Tekke Ve Zaviyeler

• REFORMLAR VE ATILIMLARTEKKE VE ZAVİYELER
  

Osmanlı toplum ve eğitim hayatında önemli bir yere sahip olan tekke ve zaviyeler zamanla yozlaşmış ve toplumsal alanda bölünme ve gruplaşmalara sebep olmuştu Uygar ve ileri bir millet olma amacını güden toplumumuz için tekke, zaviye, türbe ve tarikat gibi engeller kaldırılması zorunlu kurumlardı Atatürk, Kastamonu'da 30 Ağustos 1925'te söylediği bir nutukta türbelerin, tekkelerin ve zaviyelerin kapatılmasının ve tarikatların kaldırılmasının işaretini vermiştir; "Ölülerden medet ummak, medeni bir cemiyet için, şindir(lekedir) Efendiler ve ey millet, biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz En doğru en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır"



30 Kasım 1925 tarih ve 677 sayılı kanunla tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması kabul edilmiş ve birtakım unvanların kullanılması yasaklanmıştır Kanun, bütün tarikatlarla birlikte, şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, emirlik, halifelik, falcılık, büyücülük, üfürükçülük, gaipten haber vermek ve murada kavuşturmak amacıyla muskacılık gibi, eylem, unvan ve sıfatların kullanılmasını, bunlara ait hizmetlerin yapılmasını ve bu unvanlarla ilgili elbise giyilmesini de yasaklamıştır

Osmanlı toplum ve eğitim hayatında önemli bir yere sahip olan tekke ve zaviyeler zamanla yozlaşmış ve toplumsal alanda bölünme ve gruplaşmalara sebep olmuştu



Uygar ve ileri bir millet olma amacını güden toplumumuz için tekke, zaviye, türbe ve tarikat gibi engeller kaldırılması zorunlu kurumlardı Atatürk, Kastamonuda 30 Ağustos 1925te söylediği bir nutukta türbelerin, tekkelerin ve zaviyelerin kapatılmasının ve tarikatların kaldırılmasının işaretini vermiştir; Ölülerden medet ummak, medeni bir cemiyet için, şindir(lekedir)



Efendiler ve ey millet, biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz





Etiketler; ataturk , mustafa , kemal, turkiye , kronoloji En doğru en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
30 Kasım 1925 tarih ve 677 sayılı kanunla tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması kabul edilmiş ve birtakım unvanların kullanılması yasaklanmıştır

Kanun, bütün tarikatlarla birlikte, şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, emirlik, halifelik, falcılık, büyücülük, üfürükçülük, gaipten haber vermek ve murada kavuşturmak amacıyla muskacılık gibi, eylem, unvan ve sıfatların kullanılmasını, bunlara ait hizmetlerin yapılmasını ve bu unvanlarla ilgili elbise giyilmesini de yasaklamıştır


TEKKE VE ZAVİYELERİN KAPATILMASI


Tekke ve zaviyelerle türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklarla (türbede hizmet edenler) birtakım unvanların men ve ilgasına dair kanun: No 677, Tr: 13 Aralık 1925

Madde l - Türkiye Cumhuriyeti dahilinde gerek vakıf suretiyle, gerek mülk olarak Şeyhinin tasarrufu altında, gerek diğer suretlerle tesis edilmiş bulunan bilumum tekkeler ve zaviyeler, sahiplerinin diğer şekilde temellük ve tasar ruf haklan baki kalmak (yani başka maksatlar için kullanılmak) üzere kâmilen kapatılmışlardır

Bunlardan mevzu usulü dahilinde halen cami veya mescit olarak kullanılanlar ipka edilir

Bilûmum tarikatlarla, Şeyhlik, Dervişlik, Müritlik, Dedelik, Seyitlik, Çelebilik, Babalık, Emirlik, Naiplik, Halifelik, büyücülük, üfürükçülük, falcılık ve gaipten haber vermek ve murada kavuşturmak maksadiyle nüshacılık gibi unvan ve sıfatların istimaliyle, bu unvan ve sıfatlara ait hizmet ifa ve kisve iksâsı (elbise giyilmesi) memnudur


Türkiye Cumhuriyeti dahilinde Selâtine (Padişahlara, Sultanlara) ait, ve ya bir tarikata (dini tarikata) ve yahut cerri menfaata (Çıkarcılığa) müstenit olanlarla, bilûmum sair türbeler mesdut (kapatılmış) ve türbedarlıklar mülgadır

Kapatılmış olan tekke ve zaviyeleri veya türbeleri açanlar veya bunları yeniden ihdas edenler veya tarikat âyini icrasına mahsus olarak velev muvakkaten olsa bile yer verenler ve yukarıdaki unvanları taşıyanlar veya bunlara mahsus hizmetleri ifa veya kıyafeti iksâ edenler (elbise giyenler) üç aydan eksik olmamak üzere hapse ve elli liradan aşağı olmamak üzere para cezasına çarptırılırlar

Madde 2 - İşbu kanun neşri tarihinden muteberdir Madde 3 - Bu kanunun icrasına Vekiller Heyeti memurdur Düstur tertip No 3 cilt 7 s 113

Tarikat etkinliklerinin yürütüldüğü yapılardır Tekke anlamında dergâh, hankâh, âsitane sözcükleri de kullanılır Bazı tarikatlarda hankâh ve âsitane yalnızca merkez tekkeye denir Zaviyeler ise, daha çok kırsal alanlarda kurulan ve farklı işlevleri olan yapılardır Tekke yapılarının büyüklüğü tarikatlara göre değişir Tek bir mekândan oluşan tekkelerin yanı sıra, geniş alana yayılmış birçok yapıyı barındıran külliye görünümlü tekkeler de vardır Ayrıca daha çok sınırlarda kurulan, ribat adı verilen dinsel ve askeri amaçlı korunaklı yapılar da bir tür tekke sayılır

Tekkelerin tek bir mekândan oluşanları genellikle tarikata bağlı kişilerin haftanın belirli günlerinde bir araya geldikleri, tarikata özgü törenleri düzenledikleri yapılardır Birden çok mekândan oluşanlarda ise tarikat etkinliği daha geniş ve süreklidir Böyle tekkelerde, genellikle şeyhin ailesiyle oturduğu ayrı bir yapı, dervişlerin sürekli ya da geçici olarak barındıkları yapılar, aşevi, çamaşırhane, hamam gibi yerler ve tarikata bağlı kişilerin toplanıp ayin, sohbet ya da zikir denilen törenlerini düzenledikleri ayrı bir mekân bulunur Merkez tekkeler doğal olarak daha çok mekândan oluşur




Örneğin Bektaşi tarikatının merkezi olan, Nevşehir'e bağlı Hacıbektaş ilçesindeki Hacı Bektaş Veli Dergâhı üç avluya açılan bir yapılar topluluğu biçimindedir Bu yapıların başlıcaları Hacı Bektaş Veli Türbesi, Balım Sultan Türbesi, aşevi, kilerevi, mihmanevi (konukevi), çamaşırhane, hamam, meydan (ayinlerin yapıldığı yer), muhabbet divanı ve mescittir Eskiden var olduğu bilinen erzakevi ile ekmekevi yıkılmıştır Mevlevi tarikatının merkezi olan Konya'daki Mevlana Dergâhı da Mevlana Türbesi, semahane (ayinlerin yapıldığı yer), mescit, mutfak, derviş hücreleri ile dede ve çelebi dairelerinden oluşur Tekkelerin içinde tarikat büyüklerinin gömüldüğü türbeler, tekke bahçesinde de daha çok dervişlerin gömüldüğü, hazire adı verilen küçük mezarlıklar bulunur

Zaviyeler de özelliklerine göre tarikat zaviyeleri, Ahi zaviyeleri ve zaviyeli camiler olarak üçe ayrılır Tarikat zaviyeleri daha çok kırsal alanda ve yolların üzerinde kurulur Tekkeler gibi tarikata bağlı kişilerin yaşadığı, törenlerini düzenlediği bir yer olmanın yanı sıra, yolda geçenlerin barınma, yeme içme gibi gereksinimlerini de karşılar Bu yönüyle de tekkeden ayrılır Zaviyeler giderlerini vakıf yoluyla karşıladıkları gibi, yöredeki vakfedilmiş toprakları dervişler eliyle ekip biçenlerine de rastlanmıştır

Ahi zaviyeleri kırsal alanlardan çok yerleşim yerlerinde kurulmuştur Tekkelerin ve tarikat zaviyelerinin taşıdığı özellikler Ahi zaviyelerinde de vardır Ama bir amacı da gençleri Ahi gelenekleri içinde eğitmek, esnaf ve zanaatçıları örgütlemektir Zaviyeli camiler ise Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde (13-15 yüzyıllar) görülmüş özel bir yapı biçimidir Bu yapılarda, bilinen cami mekânının yanında yan mekânlar yer alır

Bu mekânların işlevi tam olarak aydınlanmamış olmakla birlikte, Osmanlı Devleti' nin kuruluş döneminde yönetimde önemli rol oynamış olan Ahiler'in toplandıkları, toplumsal, ekonomik, siyasal sorunları görüştükleri yerler oldukları sanılmaktadır İslam dünyasınırı hemen her yerinde yaygın biçimde bulunan tekke ve zaviyeler Türkiye' de 1925'te çıkarılan bir yasayla kapatılmış, tarikat etkinlikleri de yasaklanmıştır Sonradan bazı tekke yapıları müze olarak ziyarete açılmıştır (Ayrıca bak AHİLİK; Tarikatlar)