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı
kurum kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir

Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu ödemelerden
kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz

8

1

Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup ve Kalan Kısmın
İadesi

Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan
vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilir

Mahsup
işleminin yapılabilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin beyannameye
dahil edilen gelir veya kazanca ilişkin olması gerekmektedir

Bu durumda
gelir veya kazanç türünün bir önemi bulunmamakta olup, mükelleflerin
kendilerinden yapılan vergi tevkifatı ile ilgili olarak kesintiyi yapan vergi
sorumlularının adı-soyadı veya unvanını, bağlı olduğu vergi dairesini ve vergi
kimlik numaralarını, kesintiye esas alınan brüt tutarları, kesilen vergileri
ve kesinti yapılan dönemleri gösteren bir tabloyu yıllık beyannamelerine
eklemeleri yeterli olacaktır

45
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Rehberi
8

2

Mahsuben İade

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar
sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına
bakılmaksızın ve inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir

Mahsup talebinin dilekçe ile yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara
ilişkin listenin dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir

Ortaklar, ortağı
oldukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu
oldukları vergi borçlarına da mahsuben iade talebinde bulunabilirler

Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması
koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla
yapılacaktır

Bu tarihten itibaren mükelleflerin mahsubunu talep ettikleri
vergi borçları için gecikme zammı uygulanmaz

Mükellefin vadesi gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, iade
alacağının sonraki dönemlerde vadesi gelecek vergi borçlarına mahsubu
mümkündür

Mahsup taleplerinin yerine getirilmesinde, zamanaşımı
hükümleri göz önünde bulundurulur

8

3

Nakden İade
Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır

Tevkif yoluyla
kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10

000 TL’yi
geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo
ile birlikte;
• Ücret ve gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olması halinde ücretlere
ilişkin olarak işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını
gösteren yazının, gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olarak kira
kontratının,

• Menkul sermaye iradına ilişkin olarak kesintiyi yapan bankalar,
özel finans kurumları, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından
düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin,
• Serbest meslek kazancına ilişkin olarak vergilerin sorumlu adına
tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının,

• Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla
kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine
ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir
örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat
aranmaksızın yerine getirilir

10

000 TL’ye kadar olan kısım ise, dilekçe ve eki belgelerin verilmesi
şartıyla, teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade
edilir

Nakden yapılacak iade taleplerinin 10

000 TL’yi aşması halinde,
10

000 TL’yi aşan kısım vergi inceleme raporuna göre iade edilir

Teminat
gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade yapılır

Nakden iade talebinin 100

000 TL’ye kadar olan kısmı, yeminli mali
müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilir

İade
talebinin 100

000 TL’yi aşan kısmının iadesi her halükarda vergi inceleme
raporu sonucuna göre yerine getirilir

Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere,
köylere ve sermayelerinin en az %51 veya daha fazlası bu kurumlara ait
işletmelere yapılacak iadeler, gerekli belgelerin ibrazı üzerine miktara
bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir

Nakden iade edilebilir aşamaya gelen alacağın üçüncü şahısların
vergi borçlarına mahsubu talep edilebilir

8

4

Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Geçici Vergiye Mahsubu
Yıl içinde ilgili dönemler halinde hesaplanan geçici vergiden varsa
o hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve
geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkif edilmiş vergiler mahsup
edilmekte, mahsuptan sonra kalan tutar o dönem için ödenmesi gereken
geçici vergi olmaktadır

Yıllık beyannamenin vergi bildirimi tablosunda yer alan geçici vergiye
ilişkin satırda, beyannamenin ilgili olduğu geçici vergi dönemlerinde ödenen
geçici vergi tutarı (ilgili geçici vergi beyannamelerinin ödenecek geçici
vergi satırında yer alan tutarlar toplamı) gösterilir

Yıllık beyannamenin
vergi bildirimi tablosunun kesinti yoluyla ödenen vergiler satırında ise, o yıl
içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamamı (geçici vergiden mahsubu
yapılan tevkifat tutarları dahil) gösterilir

Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden, yukarıda sözü
edilen geçici vergi tutarı ile yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin
tamamı mahsup edilir, kalan tutar tevkif yoluyla kesilen vergilerin diğer
vergi borçlarına mahsubu ve nakden iadesi kuralları çerçevesinde red ve
iade edilir

8

5

Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi
Üçer aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici
vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup
edildikten sonra mahsup edilemeyen tutar mükellefin diğer vergi borçlarına
mahsup edilir

Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı o yılın
sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade
edilir

Bu esaslar kurumlar vergisi mükellefleri açısından da geçerlidir

Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden
ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi
mahsup edilir

Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tahakkuk ettirilmiş geçici
verginin ödenmiş olması gerekmektedir

Geçici vergi dönemleri itibarıyla
tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemiş bulunan geçici verginin yıllık
beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden
mahsup edilmesi mümkün değildir

Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması dolayısıyla yıllık
beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkanı bulunmayan
geçici vergi tutarları terkin edilir

Terkin edilen geçici vergi tutarı için
vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin
verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı
uygulanır

Ödenen geçici vergi tutarının, geçici verginin ilgili olduğu döneme
ilişkin olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar
vergisinden fazla olması halinde, mahsup edilemeyen tutar mükellefin
diğer vergi borçlarına mahsup edilir

Mahsup işleminin yapılabilmesi için yazılı başvuru şartı aranmaz

Söz
konusu mahsup işlemi ilgili vergi dairesince re’sen yapılır

Mahsup işlemi yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine
getirilir

Mahsubu yapılacak vergi borçları için vade tarihinden, yıllık
beyannamenin verildiği tarihe kadar gecikme zammı uygulanır

Mahsup
sonucu iadesi gereken miktarın bulunması ve bu tutarın beyannamenin
ilgili tablosuna yazılmış olması mükellefçe yazılı olarak yapılmış iade
talebi olarak kabul edilir

Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında
gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi
için o yılın sonuna kadar yazılı olarak başvurulması gerekir

Geçici verginin gerek mahsuben gerekse nakden iadesinde herhangi bir

tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir

Geçici
vergiye ilişkin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz

03-04-2010	#1
Şengül Şirin	Gelir Vergisinde Mahsup ve Iadeler GELİR VERGİSİNDE MAHSUP VE İADELER Beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilebilir, mahsubu yapılan miktar gelir ve kurumlar vergisinden fazla olursa aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade edilir Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden kesilen vergiler, Türkiye'de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı kurum kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz 81 Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup ve Kalan Kısmın İadesi Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilir Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin beyannameye dahil edilen gelir veya kazanca ilişkin olması gerekmektedir Bu durumda gelir veya kazanç türünün bir önemi bulunmamakta olup, mükelleflerin kendilerinden yapılan vergi tevkifatı ile ilgili olarak kesintiyi yapan vergi sorumlularının adı-soyadı veya unvanını, bağlı olduğu vergi dairesini ve vergi kimlik numaralarını, kesintiye esas alınan brüt tutarları, kesilen vergileri ve kesinti yapılan dönemleri gösteren bir tabloyu yıllık beyannamelerine eklemeleri yeterli olacaktır 45 Ticari Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Rehberi 82 Mahsuben İade Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına bakılmaksızın ve inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir Mahsup talebinin dilekçe ile yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin listenin dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir Ortaklar, ortağı oldukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına da mahsuben iade talebinde bulunabilirler Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılacaktır Bu tarihten itibaren mükelleflerin mahsubunu talep ettikleri vergi borçları için gecikme zammı uygulanmaz Mükellefin vadesi gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, iade alacağının sonraki dönemlerde vadesi gelecek vergi borçlarına mahsubu mümkündür Mahsup taleplerinin yerine getirilmesinde, zamanaşımı hükümleri göz önünde bulundurulur 83 Nakden İade Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10000 TL’yi geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte; • Ücret ve gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olması halinde ücretlere ilişkin olarak işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını gösteren yazının, gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olarak kira kontratının, • Menkul sermaye iradına ilişkin olarak kesintiyi yapan bankalar, özel finans kurumları, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin, • Serbest meslek kazancına ilişkin olarak vergilerin sorumlu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının, • Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir 10000 TL’ye kadar olan kısım ise, dilekçe ve eki belgelerin verilmesi şartıyla, teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilir Nakden yapılacak iade taleplerinin 10000 TL’yi aşması halinde, 10000 TL’yi aşan kısım vergi inceleme raporuna göre iade edilir Teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade yapılır Nakden iade talebinin 100000 TL’ye kadar olan kısmı, yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilir İade talebinin 100000 TL’yi aşan kısmının iadesi her halükarda vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az %51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadeler, gerekli belgelerin ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir Nakden iade edilebilir aşamaya gelen alacağın üçüncü şahısların vergi borçlarına mahsubu talep edilebilir 84 Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Geçici Vergiye Mahsubu Yıl içinde ilgili dönemler halinde hesaplanan geçici vergiden varsa o hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkif edilmiş vergiler mahsup edilmekte, mahsuptan sonra kalan tutar o dönem için ödenmesi gereken geçici vergi olmaktadır Yıllık beyannamenin vergi bildirimi tablosunda yer alan geçici vergiye ilişkin satırda, beyannamenin ilgili olduğu geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi tutarı (ilgili geçici vergi beyannamelerinin ödenecek geçici vergi satırında yer alan tutarlar toplamı) gösterilir Yıllık beyannamenin vergi bildirimi tablosunun kesinti yoluyla ödenen vergiler satırında ise, o yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamamı (geçici vergiden mahsubu yapılan tevkifat tutarları dahil) gösterilir Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden, yukarıda sözü edilen geçici vergi tutarı ile yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamamı mahsup edilir, kalan tutar tevkif yoluyla kesilen vergilerin diğer vergi borçlarına mahsubu ve nakden iadesi kuralları çerçevesinde red ve iade edilir 85 Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi Üçer aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edildikten sonra mahsup edilemeyen tutar mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir Bu esaslar kurumlar vergisi mükellefleri açısından da geçerlidir Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tahakkuk ettirilmiş geçici verginin ödenmiş olması gerekmektedir Geçici vergi dönemleri itibarıyla tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemiş bulunan geçici verginin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması dolayısıyla yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilir Terkin edilen geçici vergi tutarı için vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanır Ödenen geçici vergi tutarının, geçici verginin ilgili olduğu döneme ilişkin olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden fazla olması halinde, mahsup edilemeyen tutar mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir Mahsup işleminin yapılabilmesi için yazılı başvuru şartı aranmaz Söz konusu mahsup işlemi ilgili vergi dairesince re’sen yapılır Mahsup işlemi yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilir Mahsubu yapılacak vergi borçları için vade tarihinden, yıllık beyannamenin verildiği tarihe kadar gecikme zammı uygulanır Mahsup sonucu iadesi gereken miktarın bulunması ve bu tutarın beyannamenin ilgili tablosuna yazılmış olması mükellefçe yazılı olarak yapılmış iade talebi olarak kabul edilir Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar yazılı olarak başvurulması gerekir Geçici verginin gerek mahsuben gerekse nakden iadesinde herhangi bir tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir Geçici vergiye ilişkin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır