Ticari Faaliyetin Kapsamı

**Şengül Şirin** · 03-04-2010

TİCARİ FAALİYETİN KAPSAMI

Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazanç
olup, aşağıda sayılan faaliyetlerden elde edilecek gelirler her durumda
ticari kazanç olarak vergilendirilir

1

Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve
kiremit harmanlarının işletilmesinden,
2

Coberlik işlerinden (Coberlik; borsaya kayıtlı olarak ve kendi nam ve
hesabına hisse senedi ve tahvil alım satımı yapılmasıdır),

3

Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden,
4

Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak
uğraşanların bu işlerinden,
5

Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım-satımı ile devamlı
olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden,
6

Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap
tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya
daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen
kazançlar,
7

Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar

Kollektif ortaklıklarda ortakların, adi veya eshamlı komandit
ortaklıklarda komandite ortakların, ortaklık karından aldıkları paylar
şahsi ticari kazanç olarak vergiye tabi tutulmaktadır

1

Ticari Faaliyetin Özellikleri
Bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için taşıması
gereken bazı özellikler bulunmaktadır

Buna göre;
• Faaliyetin yerine getirilmesinin sermaye ve emeğe dayanıyor olması
gerekmektedir

• Faaliyetin devamlı olması gerekmektedir

(Bir takvim yılı içerisinde
birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan
işlemlerde de devamlılık olduğu varsayılacaktır)

• Gelir getirici faaliyetlerin bir organizasyon dahilinde yapılmış
olması gerekmektedir (İşyeri açma, işçi çalıştırılması, ticaret siciline
kaydolunması v

b

)
• Müessesenin, ticari ve sınai bir müessese şekil ve mahiyetinde
olması gerekmektedir

1

2

Şirket Ortaklarının Durumu
Şirket ortaklarının gelir vergisi karşısındaki durumları, ortağı
bulundukları şirketin şahıs ya da sermaye şirketi olmasına göre farklılık
gösterir

1

2

1 Şahıs Şirketlerinin Ortakları
Şahıs şirketleri; adi ve kollektif şirketler ile adi komandit şirketlerdir

Adi komandit şirketlerde komandite ve komanditer olmak üzere iki
tür ortak bulunmaktadır

Komandite ortaklar gerçek kişilerden oluşur ve
sorumluluğu sınırsızdır, buna karşılık komanditer ortaklar gerçek ve tüzel
kişilerden oluşabilir ve sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır

Kollektif şirketlerde ortakların, adi veya eshamlı komandit şirketlerde
komandite ortakların ortaklık karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç
hükmündedir ve bu ortaklar kendi paylarına düşen karlarını ayrı ayrı beyan
etmek zorundadırlar

Adi komandit şirketlerin komanditer ortaklarının şirket kazancından
aldığı pay, şirketin faaliyet konusu ne olursa olsun vergisi tevkif suretiyle
alınmamış menkul sermaye iradıdır

Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar
ve adi komandit şirketlerde komandite ortaklar bu işleri dolayısıyla
serbest meslek erbabı sayılırlar

1

2

2 Sermaye Şirketlerinin Ortakları
Sermaye şirketleri; anonim, limited ve eshamlı komandit şirketlerdir

Dolayısıyla bu şirketler Kurumlar Vergisi mükellefidirler

Anonim ve limited şirket ortakları ile eshamlı komandit şirketlerin
komanditer ortaklarının şirket kazancından elde ettikleri kazançlar kar
payı ve iştirak hisselerinden doğan kazanç sayıldığından bu kazançların
menkul sermaye iradı olarak beyan edilmesi gerekmektedir

Ancak, eshamlı komandit şirketlerde komandite ortakların ortaklık
karından aldıkları paylar, şahsi ticari kazanç olup, gelir vergisine tabidir

1

2

3

İş Ortaklıkları
Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya
vakıflara ait iktisadi işletmelerin kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya
da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek
ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde
mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır

