X Işınlarının Üretilmesi

X Işınlarının Üretilmesi

X ışınları, vakum lambasındaki hedefin elektronlarla bombardıman edilmesi sonucu elde edilir X ışınlarının maddenin içine işleyebilme gücüne "sertlik" denir Bu ışınların sertliği başlıca iki şeye bağlıdır Bunlardan birincisi, lambadaki havanın ya da gazın ne derece boşaltılmış olduğudur Lambada kalan gaz moleküllerinin sayısı ne kadar azsa, bu moleküllerle çarpışarak hedeften sapan elektronların sayısı da o kadar az olur

İkinci etken tüpe uygulanan gerilimin şiddeti, yani elektrik basıncıdır Gerilim ne kadar yüksekse, hedefe çarpan elektron akımının darbe etkisi de o ölçüde büyük olur Bugün kullanılmakta olan X ışını lambalarının çoğu Coolidge lambasıdır Bu lamba türünü ABD'li bilim adamı William David Coolidge (1873-1975) geliştirmiştir Son derece yüksek bir vakum düzeyine sahip olan bu lambalarda elektronlar, radyo lambalarında olduğu gibi sıcak bir filamandan (ince bir telden) yayılır (bak ELEKTRONİK; Vakum) Katottan çıkan ve 1 milyon volta kadar ulaşabilen yüksek bir gerilimle hızlandırılan elektronlar tungstenden yapılmış ağır bir çubuğa çarptırılır

Tungsten, elektron bombardımanının neden olduğu yüksek sıcaklıklara erimeden dayanabilir Tungsten çubuğun filamana yakın olan ucu belirli bir eğimle kesilmiştir; bu uca hedef denir Hedeften X ışınları yayılır, ama lamba belirli bir açıklık dışında kalın bir kurşun katmanıyla sıvanmış olduğundan X ışınları yalnızca bu açıklıktan dışarı çıkar, bu yüzden de bir demet halinde yol alır X ışınları insanın iç organlarının resmini çekmek için kullanılabilir X ışınları insan vücudundan geçerken, bazı dokular tarafından başka dokulara oranla daha çok soğurulur (emirilir)

Örneğin kemikler kaslara göre daha çok X ışını soğurur Bu tür soğurma farklarından kaynaklanan bilgiler, yorumlanmak üzere düşürülebilir ya da bir film üstüne kaydedilebilir Eğer bir fotoğraf filmi X ışınlarının yolu üstünde tutulursa, filmin vücuttan daha çok X ışınının geçtiğikesimleri kararır Böylece vücudun iç organlarını gösteren bir "gölge resmi" (radyografi) elde edilir Film yerine plastikle kaplanmış beyaz kâğıt da kullanılabilir Selenyum gibi yarıiletken bir maddeden yapılmış bir levha elektrikle yüklenir ve X ışınına tutulursa, ışınım gören kesimlerindeki yük ortadan kalkar, ışınım görmeyen kesimleri ise yüklü kalır

Ardından, alıcı selenyum levha her parçacığı elektrik yüklü çok ince bir çivit tozu bulutundan geçirilir ve böylece toz parçacıklarının levha üzerindeki karşıt elektrik yüklerince çekilmesi sağlanır Sonra bu toz parçacıkları plastik kaplı beyaz kâğıt üzerine aktarılır, böylece kuru bir radyografi elde edilir Flüorışıl bir ekranın X ışınlarına tutulmasıyla hareketli resimler elde edilebilir

Ekran, vücudun en az sayıda X ışını geçirdiği yerlerde en parlak olur Ekranın X ışını çarpan bölgelerinde flüorışıma oluşur; bu yüzden bu muayene yöntemine flüoroskopi denir X ışınlarının taşıdığı bilgi videobant ya da film üzerine kaydedilebilir Bilgisayarlı tomografi taramasında, fotoğraf filmi yerine son derece duyarlı algılayıcılardan yararlanılır Bu yöntemde vücuda ince bir X ışını demeti tutulur; soğurulmayan ışınım vücuttan algılayıcıya geçer Daha sonra bir bilgisayar bu bilgiyi vücuttan alınmış çapraz bir kesit biçiminde yorumlar