Vanilya Bitkileri

**Şengül Şirin** · 02-10-2010

Vanilya Bitkileri

Vanilya dendiğinde hiç kuşkusuz çoğumuzun aklına ilk önce, sıcak yaz günlerinde o Çok severek yediğimiz vanilyan dondurmalar gelir

Aslında yalnızca dondurmaya değil, başka pek çok sütlü tatlıya, pastaya, şekerleme ve içeceğe de katılan bu hoş kokulu baharat tropik bölgelere özgü bazı tırmanıcı orkide türlerinin meyvelerinden çıkarılır

Salepgiller (Orchidaceae) familyasının Vanilla cinsinde yer alan bu türler içinde ticari açıdan en önemlisi Meksika vanilyasıdır {Vanilla planifolia)

Adından da anlaşıldığı gibi anayurdu Meksika olan bu vanilya bitkisi öbür Orta Amerika ülkeleri ile Güney Amerika' nın kuzeyinde de yabani olarak yetişir; ayrıca Madagaskar, Cava ve öbür tropik adalarda özel olarak yetiştirilir

Okyanusya kökenli Tahiti vanilyası (Vanilla tahitensis) da değerli türlerden biridir

Vanilya bitkileri iklimin sıcak ve nemli, toprağınsa gevşek olduğu düzlük bölgelerde yetişir

Kendi başına dik duramadığından yakınındaki ağaçlara ya da başka desteklere tırmanan bu bitkilerin yeşilimsi sarı, çan biçimli zarif çiçekleri ve geniş yaprakları vardır

İnce, uzun bir fasulyeyi andıran, yaklaşık 20 cm boyundaki badıç biçimli meyvelerinin içinde yağlı siyah bir öz ve çok sayıda küçük siyah tohum bulunur

Vanilya elde edebilmek için meyveler henüz olgunlaşmadan önce toplanır, büyük fırınlarda kurutulur, açık havada güneş altındabekletilir ve daha sonra havalandırması olmayan, tümüyle kapalı ve nemli bölmelere konarak mayalanmaya bırakılır

Bu işlemler sonucunda suyu çekilerek buruşan ve kahverengiye donen meyveler parçalanıp alkol içinde bekletilerek vanilya özütlenir

Vanilya gıda sanayisi dışında bazı eczacılık ürünleri ile sabun ve parfümlerin yapımında da koku verici olarak kullanılır

Vanilyanın hoş kokusu ve tadından yararlanmayı ilk kez Aztekler akıl etmiştir; Aztekler kakao tanelerinden yaptıkları xocoatl denen içeceğe acı lezzetini değiştirmek için vanilya katarlardı

Ne var ki, üretilmesi güç ve pahalı olduğundan doğal vanilya günümüzde artık pek kullanılmamaktadır

Onun yerine vanilyanın özgün kokusunu veren yapay "vanilin" bileşiği kullanılır

Ayrıca, Güney Amerika'ya özgü bir ağaç olan çinbaklasından da vanilya kokulu bir madde elde edilir

02-10-2010	#1
Şengül Şirin	Vanilya Bitkileri Vanilya Bitkileri Vanilya dendiğinde hiç kuşkusuz çoğumuzun aklına ilk önce, sıcak yaz günlerinde o Çok severek yediğimiz vanilyan dondurmalar gelir Aslında yalnızca dondurmaya değil, başka pek çok sütlü tatlıya, pastaya, şekerleme ve içeceğe de katılan bu hoş kokulu baharat tropik bölgelere özgü bazı tırmanıcı orkide türlerinin meyvelerinden çıkarılır Salepgiller (Orchidaceae) familyasının Vanilla cinsinde yer alan bu türler içinde ticari açıdan en önemlisi Meksika vanilyasıdır {Vanilla planifolia) Adından da anlaşıldığı gibi anayurdu Meksika olan bu vanilya bitkisi öbür Orta Amerika ülkeleri ile Güney Amerika' nın kuzeyinde de yabani olarak yetişir; ayrıca Madagaskar, Cava ve öbür tropik adalarda özel olarak yetiştirilir Okyanusya kökenli Tahiti vanilyası (Vanilla tahitensis) da değerli türlerden biridirVanilya bitkileri iklimin sıcak ve nemli, toprağınsa gevşek olduğu düzlük bölgelerde yetişir Kendi başına dik duramadığından yakınındaki ağaçlara ya da başka desteklere tırmanan bu bitkilerin yeşilimsi sarı, çan biçimli zarif çiçekleri ve geniş yaprakları vardır İnce, uzun bir fasulyeyi andıran, yaklaşık 20 cm boyundaki badıç biçimli meyvelerinin içinde yağlı siyah bir öz ve çok sayıda küçük siyah tohum bulunur Vanilya elde edebilmek için meyveler henüz olgunlaşmadan önce toplanır, büyük fırınlarda kurutulur, açık havada güneş altındabekletilir ve daha sonra havalandırması olmayan, tümüyle kapalı ve nemli bölmelere konarak mayalanmaya bırakılır Bu işlemler sonucunda suyu çekilerek buruşan ve kahverengiye donen meyveler parçalanıp alkol içinde bekletilerek vanilya özütlenir Vanilya gıda sanayisi dışında bazı eczacılık ürünleri ile sabun ve parfümlerin yapımında da koku verici olarak kullanılır Vanilyanın hoş kokusu ve tadından yararlanmayı ilk kez Aztekler akıl etmiştir; Aztekler kakao tanelerinden yaptıkları xocoatl denen içeceğe acı lezzetini değiştirmek için vanilya katarlardı Ne var ki, üretilmesi güç ve pahalı olduğundan doğal vanilya günümüzde artık pek kullanılmamaktadır Onun yerine vanilyanın özgün kokusunu veren yapay "vanilin" bileşiği kullanılır Ayrıca, Güney Amerika'ya özgü bir ağaç olan çinbaklasından da vanilya kokulu bir madde elde edilir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır