Ziya Paşa-Yazar, Şair Ve Devlet Adamı

Ziya Paşa-Yazar, Şair Ve Devlet Adamı




Tanzimat edebiyatının kurucularındandır İlk Jön Türkler arasında yer almış, meşrutiyetin ilanı için siyasal alanda mücadele etmiştir(1825-1880) Ziya Paşa İstanbul'da doğdu Babası küçük bir memurdu İlk ve ortaöğrenimden sonra girdiği Sadaret Mektubi Kalemi'nde (Sadrazamlıkla yazışmaları yöneten büro) bilgisini artırdı Arapça ve Farsça öğrendi, edebiyata olan ilgisi yoğunlaştı 1855'te Sadrazam Mustafa Reşid Paşa'nın dikkatini çekerek saray kâtipliğine getirildi Bu görevde iken, daha sonra açıkça muhalefet edeceği, dönemin önde gelen devlet adamları Âli ve Fuad paşalarla ilk kez karşı karşıya geldi Fuad Paşa'nın sadrazam olması üzerine 1861'de saraydan uzaklaştırıldı; Kıbrıs, Amasya, Samsun mutasarrıflıklarında bulundu

Ziya Paşa Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyesi olarak İstanbul'a dönünce yönetime karşı basın yoluyla muhalefete girişti Muhbir gazetesindeki yazıları Âli Paşa'nın tepkisini çekince yeniden İstanbul'dan uzaklaştırılmak istendi Bunun üzerine Ziya Paşa yakın arkadaşı Namık Kemal'le birlikte 1867'de Avrupa'ya kaçtı Paris, Londra ve Cenevre'de geçirdiği dört yıl boyunca yurtdışındaki Jön Türkler'le birlikte çıkardıkları Hürriyet gazetesinde Âli Paşa'ya karşı muhalefeti sürdürdüler Ama Jön Türkler'in koruyucusu Mustafa Fazıl Paşa'nın parasal desteğini çekmesiyle muhalefet dağıldı 1871'de Âli Paşa'nın ölmesi üzerine Ziya Paşa'nın da aralarında olduğu bir grup Jön Türk yurda döndü




Ziya Paşa 1871-76 arasında İstanbul'da çeşitli yüksek devlet görevlerinde bulundu Abdülaziz'in 1876'da tahttan indirilmesinden sonra meşrutiyetin ilanına yönelik hazırlıklar sırasında Kanun-ı Esasi'yi (anayasa) hazırlayan kurulda görev aldı Ama II Abdülha-mid'in tahta çıkmasından sonra İstanbul'da kalması sakıncalı görülerek Suriye valiliğine gönderildi Ardından Konya ve Adana valiliklerine atandı Adana valiliği sırasında öldü
Ziya Paşa Tanzimat edebiyatının öbür kurucuları gibi gelenekle modernlik arasında kalmış gibidir Şiirde Divan edebiyatının biçim özelliklerine bütünüyle bağlıdır

Ama içerikte Tanzimat aydınlarının hürriyet, vatan, adalet, geri kalmışlık gibi ortak kaygılarını, isteklerini dile getirir 1868'de Hürriyet gazetesinde çıkan bir yazısında halk edebiyatının yeni doğacak çağdaş edebiyat için temel alınması gerektiğini savunmuş, ama hiçbir zaman bu yolda çaba harcamamıştır Şiirleri ölümünden sonra Eş'ar-ı Ziya (1881) adıyla derlenmiş, yeni yazıyla da Ziya Paşa'nın Şiirleri (1960) başlığıyla yayımlanmıştır Öbür yapıtları arasında Terci-i Bend Terkib-i Bend (1872), Arap, Fars ve Türk Divan şiirinin bir antolojisi niteliğindeki Harabat (1874), Âli Paşa'yı yeren Zafername (1868) ve Rüya (1910) sayılabilir Ziya Paşa ayrıca Moliere' in Tartuffe adlı oyununu, Viardo'nun Endülüs Tarih?ni ve J-J Rousseau'nun Emile adlı yapıtlarını da Türkçe'ye çevirmiştir