Standart Tip Uçakların Çalışma İlkesi

Standart Tip Uçakların Çalışma İlkesi



Standart tip uçakların sabit bir çift yarım kanadı ve iki ya da dört motoru vardır Küçük ya da büyük bütün uçakların ortak yanı havalanmadan önce yerde yüksek bir hıza ulaşmak zorunda olmalarıdır Büyük jet uçakları o kadar ağırdır ki, yerden havalana-bilmeleri için uzunluğu 3000 metreye varan sağlam yüzeyli bir piste gereksinimleri vardır Concorde saatte 385 kilometrelik bir hıza ulaşmadan kalkamaz Benzer biçimde, standart tip uçaklar önce havada durup sonra inişe geçemezler Piste yüksek bir hızla yaklaşırlar ve yere konduktan sonra durabilmek için bazen kilometrelerce yol alırlar

Kalkış hızına ulaşmak için uçağın motoru bütün gücüyle çalıştırılır Pervaneli uçaklarda, pistonlu motor ya da türbinle döndürülen pervaneler çok büyük bir hava kütlesini geriye doğru hızla hareket ettirir Böylece gürültüsüz ve etkili bir kalkış sağlanır, ama pervaneli uçakların ulaşabileceği hızın üst sınırı saatte 640 kilometredir Modern hızlı uçakların büyük bölümünde türbofan motorları kullanılır; bu motorlar da büyük bir hava kütlesini hareketlendirerek geriye doğru püskürtür Türbofan motorlarının çıkardığı gürültü hâlâ kabul edilebilir düzeydedir ve bunlarda herhangi bir üst hız sınırı yoktur Bazı uçaklarda hâlâ türbojet motorları kullanılmaktadır Türboj etler küçük bir hava kütlesini hareketlendirir, daha çok yakıt yakar ve daha gürültülüdürler En yüksek hızlı uçaklarda, bir artyakıcıyla donatılmış türbojet motorları vardır; bunlarda çok yüksek miktarda yakıt yakılır ve kulakları sağır edecek bir gürültü oluşur

Uçak pistin sonuna doğru hızlandıkça kanadın üstünden akan hava kütlesi yukarıya doğru bir itme kuvveti, yani taşıma kuvveti sağlar Bu taşıma kuvveti, şöyle de açıklanabilir: Uçurtmaya benzer eğik bir yüzey olan kanat, içinde hareket ettiği hava kütlesini aşağı doğru yönlendirir, buna karşılık hava kütlesi de kanadı yukarı doğru iter Alt yüzeyde oluşan basınç ile üst yüzeyde oluşan basınç arasındaki farktan dolayı ortaya çıkan kuvvet de kanadın yukarı doğru itilmesine yardımcı olur ve uçağın havada tutunmasını sağlar

Çoğu uçaklar, pilot yön değişikliği yapmadığı sürece, yöneltildikleri doğrultuda uçuş kararlılığını (denge konumunu koruma) kendiliğinden sağlayacak biçimde tasarımlanır Yani uçağın kuyruğunda, ok ya da darttaolduğu gibi, uçuş kararlılığını sağlamaya yarayan düzenekler bulunur Uçakta bu düzenekler sabit düşey yüzeyler ve buna dik, sabit yatay yüzeyler biçimindedir Yatay sabit yüzeye yatay stabilize, düşey sabit yüzeye ise düşey stabilize denir

Uçağa kumanda etmeye yarayan yüzeylerden bir bölümü hareketli kuyruk parçalandır Bu parçalar kuyruğun sabit yüzeylerine takılmıştır Uçağın sağa ya da sola yönlendirilmesini sağlayan yön dümeni, düşey stabilizenin arka kenarına; uçağın yukarıya ya da aşağıya doğru yönlendirilmesini sağlayan yükseklik dümeni ise yatay stabilizeye takılmıştır Uçağın sağa ya da sola yatırılması ise kanatların arka kenarının uca yakın bölümüne yerleştirilmiş hareketli yüzeylerce sağlanır Bu yüzeylere kanatçık denir Bütün bu yüzeyler pilot kabinindeki kumanda kol ya da levyeleri ve pedallar aracılığıyla, pilot tarafından denetlenebilir