Bunların tüzel
kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez

İş ortaklığında mükellefiyet şekli ortakların isteğine bırakılmıştır

Dolayısıyla işi üstlenen ortakların talebine bağlı olarak iş ortaklarının
mükellefiyet tesisi, kurumlar vergisi kapsamında olabileceği gibi “adi
ortalık” şeklinde de olabilmektedir

03-04-2010	#1
Şengül Şirin	Ticari Faaliyetin Kapsamı TİCARİ FAALİYETİN KAPSAMI Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazanç olup, aşağıda sayılan faaliyetlerden elde edilecek gelirler her durumda ticari kazanç olarak vergilendirilir 1 Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden, 2 Coberlik işlerinden (Coberlik; borsaya kayıtlı olarak ve kendi nam ve hesabına hisse senedi ve tahvil alım satımı yapılmasıdır), 3 Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden, 4 Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden, 5 Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım-satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden, 6 Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen kazançlar, 7 Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar Kollektif ortaklıklarda ortakların, adi veya eshamlı komandit ortaklıklarda komandite ortakların, ortaklık karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç olarak vergiye tabi tutulmaktadır 11 Ticari Faaliyetin Özellikleri Bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için taşıması gereken bazı özellikler bulunmaktadır Buna göre; • Faaliyetin yerine getirilmesinin sermaye ve emeğe dayanıyor olması gerekmektedir • Faaliyetin devamlı olması gerekmektedir (Bir takvim yılı içerisinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlemlerde de devamlılık olduğu varsayılacaktır) • Gelir getirici faaliyetlerin bir organizasyon dahilinde yapılmış olması gerekmektedir (İşyeri açma, işçi çalıştırılması, ticaret siciline kaydolunması vb) • Müessesenin, ticari ve sınai bir müessese şekil ve mahiyetinde olması gerekmektedir 12 Şirket Ortaklarının Durumu Şirket ortaklarının gelir vergisi karşısındaki durumları, ortağı bulundukları şirketin şahıs ya da sermaye şirketi olmasına göre farklılık gösterir 121 Şahıs Şirketlerinin Ortakları Şahıs şirketleri; adi ve kollektif şirketler ile adi komandit şirketlerdir Adi komandit şirketlerde komandite ve komanditer olmak üzere iki tür ortak bulunmaktadır Komandite ortaklar gerçek kişilerden oluşur ve sorumluluğu sınırsızdır, buna karşılık komanditer ortaklar gerçek ve tüzel kişilerden oluşabilir ve sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır Kollektif şirketlerde ortakların, adi veya eshamlı komandit şirketlerde komandite ortakların ortaklık karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir ve bu ortaklar kendi paylarına düşen karlarını ayrı ayrı beyan etmek zorundadırlar Adi komandit şirketlerin komanditer ortaklarının şirket kazancından aldığı pay, şirketin faaliyet konusu ne olursa olsun vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul sermaye iradıdır Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar ve adi komandit şirketlerde komandite ortaklar bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılırlar 122 Sermaye Şirketlerinin Ortakları Sermaye şirketleri; anonim, limited ve eshamlı komandit şirketlerdir Dolayısıyla bu şirketler Kurumlar Vergisi mükellefidirler Anonim ve limited şirket ortakları ile eshamlı komandit şirketlerin komanditer ortaklarının şirket kazancından elde ettikleri kazançlar kar payı ve iştirak hisselerinden doğan kazanç sayıldığından bu kazançların menkul sermaye iradı olarak beyan edilmesi gerekmektedir Ancak, eshamlı komandit şirketlerde komandite ortakların ortaklık karından aldıkları paylar, şahsi ticari kazanç olup, gelir vergisine tabidir 123 İş Ortaklıkları Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez İş ortaklığında mükellefiyet şekli ortakların isteğine bırakılmıştır Dolayısıyla işi üstlenen ortakların talebine bağlı olarak iş ortaklarının mükellefiyet tesisi, kurumlar vergisi kapsamında olabileceği gibi “adi ortalık” şeklinde de olabilmektedir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır